Języki barito
Języki barito – grupa języków austronezyjskich używanych w Indonezji, w południowo-wschodniej części wyspy Borneo[1]. Język malgaski funkcjonuje na Madagaskarze, gdzie jest objęty statusem języka państwowego[2][3]. Nazwa grupy językowej pochodzi od nazwy rzeki Barito[4].
| Obszar |
Borneo (Indonezja), Madagaskar, Majotta, Filipiny (?) |
|---|---|
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Podział |
• języki barito-mahakam |
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | grea1283 |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Istnienie grupy barito zaproponował Alfred B. Hudson w 1967 roku[5]. Badacz wyróżnił następujące gałęzie[1]:
- Języki barito-mahakam (tunjung)
- Języki barito zachodnie
- Grupa północno-zachodnia
- Grupa południowo-zachodnia
- Języki barito wschodnie
- Grupa północno-wschodnia
- Grupa centralno-wschodnia
- Grupa południowo-wschodnia
Język malgaski, wywodzący się z Borneo, został przeniesiony na Madagaskar w wyniku migracji, która nastąpiła nie wcześniej niż w VII w. n.e.[6][7] W 1951 r., jeszcze przed wyróżnieniem rodziny barito, malgaski został powiązany z językiem ma’anyan, przedstawicielem języków barito wschodnich[4].
A.D. Smith (2018) kwestionuje istnienie grupy barito i wspólnego prajęzyka, z którego miałyby wywodzić się te języki[8]. K.A. Adelaar (2005) wyróżnia trzy odrębne grupy (barito-mahakam, barito wschodnie, barito zachodnie)[9]. R. Blust (2005, 2013) postuluje możliwość istnienia większej grupy barito (ang. Greater Barito), obejmującej także języki sama-bajaw z Filipin (o ile stwierdzone podobieństwa między sama-bajaw a barito nie wynikają z zapożyczania)[4].
Najlepiej poznany spośród tych języków to malgaski, któremu poświęcono kompleksowy zasób literatury lingwistycznej (słowniki, opracowania opisowe, prace dialektologiczne, analizy socjolingwistyczne itp.). Dość dobrze udokumentowany został również język ngaju z Borneo, po raz pierwszy opisany w II poł. XIX w.[10]
Użytkownicy języków barito w Indonezji posługują się również językiem banjar (z grupy języków malajskich), który dominuje w różnych zakątkach Kalimantanu, charakteryzuje się dużą ekspansywnością (na niekorzyść mniejszych języków etnicznych) i służy jako środek komunikacji międzyetnicznej, obok języka indonezyjskiego[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Blust 2013 ↓, s. 631.
- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 84, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 410, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
- ↑ a b c Blust 2013 ↓, s. 743.
- ↑ Alfred B. Hudson, The Barito Isolects of Borneo: A Classification Based on Comparative Reconstruction and Lexicostatistics, Ithaca: Southeast Asia Program, Department of Asian Studies, Cornell University, 1967 (Data Paper 68), ISBN 0-87727-068-6, OCLC 432705 [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Adelaar 1995 ↓, s. 328.
- ↑ Adelaar 2006 ↓, s. 84.
- ↑ Smith 2018 ↓.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 15–16.
- ↑ Smith 2018 ↓, s. 15–16.
- ↑ Steinhauer 1994 ↓, s. 771.
Bibliografia
edytuj- K. Alexander Adelaar, Asian Roots of the Malagasy: A Linguistic Perspective, „Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia”, 151 (3), 1995, s. 325–356, DOI: 10.1163/22134379-90003036, ISSN 0006-2294, OCLC 5672481889, JSTOR: 27864676 (ang.).
- K. Alexander Adelaar, Borneo as a Cross-Roads for Comparative Austronesian Linguistics, [w:] Peter Bellwood, James J. Fox, Darrell Tryon (red.), The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, Canberra: ANU E Press, 2006, s. 81–102, DOI: 10.22459/A.09.2006.04, ISBN 1-920942-85-8, ISBN 0-731521-32-3, OCLC 225298720, JSTOR: j.ctt2jbjx1.7 (ang.).
- Alexander Adelaar, The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective, [w:] Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.), The Austronesian languages of Asia and Madagascar, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42, DOI: 10.4324/9780203821121, ISBN 978-0-7007-1286-1, ISBN 978-0-203-82112-1, OCLC 53814161 (ang.).
- Robert Blust, The Austronesian languages, wyd. popr., Canberra: Asia-Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University, 2013 (Asia-Pacific Linguistics 008), ISBN 978-1-922185-07-5, OCLC 851066712 (ang.).
- Alexander D. Smith, The Barito Linkage Hypothesis, with a Note on the Position of Basap, „Journal of the Southeast Asian Linguistics Society”, 11 (1), 2018, s. 13–34, ISSN 1836-6821, OCLC 7655616510 [dostęp 2023-12-09] (ang.).
- Hein Steinhauer, The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (4), 1994, s. 755–784, DOI: 10.1163/22134379-90003070, ISSN 0006-2294, OCLC 6015306165, JSTOR: 27864615 (ang.).