Język waioli
Język waioli (a. wayoli, wajoli)[1], także wai[2][3][4] – język zachodniopapuaski używany w północno-zachodniej części indonezyjskiej wyspy Halmahera (kabupaten Halmahera Barat). Według danych szacunkowych z 1987 r. posługuje się nim 3 tys. osób[5]. Należy do grupy języków północnohalmaherskich[1].
| Obszar |
wyspa Halmahera (Moluki Północne, Indonezja) | ||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
3 tys. (1987) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | wli | ||
| IETF | wli | ||
| Glottolog | waio1238 | ||
| Ethnologue | wli | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jego użytkownicy zamieszkują 11 wsi: Togola Waioli, Bataka, Jere, Nanas, Kampung Baru, Tabobo, Gorogoro, Sasur, Peot (na wybrzeżu), Togoaer, Tosoa (w głębi wyspy). Pomiędzy Togola Waioli i Bataka, w miejscowościach Sarau i Tobelos, używany jest bliżej niezbadany język tiana[5].
Bywa klasyfikowany dwojako: jako odrębny język (w ramach grupy języków sahu) bądź jako dialekt języka sahu[6]. Jako oddzielny język, tworzący wspólną grupę z sahu i gamkonora, potraktowali go C.E. Grimes i B.D. Grimes (1984/1994)[7]. Z kolei L.E. Visser i C.L. Voorhoeve (1987) zaliczyli waioli i gamkonora do dialektów sahu[5]. Indonezyjska publikacja Peta Bahasa również włącza waioli pod pojęcie języka sahu[8]. Lokalnie nazwa „sahu” określa jedynie dialekty tala’i i pa’disua; grupy Waioli i Gamkonora nie identyfikują się jako użytkownicy języka sahu[9].
Jest bliski leksykalnie językowi gamkonora[1]. W szczególności dialekt gamkonora ze wsi Gamsungi jest blisko spokrewniony z waioli[10]. J. Bowden informuje, że różnica między waioli a gamkonora sprowadza się do czynników religijnych (Waioli to chrześcijanie, a Gamkonora są muzułmanami) i że terminy te nie mówią nic o odrębności językowej[11]. Obie grupy mają własną tożsamość etniczną[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Waioli, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-02] (ang.).
- ↑ J. Donald Bowen (red.): Linguistics in Oceania, 2. The Hague–Paris: De Gruyter Mouton, 1971, s. 1375, seria: Current Trends in Linguistics 8. DOI: 10.1515/9783111418810. ISBN 978-3-11-141881-0. OCLC 1102798488. [dostęp 2022-08-08]. (ang.).
- ↑ Joseph H. Greenberg: Genetic Linguistics: Essays on Theory and Method. Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 202. ISBN 978-0-19-151452-4. OCLC 132691297. [dostęp 2022-08-08]. (ang.).
- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 96, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ a b c Visser i Voorhoeve 1987 ↓, s. 7.
- ↑ Holton i Klamer 2018 ↓, s. 577.
- ↑ Grimes i Grimes 1994 ↓, s. 51.
- ↑ Bahasa Sahu. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2022-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-06)]. (indonez.).
- ↑ Leontine E. Visser: My Rice Field is My Child: Social and Territorial Aspects of Swidden Cultivation in Sahu, Eastern Indonesia. Dordrecht: Foris Publications, 1989, s. xi, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 136. ISBN 90-6765-449-3. OCLC 940167885. Cytat: Voorhoeve’s recent analysis (1987) identifies five dialects of the Sahu language: Waioli, Tala’i, Pa’disua, Gamkonora, and Ibu. Locally, only the people in the interior of the subdistrict of Sahu, that is, the speakers of the Tala’i and Pa’disua dialects, use the name Sahu to refer to their language. (ang.).
- ↑ Kleden i Imelda 2011 ↓, s. 105–106.
- ↑ John Bowden, Emic and etic classifications of languages in the North Maluku region [online], Workshop on the Languages of Papua 3, 20–24 January 2014, Manokwari, West Papua, Indonesia [zarchiwizowane z adresu 2019-10-20] (ang.).
- ↑ Kleden i Imelda 2011 ↓, s. 81.
Bibliografia
edytuj- Charles E. Grimes, Barbara D. Grimes: Languages of the North Moluccas: a preliminary lexicostatistic classification. W: E.K.M. Masinambow (red.): Maluku dan Irian Jaya. Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1994, s. 35–63, seria: Buletin LEKNAS III.1. OCLC 54222413. (ang.).
- Gary Holton, Marian Klamer: The Papuan languages of East Nusantara and the Bird’s Head. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 569–640, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-005. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. (ang.).
- Ninuk Kleden, Imelda. Gamkonora Dan Waioli: Bahasa Dalam Konstruksi Identitas Etnik. „Masyarakat Indonesia”. 37 (1), s. 81–114, 2011. ISSN 0125-9989. OCLC 824704070. [dostęp 2023-12-15]. (indonez.).
- Leontine E. Visser, Clemens L. Voorhoeve: Sahu-Indonesian-English dictionary and Sahu grammar sketch. Dordrecht: Foris Publications, 1987, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 126. DOI: 10.1163/9789004487574. ISBN 978-90-04-48757-4. ISBN 90-6765-222-9. OCLC 17209362. (ang.).