Hwardijśke (obwód chmielnicki)
Hwardijśke (ukr. Гвардійське; hist. Felsztyn) – wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie chmielnickim.
 Punkt przejścia południka Struvego obok wsi | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Powierzchnia |
3,734 km² | ||
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
+380 3822 | ||
| Kod pocztowy |
31352 | ||
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||
 49°20′13″N 26°42′22″E/49,336944 26,706111
| |||
Położenie
edytujWieś leży ok. 20 km na zachód od miasta Chmielnicki, w dolinie nad rzeką Smotrycz, poniżej stoku o wys. 354 m n.p.m., zabudowa w formie łańcuchówki.
Historia
edytuj
Miasto Felsztyn założył Mikołaj Herburt podkomorzy halicki, za przywilejem królewskim z dnia 23 sierpnia 1584 oddalony był 5 km od posiadłości Herburta w Dobrogoszczy. Na pozostałą część majątku składały się m.in. Kupice, Krzemienna i Łysowody. Według tego przywileju nowy właściciel miał wystawić zamek oraz lokować miasto na prawie magdeburskim i nazwać je od rodzinnej swej majętności Felsztynem. W roku 1594 Mikołaj Herburt buduje kościół św. Wojciecha. Po śmierci Mikołaja posiadłość dostała się żonie Jana Herburta. W roku 1615 Felsztyn okupywali Tatarzy. W następnych latach miasto i dobra felsztyńskie stanowiły własność Stadnickich. W roku 1680 Felsztyn dostał się we władanie Turcji.
Pochodzenia nazwy miejscowości wywodzi się od rodowej siedziby Herburtów na Morawach, twierdzy Fulsztyn. Obecnie w miejscu znajduje się parafia rzymskokatolicka p.w.św. Wojciecha, którą prowadzi polski ksiądz. Na wschód od Felsztyna znajduje się następny zamek przebudowany przez Herburtów w Olesku. Do 1772, województwo podolskie, powiat tarnopolski.
Pod rozbiorami siedziba gminy Felsztyn w powiecie proskurowski guberni podolskiej.
W okresie 1917–1921 wchodziło w skład Ukraińskiej Republiki Ludowej. 17 lutego 1919 r., w okresie rządów Petlury i na fali pogromów antyżydowskich, doszło w Felsztynie do masakry, w której oddziały Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Iwana Semosenki zamordowały 485 żydowskich mieszkańców miasteczka[1][2]. Od 1921 w granicach ZSRR. W 1946 roku zmieniono nazwę miejscowości.
Od 1991 w granicach niepodległej Ukrainy.
Zabytki
edytuj- Kościół świętego Wojciecha zbudowany pierwotnie z drewna w 1594 przez Mikołaja Herburta. Obecny murowany w stylu barokowym rozpoczęto budować w 1753 roku kosztem Marianny Grabinkowej z domu Kalinowskiej. W tym samym roku z jej funduszy powstał szpital. Kościół konsekrowano w 1791 roku. Na skutek zwiększenia się liczby wiernych w 1905 roku kościół został rozbudowany o nawy boczne. Władze radzieckie zamknęły kościół w 1933 roku, jednak władze niemieckie podczas okupacji pozwoliły go ponownie uruchomić. Władze radzieckie ponownie zamknęły kościół w 1950 roku i urządziły tam skład nawozów. Parafia odzyskała kościół w 1990 roku, który po remoncie konsekrowano w 1994 roku. Czynny. Obecnie parafia liczy 2 tys. katolików, a proboszczem jest ksiądz Piotr Główka[3].
- Cerkiew Zaśnięcia NMP z 1776 roku, remontowana w 1871 roku.
- Punkt przejścia południka Struvego
- Znak pamięci z 2007 roku na dawnym cmentarzu żydowskim
- zamek[4] obecnie nie istnieje.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ukraina 1919: czas pogromów [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 4 lutego 2019 [dostęp 2019-02-18] (pol.).
- ↑ E. Heifetz: The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919. Thomas Seltzer, Inc., 1921. s. 43, 227-234. [dostęp 2013-02-12]. (ang.). Yitsḥaḳ Arad: The Holocaust in the Soviet Union. Jad Waszem, 2009, s. 13. [dostęp 2012-12-09]. (ang.). Y. Slutsky: Russia. Jewish Virtual Library, 2008. [dostęp 2013-01-21]. (ang.).
- ↑ Felsztyn na Podolu [online], www.kuriergalicyjski.com [dostęp 2019-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-19] (pol.).
- ↑ Felsztyn. [dostęp 2013-08-13].
Bibliografia
edytuj- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II, Warszawa, 1880–1902, s. 381.
Linki zewnętrzne
edytuj- Felsztyn albo Fulsztyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 381.
- Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)
- Strona parafii rzymskokatolickiej św. Wojciecha. przk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- strona genealogiczna. west.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-20)].
- 1919, rekonstrukcja pogromu. west.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-12)].