Irena Kowalska-Wuttke
Irena Wiktoria Kowalska-Wuttke ps. Irka (ur. 21 maja 1920[1] w Płocku, zm. 24 września 1944 w Warszawie) – podharcmistrzyni, łączniczka, uczestniczka powstania warszawskiego, żołnierz 3. kompanii „Giewont” w batalionie „Zośka”.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
łączniczka |
| Główne wojny i bitwy | |
Życiorys
edytujCórka Janiny z Benedeków Kowalskiej, absolwentki Instytutu Biologiczno-Botanicznego Uniwersytetu Lwowskiego i Henryka Kowalskiego, inżyniera teletechnika, pracownika Ministerstwa Poczt i Telegrafów. Starsza siostra Maryny Kowalskiej, sanitariuszki 3. kompanii „Giewonta”. Żona Jana Wuttkego.
Uczennica Gimnazjum im. Królowej Jadwigi i harcerka 14. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej, tzw. Błękitnej Czternastki, w której pełniła funkcje zastępowej i przybocznej. Po zdaniu matury w 1938 rozpoczęła studia na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Warszawskiej.
II wojna światowa
edytujKampania wrześniowa
edytujPodczas kampanii wrześniowej brała udział w obronie Warszawy, była radiotelegrafistką w służbie łączności – przyjmowała zaszyfrowane depesze wojskowe, a następnie pracowała w Oddziale II Sztabu. Gasiła pożary oraz ratowała zasypanych.
Konspiracja
edytujPodczas okupacji niemieckiej działała w konspiracji. Jako kurier Armii Krajowej jeździła pod koniec 1942 do Wilna, Lwowa i Lublina. Należała do Organizacji Harcerek i współpracowała z Grupami Szturmowymi. Wchodziła w skład zespołu kobiecego Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, brała udział w akcjach sabotażowych. W czerwcu 1942 aresztowana przez Gestapo w związku ze zdjęciem flagi czerwonego krzyża z niemieckiego szpitala, spędziła kilka miesięcy na Pawiaku[2]. Zwolniona 15 sierpnia z więzienia przy ul. Daniłowiczowskiej, wkrótce została ponownie schwytana podczas łapanki, przetrzymywana w obozie przejściowym przy ul. Skaryszewskiej i wykupiona przez matkę za sznur korali.
W marcu 1944 została komendantką dziewcząt-łączniczek w „nowych Grupach Szturmowych”.
Powstanie warszawskie
edytujW powstaniu warszawskim służyła jako łączniczka i sanitariuszka. Trzeciego sierpnia wraz z grupą instruktorów „Pasieki” przeszła do Śródmieścia. Do batalionu dołączyła dopiero po przebiciu „Zośki” do Śródmieścia.
5 września 1944 w piwnicy kamienicy Sióstr Rodziny Maryi przy ul. Hożej 15 poślubiła Jana Wuttke. Ślubu udzielił im ksiądz Józef Warszawski. Wkrótce wraz z mężem znalazła się na Czerniakowie i została przyjęta do kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”. 23 września w rejonie ul. Wilanowskiej została wzięta do niewoli przez hitlerowców. Rozstrzelali ją dnia następnego – 24 września na Woli (najprawdopodobniej w podziemiach kościoła św. Stanisława Biskupa przy ul. Wolskiej). Miała 24 lata. Jej ciała nigdy nie odnaleziono. Symboliczna mogiła znajduje się w kwaterze żołnierzy batalionu „Zośka” na Wojskowych Powązkach w Warszawie. W tym samym grobie pochowano jej siostrę – sanitariuszkę Marię Kowalską ps. „Maryna” (kompania „Giewonta”) (kwatera A20-2-25)[3][4].
Jej mąż, Jan Wuttke ps. „Czarny Jaś”, zginął 19 września 1944 przy ul. Wilanowskiej.
Upamiętnienie
edytujIrena Kowalska-Wuttke jest patronką 8. Szczecińskiej Drużyny Harcerek „Suma Sił”[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 5. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 2002. ISBN 83-11-09261-3
- ↑ Aleksander Kamiński: Kamienie na szaniec. Warszawa: Nasza Księgarnia, 2000, s. 117. ISBN 83-10-10699-8.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
- ↑ Kalendarz harcerski „Akcja Podaj Dalej” 2019, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej.
- ↑ Patronka drużyny. Oficjalna Strona 8 SDH "Suma Sił" im. Ireny Kowalskiej-Wuttke ps. Irka. [dostęp 2011-07-23].
Bibliografia
edytujBarbara Wachowicz: Wierna rzeka harcerstwa. To "Zośki" wiara! Część 1. Gawęda o Harcerskim Batalionie AK "Zośka". Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2005, s. 479-504. ISBN 83-7399-079-8.