Ireneusz (Banushi)
Ireneusz imię świeckie Ilia Banushi, gr. Ηλίας Μπανούση (ur. 18 sierpnia 1906 w Szkodrze, zm. 25 listopada 1973 w Tiranie[1]) – albański biskup prawosławny, więzień sumienia.
| Metropolita | |
.PNG)
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
18 sierpnia 1906 |
| Data i miejsce śmierci |
25 listopada 1973 |
| Metropolita diecezji Struga-Prespa | |
| Okres sprawowania |
1942–1944 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Chirotonia biskupia |
1942 |
Życiorys
edytujPochodził z rodziny o korzeniach wołoskich, która w 1895 przeniosła się z Rumunii do Albanii[2]. Był najmłodszym synem Nikolli Banushiego i Nedy. W 1925 ukończył prowadzone przez franciszkanów gimnazjum w Szkodrze[3]. Kolejnym szczeblem jego edukacji było seminarium prawosławne w Cetinju, które ukończył w 1931[4]. W 1938 ukończył studia teologiczne na Uniwersytecie Belgradzkim i powrócił do Albanii[5]. Do 1939 uczył teologii w seminarium im. Apostoła Pawła, a także łaciny i historii w jednym z gimnazjów w Tiranie[2]. Pisał też artykuły do czasopism: Predikimi i Jeta Kristiane.
Uznany za osobę politycznie niepewną w sierpniu 1939 został aresztowany przez włoskie władze okupacyjne i uwięziony w Szkodrze, a następnie internowany w pobliżu Mantui[2]. Powrócił do Tirany w czerwcu 1940 i wrócił do pracy nauczyciela szkoły średniej[4]. W styczniu 1942 został mianowany archimandrytą, w tym samym roku został wyświęcony na biskupa w klasztorze św. Nauma[1]. Po reorganizacji struktur kościelnych w lipcu 1942 został ordynariuszem diecezji Struga-Prespa[3]. W czasie sprawowania urzędu unikał wystąpień publicznych, skupiając się na pisaniu dzieł o tematyce pastoralnej.
Po przejęciu władzy przez komunistów w 1944, granice diecezji albańskich powróciły do stanu sprzed 1942. Banushi miał być przeniesiony na południe Albanii i kierować diecezją w Gjirokastrze. Objęcie diecezji zablokowały władze komunistyczne, dążąc do wyznaczenia kogoś w pełni wobec nich lojalnego. Banushi nie zrezygnował i próbował kierować diecezją z Tirany, gdzie rezydował.
Aresztowany 28 października 1946, w kwietniu 1947 stanął przed sądem wojskowym[1]. Otrzymał wyrok pięciu lat więzienia, za współpracę z okupantem[5]. Przez dwa lata przebywał w więzieniu w Tiranie. Opuścił je w wyniku amnestii 28 kwietnia 1949, wycieńczony gruźlicą, na którą w tym czasie zachorował[1].
Publicznie wypowiadał się przeciwko pozbawieniu Kristofora Kisiego zwierzchnictwa nad Kościołem, uznając takie działania za niekanoniczne[6]. Po podleczeniu został ponownie aresztowany i internowany w jednym z klasztorów w Durrësie. Warunkiem powrotu do życia publicznego była rezygnacja z sakry biskupiej, do czego namawiali go funkcjonariusze Sigurimi. Banushi odmówił i 22 sierpnia 1952 został ponownie aresztowany i skazany na pięć lat więzienia[2]. Po odbyciu kary w 1957 został internowany w klasztorze Ardenica, gdzie miał pełnić posługę jako zwykły ksiądz[2].
W 1967 Albanię ustanowiono państwem ateistycznym, zakazując prowadzenia praktyk religijnych. Grupa uczniów z miejscowej szkoły pod kierunkiem nauczyciela zaopatrzona w kilofy i łopaty skierowała się w stronę klasztoru w Ardenicy, aby go zniszczyć. Poproszony o pomoc przez zakonników Banushi przemówił do uczniów, przekonując ich aby nie niszczyli jednego z najcenniejszych zabytków Albanii[2]. Po zrzuceniu sukni duchownej, Banushi zamieszkał w Lushnji, gdzie pracował jako magazynier przy budowie linii kolejowej, a potem jako księgowy w bazie transportowej[1]. 18 listopada 1973 przywieziono go do Tirany w stanie krytycznym (cierpiał na gruźlicę)[1]. Zmarł tydzień później.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Qazimi Azem: Fjalor enciklopedik i viktimave te terrorit komunist. Tirana: 2012, s. 151-152. ISBN 978-9928-168-01-6. OCLC 849741353. (alb.).
- ↑ a b c d e f When the students started destroying the Ardenica monastery with pickaxes, Irene Banushi came out in front of them and told them testimony. memorie.al. [dostęp 2022-10-13]. (alb.).
- ↑ a b Zenepe Dibra: Fjalor enciklopedik i hapesires shkodrane, vol. 1. Lezhe: Gjergj Fishta, 2015, s. 84-85. (alb.).
- ↑ a b Fjalor Enciklopedik Shqiptar, vol. 1. Tirana: 2008, s. 176. (alb.).
- ↑ a b Peshkopi Irine Banushi. radiandradi.com. [dostęp 2021-11-25]. (alb.).
- ↑ Kryepeshkop Damjan Kokoneshi. = 2022-11-28 [online], albanianorthodox.com, 2020 (alb.).
Bibliografia
edytuj- Kristofor Beduli: Episkop Irine Banushi: martir i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë. Tirana: 2000. (alb.).
- Tadeusz Czekalski: Zarys dziejów chrześcijaństwa albańskiego w latach 1912-1996. Kraków: 1996. ISBN 83-85527-40-0.
- Qazimi Azem: Fjalor enciklopedik i viktimave te terrorit komunist. Tirana: 2012, s. 151-152. ISBN 978-9928-168-01-6. OCLC 849741353. (alb.).