Izbiczno
Izbiczno – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pleszewskim, w gminie Dobrzyca.
| wieś | |
 Centrum wsi i pozostałości po Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
229[2] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
63-330[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PPL |
| SIMC |
0196457 |
Położenie na mapie gminy Dobrzyca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego  | |
 51°50′30″N 17°37′12″E/51,841667 17,620000[1]
| |
Historia
edytujIzbiczno zostało założone przez Dobrzyckich herbu Leszczyc, właścicieli miasta i okolic. Pierwszą wzmiankę można znaleźć w protokole z roku 1510 dotyczącego uposażenia dobrzyckiego probostwa. Kolejne informacja pochodzą z ksiąg metrykalnych i datowane są na lata 1605 (o narodzinach Sebastjana Dąb, syna gajowego Marcina i Apolonii w gajówce zwanej Zielony Dąb), 1652 (o Zofii z Izbiczna) i z 1681 (o Krzysztofie z Izbiczna). Przypuszcza się, że nazwa wsi pochodzi od wyrazu izba w pierwotnym znaczeniu, czyli cała chata, a więc Izbica, Izbiczny, Izbicznoto nazwy, które nosiła wieś – miejsce, gdzie stoją chaty. Pierwsze próby osadnictwa w izbicy przeprowadzał już w roku 1602 dziedzic Skoraszewski ze Skoraszewic.
W roku 1677 zapisano w księgach kaliskich (217. f. 241-244), że Izbiczno należy do Leszczyców Dobrzyckich i są tam dwie chałupy. Sześć lat później, w 1683 r. ksiądz Gniński wspomina o Izbicznie, jako o niezamieszkanym i opuszczonym terenie.
W 1717 r. Anna z Radzewskich Dobrzycka (wraz z synami Antonim, Franciszkiem, Ignacym i Józefem) sprzedała Dobrzycę Aleksandrowi Gorzeńskiemu herbu Nałęcz, miecznikowi kaliskiemu, później podczaszemu kaliskiemu a kwotę 106 500 grzywien polskich. Z tej okazji 22 października 1717 r. odbyła się inwentura (księgi kaliskie 79. f. 498-500), w której tak opisano Izbiczno: Wieś Izbiczna, która jest pusta tylko dwie chałupy złe nie zamieszkane stoią. Pola y łąki chrostami pozarastały. Staw także osiecki pusty y zarosły y nie zastawny y drugi zamkoski także nie zastawny y zarosły.
30 sierpnia 1752 roku, Antoni Gorzeński, syn Aleksandra Gorzeńskiego, sprowadził osadników z Prus i rozmieścił ich w Izbicznie, począwszy od miejsca zwanego Bukowy (od drogi do Bud) po leśniczówkę Zielony Dąb. Spis z 1764 r. podaje, ze Izbiczno w tym czasie liczyło 20 osadników, w tym sołtysa, którzy gospodarowali na 29 hubach, 13 morgach i 129 prętach. Kolejny spis, z 1796 r. podaje nazwiska 31 osadników, w tym jednego, pełniącego funkcję nauczyciela. Po zasiedleniu Izbiczna przez Gorzeńskiego rozpoczęła się intensywna gospodarka produkcyjna. Trudno określić narodowość czy wyznanie osiedleńców sprowadzonych przez Gorzeńskiego. Izbiczno w owym czasie zamieszkiwali katolicy i luteranie (zarówno Polacy jak i Niemcy). Praktyki religijne odprawiali w kościele parafialnym w Dobrzycy.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Izbiczne Olendry należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Krotoszyn w rejencji poznańskiej[4]. Izbiczne Olendry należały do okręgu koźmińskiego tego powiatu i stanowiły część majątku Klonowo, którego właścicielem był wówczas Bandelow[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 343 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 37 dymów (domostw)[4].
Około 1900 r. cześć Izbiczna (wraz z ruiną gajówki Zielony Dąb) kupił Ludwik Kaczmarek ze Strzyżewa wraz z bratem Antonim. Według ksiąg metrykalnych w początkach roku 1920 mieszkały w Izbicznie tylko 3 polskie rodziny. Jednak na koniec wspomnianego roku sytuacja diametralnie się zmieniła. Część rodzin niemieckich, nie mogąc pogodzić się z niepodległością Polski, wyjechała do Rzeszy, sprzedając swe gospodarstwa Polakom. Obie społeczności żyły obok siebie w zgodzie do 1939 r. Z chwilą wybuchu II wojny światowej Polaków wysiedlono, a ich gospodarstwa przejęli tzw. Schwarzmeerzy.
W styczniu 1945 r. niemieccy gospodarze opuścili wieś, a na ich miejsce przybyli Polacy wypędzeni z kresów wschodnich zagarniętych przez Sowietów.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego. We wsi znajdował się przystanek rozebranego odcinka Krotoszyn – Pleszew Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej. Ruch zlikwidowano 12 stycznia 1986.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42721
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 366 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 247.
Linki zewnętrzne
edytuj- Izbiczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 331.