Ignacy Czuma

Ignacy Czuma (ur. 22 października 1891 w Niepołomicach, zm. 18 kwietnia 1963 w Lublinie) – polski polityk i prawnik, profesor KUL, poseł na Sejm II RP, działacz społeczny.

Ignacy Czuma

Data i miejsce urodzenia	22 października 1891 Niepołomice
Data i miejsce śmierci	18 kwietnia 1963 Lublin
Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 9 grudnia 1930 do 3 października 1935
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (Stronnictwo Katolicko-Ludowe)
Odznaczenia

Ignacy Czuma

Państwo działania	Polska
prof. dr hab. nauk prawnych
Doktorat	1922 Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1924 Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1930
wykładowca akademicki
Uczelnia	Katolicki Uniwersytet Lubelski
prodziekan Wydziału Prawa KUL prorektor KUL

Życiorys

Syn Franciszka i Katarzyny z d. Biernat. Po ukończeniu gimnazjum w Bochni rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W latach 1914–1915 służył w armii austro-węgierskiej. Od 1915 do 1919 przebywał w niewoli rosyjskiej. Od 1920 w Wojsku Polskim w stopniu plutonowego podchorążego. W 1920 wznowił studia na UJ, które ukończył w 1922 ze stopniem doktora. Tam też w 1925 habilitował się. W 1927 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1930 profesora zwyczajnego prawa i skarbowości. W latach 1926–1928 był dziekanem Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL, a w latach 1938–1939 prorektorem.

Był członkiem Akcji Katolickiej, Polskiego Związku Zachodniego i innych organizacji. W 1930 został wybrany na posła na Sejm II RP z listy BBWR (jako przedstawiciel Stronnictwa Katolicko-Ludowego). Był współautorem ustawy o szkolnictwie wyższym z 1933 oraz obok m.in. Stanisława Mackiewicza, Eustachego Sapiehy reprezentantem opcji zachowawczej w Komisji Konstytucyjnej. Brał udział w redakcji pierwszych dziesięciu artykułów konstytucji kwietniowej, a także autorem kluczowego zapisu o odpowiedzialności prezydenta RP przed Bogiem i historią. Uczestniczył w pracach wielu organizacji katolickich. Był założycielem i długoletnim prezesem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Lublinie, a także prezesem Ligi Antybolszewickiej oraz prezesem Polskiego Związku Zachodniego na województwa lubelskie i wołyńskie (1938–1939). Ponadto w 1934 był - m.in. razem z ks. prof. Antonim Szymańskim - członkiem założycielem Towarzystwa Naukowego KUL. W dniach 24-27 września 1936 brał udział w III Polskim Zjeździe Filozoficznym w Krakowie, w którym uczestniczyli m.in. prof. Witold Rubczyński, prof. Władysław Tatarkiewicz czy prof. Czesław Martyniak. Na łamach pism naukowych takich jak „Prąd”, „Droga”, „Przegląd Filozoficzny” czy „Ruch Katolicki” opublikował szereg artykułów, w których poddawał bardzo radykalnej krytyce ideologię komunizmu oraz sowiecki system prawny i gospodarczy. Był autorem wielu prac naukowych z zakresu skarbowości, metodologii filozofii i problematyki ustrojowej.

Po zajęciu przez wojska hitlerowskie Lublina, w listopadzie 1939 - w ramach akcji Sonderaktion Lublin, która była częścią Intelligenzaktion (akcja „Inteligencja”) - został uwięziony na Zamku w Lublinie wraz z profesorami KUL – ks. Antonim Szymańskim, ks. Zdzisławem Golińskim, Czesławem Martyniakiem oraz innymi przedstawicielami elity społecznej i intelektualnej Lublina. Uwolniony za haracz w 1940, wyjechał do Niepołomic, gdzie prowadził tajne nauczanie.

W 1949 otrzymał od Piusa XII tytuł szambelana papieskiego. 23 stycznia 1950 został aresztowany przez UB i więziony w latach 1950–1953 przez władze Polski Ludowej za związki z organizacją Wolność i Niezawisłość. Proces odbył się 11 i 12 sierpnia 1950 przed WSR w Lublinie. Ignacy Czuma został skazany na 10 lat więzienia za udzielanie pomocy WiN oraz napisanie broszury Polska i Sowiety. Po odrzuceniu skargi rewizyjnej przez Najwyższy Sąd Wojskowy żona profesora, Lubow Czuma z domu Szujska, zwróciła się o ułaskawienie męża do prezydenta Bolesława Bieruta. W sprawie prof. Ignacego Czumy, wstawił się jego dawny student z KUL, zaprzyjaźniony z rodziną Czumów, prymas Stefan Wyszyński. 19 lutego 1951 decyzją Bolesława Bieruta zmniejszono orzeczoną karę do 6 lat więzienia. W związku z tym na mocy ustawy o amnestii z 22 lutego 1947 r., 5 marca 1951 WSR w Lublinie ustalił ostateczny wymiar kary na 3 lata więzienia. Po odbyciu całego wyroku 23 stycznia 1953 prof. Ignacy Czuma został zwolniony z więzienia w Rawiczu. Po wyjściu na wolność bezskutecznie próbował wrócić do pracy na KUL. Dopiero od 1957 pozwolono mu prowadzić wykłady z metodologii nauk społecznych na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej. W 1960 w wyniku nacisków Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego został zwolniony z uczelni i zmuszony do przejścia na emeryturę.

Grób prof. Ignacego Czumy na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie

Publikacje

• Konstytucja Sowieckiej Rosji (1923)
• Równowaga Budżetu Na tle prawa budżetowego różnych państw, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego (1924)
• Sprawiedliwość w dziedzinie skarbowej (1929)
• Problemat Głowy Państwa w Polsce (1930)
• Filozoficzne punkty styczne zachodu i bolszewizmu (1930)
• Dzisiejsza filozofia sowieckiego prawa a romantyzm prawniczy (1930)
• Absolutyzm ustrojowy (1930)
• Odpowiedzialność prezydenta, Warszawa, [b.w.], (1932)
• Absolutyzm ustrojowy, Lublin, Druk. Państwowa w Lublinie (1934)
• Sprawiedliwości i miłość jako zasada chrześcijańskiego ustroju państwowego (1937)
• Ustrojowe podstawy skarbowości na tle konstytucji kwietniowej, Lublin, Tow. Nauk. KUL (1937)
• Polityka ludnościowa III Rzeszy, Lublin, Tow. Nauk. KUL (1939)
• Moralny koszt współczesnej wojny, Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, (1946)

Życie prywatne

Był bratem generała brygady WP Waleriana Czumy, mężem Lubow Szujskiej oraz ojcem dziesięciorga dzieci, w tym: Jerzego (1918–2004), Huberta (1930–2019), Stanisława (1934-2002), Łukasza (1935–2012), Andrzeja (ur. 1938) i Benedykta (1941-2023).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 października 1935)

Linki zewnętrzne

• Strona rodziny Czumów