HMS Doris (1896)
HMS Doris – krążownik pancernopokładowy typu Eclipse, zbudowany dla Royal Navy pod koniec lat 90. XIX wieku. Uczestniczył w II wojnie burskiej i I wojnie światowej. Przystosowany w 1917 roku do roli hulku, pełnił tę funkcję do końca wojny, a w 1919 roku został sprzedany na złom.
_IWM_Q_021174.jpg) HMS „Doris" | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
29 sierpnia 1894 |
| Wodowanie |
3 marca 1896 |
 Royal Navy
| |
| Wejście do służby |
18 listopada 1897 |
| Wycofanie ze służby |
listopad 1918 |
| Los okrętu |
sprzedany na złom 20 lutego 1919 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
5600 ts |
| Długość |
113,7 m całkowita |
| Szerokość |
16,3 m |
| Zanurzenie |
6,25 m |
| Napęd | |
| 2 śruby, 2 silniki parowe potrójnego rozprężania, 8 kotłów, moc 8000 KM | |
| Prędkość |
18,5 węzła |
| Uzbrojenie | |
| Po wejściu do służby: 5 × 152 mm 6 × 120 mm 6 × 47 mm (trzyfuntowe) 3 × wt. 450 mm | |
| Opancerzenie | |
| pokład: 38–76 mm, maski dział: 76 mm, wieża dowodzenia: 152 mm, maszynownia: 152 mm | |
| Załoga |
393 |
Projekt i dane taktyczno-techniczne
edytujHMS „Doris" był jednym z dziewięciu zbudowanych w latach 1896-99 krążowników pancernopokładowych[a] typu Eclipse, które były bezpośrednim następcą krążowników typu Astraea. Miały większe rozmiary i wyporność, otrzymały silniejsze uzbrojenie i opancerzenie przy zachowaniu podobnej do poprzedników prędkości.
HMS „Doris” miał wyporność 5690 ton (5600 długich ton) przy długości całkowitej 113,7 m, szerokości 16,3 m i zanurzeniu 6,25 m[2][3]. Był napędzany dwoma trójcylindrowymi pionowymi maszynami parowymi potrójnego rozprężania, z których każda poruszała jedną śrubę napędową[3]. Parę dostarczało 8 opalanych węglem kotłów. Silniki osiągały moc 8000 KM, co dawało prędkość 18,5 węzła (na próbach przy przeciążeniu maszyn osiągnięto 19,5 węzła przy 9600 KM)[2][3]. Normalny zapas węgla wynosił 550 t, a maksymalnie okręt mógł zabrać niemal dwa razy więcej paliwa, bo 1075 ton[3]. Załoga okrętu składała się z 393 oficerów i marynarzy[2][b].
Krążownik był uzbrojony początkowo w pięć pojedynczych dział kal. 152 mm (6 cali), sześć dział kal. 120 mm (4,7 cala), sześć dział trzyfuntowych (47 mm) i trzy wyrzutnie torped kal. 450 mm (18 cali)[c]. Po modernizacji, przeprowadzonej w latach 1903-1905, uzbrojenie okrętu przedstawiało się następująco: jedenaście dział kal. 152 mm, dziewięć dział dwunastofuntowych (76 mm), siedem dział trzyfuntowych (47 mm) i trzy wyrzutnie torped kal. 450 mm[3][5]. W trakcie I wojny światowej uzbrojenie ograniczono do dziewięciu dział kal. 152 mm, czterech dział 76 mm i jednego działa 47 mm, pozostawiając uzbrojenie torpedowe bez zmian[2][5]. Pancerz pokładowy miał grubość od 38 do 76 mm (1,5 - 3 cale), wieża dowodzenia miała ściany grubości do 152 mm, a maszynownię chroniły płyty o grubości 152 mm. Działa artylerii głównej były chronione osłonami o grubości 76 mm[2].
Służba
edytuj
Stępkę okrętu położono w Naval Construction & Armaments Co. w Barrow-in-Furness 29 sierpnia 1894 roku[3], wodowanie odbyło się 3 marca 1896 roku[6], a do służby okręt wszedł 18 listopada 1897 roku[3]. Dowództwo okrętu objął captain R.C. Prothero. Krążownik początkowo stacjonował w Afryce Południowej, będąc jednostką flagową admirała Roberta Harrisa. Tam zastał go wybuch II wojny burskiej. Okręt uczestniczył w działaniach wojennych w dość nietypowy sposób: zdemontowano z niego co najmniej jedno działo kal. 120 mm, które jako lądowe wykorzystano w bitwie pod Magersfontein w grudniu 1899 roku. Po powrocie do metropolii służył we Flocie Kanału. Okręt przebywał w rezerwie do 1909 roku, a po naprawach od 1910 roku służył w Home Fleet[7].
W momencie wybuchu I wojny światowej HMS „Doris" (wraz z bliźniaczymi HMS „Isis”, HMS „Juno”, HMS „Minerva” i HMS „Venus”) wchodził w skład 11. Eskadry Krążowników, której zadaniem była ochrona żeglugi na zachód od Irlandii[8]. 5 sierpnia 1914 roku wspólnie z „Isis” okręt zatrzymał i zdobył niemiecki statek handlowy[7]. Następnie krążownik przeniesiono na Morze Śródziemne, gdzie w grudniu 1914 roku zatopił turecki statek handlowy[7]. W 1915 roku okręt wziął udział w nieudanej operacji opanowania Dardaneli[7][9].
Od marca 1917 roku do listopada 1918 roku okręt stacjonował w Indiach, gdzie pełnił rolę hulku[7]. Sprzedano go na złom 20 lutego 1919 roku w Bombaju[3][6].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 591.
- ↑ a b c d e Moore 1990 ↓, s. 62.
- ↑ a b c d e f g h Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 78.
- ↑ DiGiulian 2023 ↓.
- ↑ a b Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 592.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 14.
- ↑ a b c d e Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 15.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 485.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 222.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). New York: Mayflower Books Inc., 1979. ISBN 0-8317-0302-4. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jane’s Fighting Ships of World War I. John E. Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Eclipse Class Second Class Protected Cruisers. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).