Jesse Owens

Jesse Owens, właśc. James Cleveland Owens (ur. 12 września 1913 w Oakville, w stanie Alabama, zm. 31 marca 1980 w Tucson, w stanie Arizona) – amerykański lekkoatleta, 4-krotny mistrz olimpijski z Berlina (1936) (100 m i 200 m, skok w dal, 4 × 100 m). Wielokrotny rekordzista świata. Po zakończeniu kariery sportowej został działaczem ruchu na rzecz praw czarnoskórych w Stanach Zjednoczonych.

James Cleveland Owens

Jesse Owens (1936)
Data i miejsce urodzenia	12 września 1913 Oakville
Data i miejsce śmierci	31 marca 1980 Tucson
Dorobek medalowy
Reprezentacja Stany Zjednoczone Igrzyska olimpijskie złoto Berlin 1936 lekkoatletyka (bieg na 100 m) złoto Berlin 1936 lekkoatletyka (bieg na 200 m) złoto Berlin 1936 lekkoatletyka (skok w dal) złoto Berlin 1936 lekkoatletyka (sztafeta 4 × 100 metrów)
Odznaczenia

Rekordy

W Ann Arbor, 25 maja 1935 r., ustanowił 5 rekordów świata w ciągu 45 minut („day of days”). 100 jardów pobiegł w czasie 9,4 sekundy. 220 jardów, czyli 201 m pobiegł w 20,3 sekundy. Dystans 220 jardów przez płotki pokonał w 22,6 sekundy, a rekord w skoku w dal wyniósł 8,13 metrów. Jego rekord z 1935 w skoku w dal (8,13 m) przetrwał ponad 25 lat. Natomiast do 1956 roku utrzymał się rekord Owensa w biegu na 100 metrów (10,2 s).

Igrzyska w Berlinie

Owens stał się gwiazdą Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie. Amerykanin w stolicy Niemiec zdobył aż 4 złote medale, czego dokonał jako jeden z dwóch lekkoatletów w historii (drugim był Carl Lewis na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1984). Owens stał się gwiazdą lekkoatletyki i ulubieńcem berlińskich trybun.

Jesse Owens skacze w dal podczas Igrzysk w Berlinie (1936)

Incydent z Hitlerem

Owens wspominał, że Adolf Hitler pogardliwie wypowiadał się o czarnoskórych lekkoatletach z USA. Z tego powodu powstał mit jakoby po ceremonii wręczenia medalu przedstawiciele Komitetu Olimpijskiego zaprowadzili Owensa przed trybunę Hitlera, na którą nie został jednak wpuszczony, a Hitler miał nie zgodzić się na uściśnięcie mu ręki. Gdy zawodnik ukłonił się Hitlerowi, ten oddał mu krótki nazistowski salut z ugięciem ręki. Jest to jednak kłamstwo, a sam Owens w późniejszych latach wspominał "Przez wiele lat krążyła legenda, że Hitler odmówił podania mi ręki. W rzeczywistości, na szczęście, ani razu nie miałem okazji znaleźć się w pobliżu nazistowskiego dyktatora. Nie po to byłem w Berlinie. Moją dumę w zupełności zaspokajał fakt, iż w kraju podporządkowanym ideologii rasistowskiej dowiodłem, że nie ma ras wyższych". Owens mówił także "Kiedy minąłem kanclerza, wstał, pomachał mi ręką, a ja mu odmachałem. Myślę, że pisarze wykazali się złym gustem w krytykowaniu człowieka godziny w Niemczech”. Dodatkowo sam Hitler tego dnia nie podał ręki żadnemu sportowcowi, gdyż musiałby wybrać między gratulacjami dla każdego zawodnika, a nierobieniem tego wcale. Koniec końców kanclerz III Rzeszy wybrał drugą opcję. Narodowo-socjalistyczna III Rzesza zadbała o swoistą oprawę propagandową organizowanych przez siebie igrzysk, ale nie pominięto dokonań Owensa w dokumencie Olimpiada. Owens został również jednym z bohaterów dokumentalnego filmu Leni Riefenstahl o berlińskich igrzyskach. Aby jego rekordowy skok wyglądał na ekranie bardziej efektownie, część ujęć dokręcono później.

Życie prywatne

Owens był najmłodszym z dziesięciorga rodzeństwa. Biegacz miał 3 siostry i 6 braci. Owens studiował na Uniwersytecie Stanu Ohio w Columbus. W 1935 roku poślubił Minnie Ruth Solomon, która była jego żoną do śmierci Owensa. Po Igrzyskach w Berlinie podróżował po kraju jako lider kapeli jazzowej. Dzięki temu zarobił dużo pieniędzy, lecz je stracił przez złe inwestycje. Ponadto Owens występował na pokazach cyrkowych i pracował przy dystrybutorze paliwa. W 1966 roku został skazany za próbę oszustwa podatkowego.

Działalność społeczna polityczna

Owens był także doradcą ds. sportu prezydenta USA Dwighta Eisenhowera. Biegacz był także zatrudniony przez rząd USA jako Ambasador dobrej woli UNICEF.

Nagrody i wyróżnienia

• Złoty Medal Kongresu (1990)

Upamiętnienie w popkulturze

• Jest bohaterem filmu Zwycięzca.

Zobacz też

• Toivo Sariola

Bibliografia

• Jesse Owens [online], www.sports-reference.com [zarchiwizowane z adresu 2019-10-05]  (ang.).
• FrankF. Litsky FrankF., Jesse Owens Dies of Cancer at 66; Hero of the 1936 Berlin Olympics, nytimes.com, 1 kwietnia 1980 [zarchiwizowane z adresu 2014-03-04]  (ang.).
• JesseJ. Owens JesseJ., Paul G.P.G. Neimark Paul G.P.G., The Jesse Owens Story, New York: Putnam, 1970, OCLC 137374344 [dostęp 2020-04-03]  (ang.).