Hans Ulrich von Schaffgotsch
Hans Ulrich von Schaffgotsch, Jan Ulryk Schaffgotsch zwany Semperfrei "zawsze wolny" (ur. 1595 w Gryfowie Śląskim, zm. 23 lipca 1635 w Ratyzbonie) – dowódca wojsk habsburskich w wojnie trzydziestoletniej, generał cesarski w służbie Albrechta von Wallensteina.
| |
.jpg) Herb Schaffgotschów jako baronów | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Żona | |
| Dzieci |
Anna, Krzysztof Leopold, Hans, Jerzy, Adam, Gotard |
Życiorys
edytuj
Pochodził ze znanego na Śląsku szlacheckiego rodu Schaffgotschów. W młodości studiował w Tybindze, Altdorf bei Nürnberg i Lipsku. Po zwyczajowej w owym czasie podróży kawalerskiej po zachodniej Europie powrócił na Śląsk, gdzie w 1614 przejął ojcowskie dobra i majątki ze żmigrodzkim państwem stanowym na czele. Rok później, jako przedstawiciel śląskich stanów, posłował do Pragi na dwór królewski. Jego żoną została Barbara Agnieszka, córka Joachima Fryderyka, piastowskiego księcia legnicko-brzeskiego.
19 października 1633 został mianowany na stopień generała kawalerii[1].
Podczas wojny trzydziestoletniej pozostał najwierniejszym przyjacielem Wallensteina. Gdy Wallenstein w 1634 nawiązał tajne rokowania z protestantami, aby z ich poparciem zdetronizować Habsburgów i objąć władzę w Czechach, Schaffgotsch stanął po jego stronie. Nie opuścił przyjaciela nawet wtedy, gdy sprawa była właściwie przegrana, bo spisek wykryto, a Wallensteina skrytobójczo zamordowano. Mimo iż większość oficerów z armii Wallensteina poddała się cesarzowi, Schaffgotsch podniósł w Opawie bunt i wznosił antycesarskie okrzyki. Bunt został szybko stłumiony, a Hansa Ulryka Schaffgotscha zatrzymano i uwięziono w twierdzy kłodzkiej. Później przewieziono go do Wiednia, torturowano i więziono w coraz cięższych warunkach. Skazano go na karę śmierci, a dobra Schaffgotschów zostały w dużej części skonfiskowane. Egzekucję wykonano 23 lipca 1635 w Ratyzbonie.
Ród Schaffgotschów zdołał w późniejszych latach odzyskać względy cesarskie i część swoich majątków (m.in. zamek Chojnik), jednak niektóre z nich przeszły już na stałe w ręce innych rodów (np. Żmigród, przejęty przez Melchiora von Hatzfeldta).
Genealogia
edytuj| Jerzy II brzeski ur. 18 VII 1523 zm. 7 V 1586 |
Barbara Hohenzollern 1) ur. 10 VIII 1527 zm. 2 I 1595 |
Joachim Ernest ks. Anhaltu ur. 21 X 1536 zm. 6 (16) XII 1586 |
Agnieszka hr. Barby ur. 23 VI 1540 zm. 27 XI 1569 | ||||||||||
| Joachim Fryderyk legnicko-brzeski ur. 29 IX 1550 zm. 25 III 1602 |
Anna Maria Anhalcka ur. 13 VI 1561 zm. 11 XI 1605 |
||||||||||||
| Hans Ulrich von Schaffgotsch ur. 28 VIII 1595 zm. 23 VII 1635 OO 18 X 1620 |
Barbara Agnieszka brzeska ur. 24 II 1593 zm. 24 VII 1631 |
||||||||
| Anna Elżbieta 2) ur. 11 II 1622 zm. 11 IV 1650 |
Krzysztof Leopold ur. 8 IV 1623 zm. 30 VI 1703 |
Hans Ulryk 3) ur. 19 VI 1624 zm. 2 VI 1660 |
Jerzy Rudolf ur. 17 I 1626 zm. 15 IV 1630 |
Adam Gotard ur. 7 X 1627 zm. 1641 | |||||
| Gotard Franciszek 4) ur. 7 VII 1629 zm. 4 V 1668 |
|||||||||
|
Przypisy
edytuj- ↑ Schmidt-Brentano 2006 ↓, s. 88.
Bibliografia
edytuj- A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Dzieje wielkiego rodu z Europy Środkowej, Katowice 2024, ISBN 978-8367152-61-7
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Das Haus Schaffgotsch. Das wechselvolle Schicksal einer schlesischen Adelsdynastie, Tarnowskie Góry 2009, ISBN 978-83-61458-32-6
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007, ISBN 978-83-923733-1-5 – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
- J. Krebs: Hans Ulrich Frhr. von Schaffgotsch. Ein Lebensbild aus der Zeit des 30-jähr. Krieges. Breslau 1890
- J. Krebs: Hans Ulrich Frhr. von Schaffgotsch, w: Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. 30, s. 541.
- Antonio Schmidt-Brentano: Kaiserliche und k.k. Generale (1618-1815). Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2006.