Józef Kalandyk
Józef Kalandyk (ur. 22 lutego 1898 w Niechobrzu, zm. 20 stycznia 1952 w Warszawie) – żołnierz Legionów Polskich, armii austriackiej, oficer Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Józef Kalandyk (ok. 1930) | |
 pułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lutego 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 stycznia 1952 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
2 pułk piechoty |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
         
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się 22 lutego 1898 w Niechobrzu, w rodzinie Stanisława i Katarzyny z Rzepków. Ukończył 6 klas gimnazjum klasycznego w Rzeszowie.
25 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich i otrzymał pierwszy przydział do 2 pułku piechoty[1]. Od 1915 walczył w szeregach I Brygady Legionów[1]. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej, wysłany na front włoski i tam walczył w szeregach austriackich 20 pp, 46 pp i 40 pp[1]. W sierpniu 1918 skierowany został do Oficerskiej Szkoły XV Korpusu w Mürzzuschlag k. Wiednia[1][2].
W listopadzie 1918 wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, awansował na stopień podporucznika i został skierowany do 23 pułku piechoty na stanowisko dowódcy 6. kompanii[1][2]. Walczył na froncie polsko-ukraińskim i polsko-bolszewickim. W maju 1920 w bitwie pod Ambrozyjkami, siłami jednej kompanii zatrzymał atak wielokrotnie silniejszego przeciwnika i odrzucił go daleko w tył, ratując swym czynem mocno zagrożony odcinek. Za czyn ten odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[2].
Po wojnie pozostał w zawodowej służbie wojskowej i nadal pełnił służbę w 23 pułku piechoty. W latach 1922–1927 był wykładowcą w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu[1], pozostając oficerem nadetatowym 59 pułku piechoty w Inowrocławiu. W maju 1927 został przeniesiony do Departamentu Piechoty MSWojsk. na stanowisko referenta uzbrojenia[3][1]. 18 lutego 1928 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 183. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. W marcu 1931 został przeniesiony do 21 pułku piechoty w Warszawie na stanowisko dowódcy batalionu[5][1]. W marcu 1932 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[6] i wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu KOP „Czortków”[1]. 24 stycznia 1934 został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 16. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. Następnie został wyznaczony na stanowisko komendanta Centralnej Szkoły Podoficerów KOP w Osowcu. Od września 1938 był zastępcą dowódcy 40 pułku piechoty, a 10 marca 1939 został jego dowódcą[8].
Na jego czele walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą pododcinka „Zachód” (Wola)[9]. W „uznaniu zasług i wykazane męstwo” dowódca Armia „Warszawa” gen. dyw. Juliusz Rómmel odznaczył go Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari[10]. Za zasługi na polu walki został mianowany pułkownikiem[11]. Po kapitulacji załogi stolicy dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w obozach jenieckich X A Itzehoe, Sandbostel i II C Woldenberg[2].
Po wyzwoleniu pracował w agencji morskiej w Gdyni. W 1949 przeprowadził się do Warszawy i tam zmarł. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 71F-I-6).
Był żonaty z Haliną Łopińską, z którą miał syna Kazimierza (1927–2007)[2][8][12], uczestnika powstania warszawskiego[13].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari (29 września 1939)[10]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3654
- Krzyż Niepodległości (16 września 1931)[14]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[15][16]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka za Rany i Kontuzje (3)
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[18]
Upamiętnienie
edytuj18 września 2021 pod Krzyżem Milenijnym w Niechobrzu zostały odsłonięte tablice upamiętniające ppłk. Józefa Kalandyka oraz kpt. Stanisława Kawę (1915–1988)[19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e Polak (red.) 1991 ↓, s. 61.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 149.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 47.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 253.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 24 stycznia 1934 roku, s. 1.
- ↑ a b Szczepański 2017 ↓.
- ↑ Głowacki 1985 ↓, s. 24, 25, 71, 84, 149, 206, 235, 261, 266, 267, 271, 296.
- ↑ a b Rómmel 1958 ↓, s. 401.
- ↑ Grzybowski 1990 ↓, s. 181.
- ↑ Józef Kalandyk [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-09-13].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Kazimierz Kalandyk [online], www.1944.pl [dostęp 2022-09-13] (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 13.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 239.
- ↑ Odsłonięto tablice upamiętniające lokalnych bohaterów w Niechobrzu [online], Instytut Pamięci Narodowej - Rzeszów [dostęp 2023-01-02] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Kalandyk Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.69-6194 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-31].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
- Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
- Jan Grzybowski: 40 pułk piechoty „Dzieci Lwowskich” w obronie Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07846-7.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Kajetan Szczepański: Józef Kalandyk. Muzeum Polskich Formacji Granicznych, 2017-10-05. [dostęp 2020-01-16].