Helena Przezdziecka
Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa (ur. 6 stycznia 1753, zm. 1 kwietnia 1821 w Warszawie) – wojewodzina wileńska, założycielka Arkadii pod Łowiczem, dama dworu rosyjskiego odznaczona orderem św. Katarzyny.
 Portret Heleny Radziwiłłowej (Ernst Gebauer, ok. 1816) | |
 Roch III | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Katarzyna Ogińska |
| Mąż | |
| Dzieci |
Ludwik Mikołaj Radziwiłł |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytuj
Była córką Antoniego Tadeusza Przezdzieckiego, podkanclerzego litewskiego, i Katarzyny Ogińskiej, wojewodzianki trockiej. 26 kwietnia 1771 poślubiła Michała Hieronima Radziwiłła. Z tej okazji Adam Tadeusz Naruszewicz napisał utwór Oda XVII. Na Akt Weselny Książęcia Michała Radziwiłła Miecznika W. Ks. Lit. Z Heleną Przeździecką Podkanclerzanką Lit.
Znana była z urody i romansów, m.in. z rosyjskim ambasadorem w Warszawie, Ottonem Magnusem von Stackelbergiem[1] i posłem Jakobem Sieversem[2]. Była matką Ludwika Mikołaja (którego do chrztu trzymał król Stanisław August Poniatowski), Antoniego Henryka, Michała Gedeona, Karola Łukasza oraz Andrzeja Walentego, a także Krystyny Magdaleny, Anieli i Róży Katarzyny.
Była inicjatorką powstania parku Arkadia niedaleko Nieborowa, zaprojektowanego w stylu angielskim[3][4].
Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa posiadała najwyższy rosyjski order kobiecy[5]. W kwietniu 1797, przy okazji koronacji Pawła I, została odznaczona małym krzyżem orderu św. Katarzyny. Jednocześnie mianowano ją stats-damą[6] – honorową damą dworu[7] (damą stanu dworu cesarskiego[8]).
Była członkinią loży adopcyjnej Dobroczynności (de la Bienfaisance) od 1785[9].
Przypisy
edytuj- ↑ K. Zienkowska, Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004, s. 275.
- ↑ Witold Dobrowolski. Świątynia Diany w Arkadii koło Nieborowa Świątynią Natury. „Rocznik Historii Sztuki”. XLI, s. 122, 2016. PAN.
- ↑ Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Muzeum Narodowe w Warszawie Oddział Muzeum w Nieborowie i Arkadii. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Agnieszka Drotkiewicz: Uciekam od innych, aby odnaleźć samą siebie. Arkadia Heleny Radziwiłłowej. „Przekrój”. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Włodzimierz Jakubowski: Ordery i medale Rosji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1993, s. 16. ISBN 83-85263-45-4.
- ↑ В.П. Пархоменко (red.): Сиятельные жены. Биографии и родословная статс-дам и фрейлин русского Двора (По спискам П.Ф. Карабанова). Санкт-Петербург: Изд-во им. А.С. Суворина, 1992, s. 29. ISBN 5-87462-006-0.
- ↑ Halina Karaś: Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów. Warszawa: Elipsa, 1996, s. 192 203. ISBN 83-7151-117-5.
- ↑ Zygmunt Mazur: Snarski Stanisław (1795-1880). W: Henryk Markiewicz (red.): Polski słownik biograficzny. T. XXXIX. Warszawa - Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk - Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1999–2000, s. 399. ISBN 84-239-4824-2.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. XIV, Kraków 1930, s. 290.