Wikipedia

Iskań

wieś w województwie podkarpackim

Iskań (ukr. Iскань, w latach 1977–1981 Pogoń) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Dubiecko[4][5].

Iskań
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przemyski

Gmina

Dubiecko

Liczba ludności (2019)

257[2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-750[3]

Tablice rejestracyjne

RPR

SIMC

0600579[4]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Iskań”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Iskań”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Iskań”
Położenie na mapie gminy Dubiecko
Mapa konturowa gminy Dubiecko, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Iskań”
Ziemia49°47′15″N 22°26′30″E/49,787500 22,441667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego. Po obu stronach malownicze oblesione wzgórza do 400 m. wysokości.

Integralne części wsi Iskań[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0600585 Kreca część wsi

Historia

edytuj

Miejscowość powstała w dolinie potoku Jawornik w początkach XV w. Wieś tę sprzedała w 1484 r. Barbara Kmicicianka Derszniakowa, Stanisławowi i Jędrzejowi Kmitom. Po Kmitach odziedziczyli Iskań Stadniccy herbu Szreniawa bez Krzyża. W roku 1531 jej właścicielem był Stanisław Mateusz Stadnicki – kasztelan sanocki. W 1580 r. odziedziczył jej jego syn Stanisław Diabeł Stadnicki, który sprzedał wsie Annie Pileckiej w 1586 r., od której przeszły do Wolskiego – marszałka wielkiego koronnego. Potem ma je Katarzyna Sieniwska z Chodkiewiczów – chorążyna koronna, następnie należy do Dereszniaków. Katarzyna Dereszniakowa w 1644 sprzedaje Iskań T. Kopystyńskiemu, a potem wieś mają Zboińscy i Zalescy. W tych czasach w Iskani był kościół i szpital.

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Iskani byli Gabriel Załęski, rodzeństwo Wisłoccy i Schmidt[6]. Gabriel Załęski z żoną gościli w miejscowości Oskara Kolberga (w roku 1861, 1863, 1883 i 1884)[7]. Na przełomie XIX/XX wieku właścicielką Iskania była Jadwiga Darowska z domu Załęska, żona Mieczysława[8][9].

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie przemyskim w województwie lwowskim.

W latach 1945 – 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 7 Polaków, w tym nauczyciela Michała Marczaka i jego żonę, a także jego teściową Ukrainkę "za zdradę sprawy narodu ukraińskiego"[10].

W nocy z 7 na 8 lutego 1945 r. nieznana polska grupa (prawdopodobnie oddział Ludowej Straży Bezpieczeństwa pod dowództwem Romana Kisiela "Sępa") zamordował na przysiółku Chałupki 16 Ukraińców (w tym 8 kobiet i 5 dzieci; 2 kolejnych dzieci zmarło później od ran), 2 inne osoby zostały ranne[11]. "Gdy przejaśniło się, na naszą stronę [Sanu] dobrała się Katarzyna Hnatyk z córką – wspominał po latach Emilian Płeczeń, który jednak błędnie zapamiętał datę wydarzenia. – W czasie napadu bandy one schowały się pod zwalony most i tak stały aż do rana. Były w szoku, nic od nich nie można było się dowiedzieć. Powtarzały tylko jedno i to samo: wszystkich zamordowali, wszystkich zabili. Gdy przyszliśmy do Swynek [autor tak, błędnie, identyfikuje przysiółek], zastaliśmy tam 17 zabitych (liczba zawyżona o 1 ofiarę) – jedni postrzelani, inni zakłóci bagnetami. Z wszystkich Ukraińców, którzy tam mieszkali i byli ze sobą spokrewnieni, oprócz Katarzyny i jej córki, uratowało się jeszcze trzech młodych chłopców: Dańczak, Hnatyk i Sływjak. Pochowali wszystkich w zbiorowej mogile"[12].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42574
  2. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2019. Stan ludności 31.12.2019 str. 10 [dostęp 2022-01-23]
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 79.
  7. ↑ Elżbieta Millerowa: Przemyskie Oskara Kolberga. W: Oskar Kolberg: Przemyskie. Suplement do tomu 35.. Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, 2011. ISBN 978-83-62298-25-9. ISBN 978-83-921727-8-9.
  8. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 69.
  9. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 62.
  10. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 706-707, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  11. ↑ Archiwum IPN w Warszawie, IPN BU 828/209 – Materiały śledztwa w sprawie zbrodni w Iskani
  12. ↑ О. Плечень, Дев'ять років у бункері: Спомини вояка УПА, Нью-Йоркю 1987 (fragment w wersji elektronicznej: https://web.archive.org/web/20191023150116/http://www.vox-populi.com.ua/rubriki/istoria/nadsann/devatrokivubunkeriavtorplecenomelan)

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Iskań&oldid=72539471”