Józef Wieczorek (polityk)
Józef Wieczorek, pseud. Ryszard (ur. 10 września 1893 w Zawierciu[1], zm. 7 lipca 1944 w KL Auschwitz) – działacz komunistyczny, powstaniec śląski, poseł na Sejm Śląski II kadencji, współzałożyciel Polskiej Partii Robotniczej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 września 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 lipca 1944 |
| Poseł II kadencji Sejmu Śląskiego (II RP) | |
| Okres |
od 11 maja 1930 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytuj.jpg)
Józef Wieczorek urodził się w rodzinie robotniczej związanej z Lipinami Śląskimi (obecnie Świętochłowice- Lipiny), jako syn Marcina i Franciszki z Knapików[2][3]. Dzieciństwo spędził w Lipinach[1]. Mając 14 lat podjął pracę jako górnik w kopalni „Giesche” – dzisiejszej kopalni „Wieczorek” i zamieszkał w Giszowcu na ul. Schwendestrasse 6 (obecnie ul. Barbórki)[4]. Był organizatorem rewolucyjnego ruchu robotniczego oraz członkiem „Spartakusa” w 1918 roku; w tym czasie wstąpił również do KPD.
Kierował robotniczymi strajkami na Górnym Śląsku. Został jednym z czołowych działaczy komunistycznych na Górnym Śląsku. Uczestniczył w III powstaniu śląskim. Był jednym z twórców i przywódców Komunistycznej Partii Górnego Śląska, pod jego przewodnictwem w październiku 1923 powstał Centralny Komitet Akcji Górnego Śląska (tzw. Komitet 21) składający się z przedstawicieli rad zakładowych.
11 maja 1930 w okręgu katowickim został wybrany posłem do Sejmu Śląskiego II kadencji. Po rozwiązaniu Sejmu, w listopadzie 1930 został aresztowany przez policję i wyrokiem sądu skazany na dwa lata pozbawienia wolności. W wyniku ucieczki znalazł się w Niemczech, a później ZSRR.
W 1934 wrócił do Polski, został aresztowany i osadzony w więzieniu, z którego zwolniono go w maju 1939.
Jesienią 1939 ponownie znalazł się w ZSRR. W 1941 został skierowany do szkoły partyjnej przy Komitecie Wykonawczym Kominternu w Puszkinie koło Moskwy i został członkiem Grupy Inicjatywnej PPR. W nocy na 20 maja 1942 przerzucono go do kraju, gdzie znalazł się w KC PPR. Współorganizował Śląski Obwód PPR.
W lipcu 1943 został aresztowany w Trzebini przez Niemców podczas próby przekroczenia granicy między GG a III Rzeszą. Rok później zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. 3 stycznia 1947 pośmiertnie został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy[5].
Upamiętnienie
edytujNa katowickim osiedlu Nikiszowiec znajduje się tablica upamiętniająca J. Wieczorka.
Od 1 października 1946 jego nazwiskiem jest nazwana kopalnia „Wieczorek”.
W 1947 roku odsłonięto Pomnik Józefa Wieczorka w Katowicach, który zmodernizowano w 2010 roku[6].
4 października 1973 roku Minister Obrony Narodowej nadał 15 pułkowi czołgów średnich w Gliwicach imię Józefa Wieczorka[7].
19 lutego 2018 roku w ramach dekomunizacji ulica Józefa Wieczorka w Gliwicach została zmieniona na ulicę o. J. Siemińskiego[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec: miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 147–148. ISBN 978-83-87727-68-0.
- ↑ Jan Kantyka: Józef Wieczorek. Katowice: Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1985, seria: Sylwetki Działaczy Śląskich.
- ↑ Śląskie portrety. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985.
- ↑ Małgorzata Szejnert: Czarny ogród. Wyd. pierwsze. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2007, s. 547. ISBN 978-83-240-0896-4.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 36, poz. 295
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 131.
- ↑ Leszkowicz 2022 ↓, s. 749.
- ↑ Zarządzenie zastępcze nr NPII.4131.4.18.2018 Wojewody Śląskiego. Dziennik urzędowy, 19.02.2018. [dostęp 2018-09-26].
Bibliografia
edytuj- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 121. ISBN 83-60353-11-5.
- Jerzy Jaros, Henryk Sekuła, Kopalnia „Staszic” 1964-1984, „Śląski Instytut Naukowy” 1984, ISBN 83-7008-056-1.
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
- Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu 1943-1985, Warszawa 1988.