Hełmówka rdzawa
Hełmówka rdzawa (Galerina vittiformis (Fr.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
hełmówka rdzawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Galerina vittiformis (Fr.) Singer Acta Inst. bot. Komarov. Acad. Sci., Pl. Crypt, ser. 2 6: 472 (1950) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Galerina, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 roku Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus vittiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1935 roku Rolf Singer[1].
Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Galera hypnorum var. rubiginosa (Pers.) J.E. Lange 1940
- Galera rubiginosa var. hypnorum (Batsch) Rick 1938
- Galerina muricellospora var. pachyspora (A.H. Sm. & Singer) Courtec. 1985
- Galerina vittiformis var. albescens A.H. Sm. & Singer 1964
- Galerina vittiformis var. pachyspora A.H. Sm. & Singer 1958
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 2–6 mm, u młodych owocników stożkowaty, potem coraz szerszy, szerokostożkowaty lub wypukły. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym powierzchnia naga, o barwie od brązowej do ciemnobrązowej, prążkowana do połowy promienia, w stanie suchym dwubarwna, jaśniejsza przy brzegu[4].
Wąsko przyrośnięte, dość rzadkie, z międzyblaszkami, o tej samej barwie co kapelusz[4].
Wysokość 7–35 mm, grubość 0,5–1 mm, cylindryczny, kruchy. Powierzchnia u młodych owocników o barwie od białawej do żółtawej, w dolnej części brązowej, pokryta drobnymi, białawymi włókienkami. Podstawa z białą grzybnią[4].
Cienki, bez wyraźnego zapachu i smaku, niezmieniający barwy po uszkodzeniu[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników cynamonowobrązowy. Zarodniki 9–13 × 6–7 µm; migdałowate do szeroko wrzecionowatych, brodawkowate, w KOH pomarańczowobrązowe, amyloidalne. Podstawki 2–sterygmowe lub 4–sterygmowe. Pleurocystydy i cheilocystydy 40–75 × 5–15 µm, baryłkowate, z długą szyjką i zaokrąglony lub nieco ostrym wierzchołkiem, gładkie, cienkościenne, w KOH hialinowe. W strzępkach skórki kapelusza występują sprzążki[4].
- Gatunki podobne
Hełmówka rdzawa jest jedną z bardziej pospolitych hełmówek. Charakteryzuje się drobnymi, białawymi włókienkami na trzonie, wyraźnie prążkowanym kapeluszem i brakiem zapachu. Jest jednak wiele podobnych morfologicznie gatunków hełmówek, stąd też dla pewnej identyfikacji wymagane jest badanie mikroskopowe. W badaniu tym hełmówka rdzawa charakteryzuje się dużymi cystydami z długimi szyjkami, drobnoziarnistymi zarodnikami i brakiem cystyd na powierzchni kapelusza. Bardzo podobna hełmówka mchowa (Galerina atkinsoniana) odróżnia się występowaniem cystyd na powierzchni kapelusza. Występują dwie formy hełmówki rdzawej; z podstawkami 2– lub 4–sterygmowymi[4].
Występowanie i siedlisko
edytujHełmówka rdzawa w Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona. Podano jej występowanie także w Nowej Zelandii i Antarktyce (na Szetlandach i Wyspie Króla Jerzego)[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 8 stanowisk[3]. Nowsze stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczona w nim jest do gatunków rzadkich i chronionych[6].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Owocniki wyrastają w lasach wśród mchów od czerwca do października[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-04-28] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-04-28] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 259, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Michael Kuo, Galerina vittiformis [online], Mushroom Expert [dostęp 2019-04-28].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-04-28].
- ↑ Nowe stanowiska hełmówki rdzawej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2019-04-28].