Gwiazda Kapteyna
Gwiazda Kapteyna – gwiazda z gwiazdozbioru Malarza, jedna z najbliższych gwiazd, oddalona od Układu Słonecznego o około 12,8 lat świetlnych. Jest to podkarzeł typu widmowego M1, najbliższa gwiazda tego rodzaju.
 Porównanie rozmiaru Gwiazdy Kapteyna, Ziemi, Jowisza i Słońca | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
05h 11m 40,589s[1] | ||||||||||||||||
| Deklinacja |
−45° 01′ 06,35″[1] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana (pasmo V) |
|||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−5709,218 ± 0,051 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
254,226 ± 0,026 km/s[1] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
−0,86 ± 0,05[3] | ||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Okres obrotu |
84,7 ± 0,5[3] | ||||||||||||||||
| Wiek | |||||||||||||||||
| Temperatura |
3800 K[5] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Nazwa i orbita
edytujNazwa pochodzi od holenderskiego astronoma Jacobusa Corneliusa Kapteyna, który w 1897 roku odkrył jej wyjątkowo duży ruch własny na tle gwiazd. Spośród wszystkich gwiazd tylko Gwiazda Barnarda ma większy od niej ruch własny. Gwiazda Kapteyna, jako jedna z niewielu gwiazd w sąsiedztwie Słońca, porusza się ruchem wstecznym po orbicie wokół centrum Galaktyki. Prawdopodobnie jest najbliższym Ziemi obiektem pochodzącym z galaktycznego halo[5]. Prawdopodobnie wywodzi się z karłowatej galaktyki satelickiej rozerwanej przez Drogę Mleczną, której największą pozostałością jest gromada Omega Centauri[6].
Charakterystyka
edytujJest ona bardzo mała, jej promień wynosi ok. 0,3 promienia Słońca[4], masa stanowi zaledwie 0,274 masy Słońca[5], jasność zaś 0,01 jasności Słońca[2]. Temperatura powierzchni szacowana jest na ok. 3800 K[5]. Gwiazda Kapteyna jest starą gwiazdą, liczy około 11,5 miliarda lat[6].
Układ planetarny
edytujW 2014 roku metodą dopplerowską wykryto okresowe wahania prędkości radialnej gwiazdy, wskazujące na istnienie planet krążących wokół niej. Planety mają masy co najmniej kilkukrotnie większe od Ziemi (najprawdopodobniej są to tzw. superziemie). Ekosfera gwiazdy rozciąga się od 0,13 do 0,24 au[3] i planeta Kapteyn b krąży wewnątrz niej; powierzchnia planety c jest najprawdopodobniej za chłodna, aby woda mogła na niej istnieć w stanie ciekłym[6][7].
Analizy z 2015 roku wskazywały, że sygnał przypisywany planecie b jest współmierny z obrotem gwiazdy i może być przejawem jej aktywności, co przeczyłoby istnieniu planety[8]. Jednak późniejsza analiza zrewidowała okres obrotu gwiazdy z 143 na ok. 85 dni, co usunęło współmierność i argument za nieistnieniem planety[3].
| Towarzysz |
Masa (MJ) |
Okres orbitalny (dni) |
Półoś wielka (au) |
Ekscentryczność |
|---|---|---|---|---|
| b[9] | 0,0126 +0,0079−0,0060 | 48,58 +0,13−0,11 | 0,169 +0,018−0,015 | 0,04 +0,24−0,04 |
| c[10] | 0,0217 ± 0,009 | 121,54 ± 0,25 | 0,311 +0,034−0,027 | 0,07 +0,27−0,07 |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Gwiazda Kapteyna w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c Anderson E., Francis C.: HIP 24186. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2014-05-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Guinan, Edward F.; Engle, Scott G.; Durbin, Allyn. Living with a Red Dwarf: Rotation and X-Ray and Ultraviolet Properties of the Halo Population Kapteyn's Star. „The Astrophysical Journal”. 821 (2), s. 14, 2016. DOI: 10.3847/0004-637X/821/2/81. arXiv:1602.01912. Bibcode: 2016ApJ...821...81G. 81. (ang.).
- ↑ a b B.-O. Demory et al.. Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI. „Astronomy & Astrophysics”. 505 (1), s. 205-215, 2009. DOI: 10.1051/0004-6361/200911976. (ang.).
- ↑ a b c d e E. Kotoneva et al.. A study of Kapteyn's star. „Astronomy & Astrophysics”. 438 (3), s. 957-962, 2005. DOI: 10.1051/0004-6361:20042287. (ang.).
- ↑ a b c Abel Mendez: Oldest Known Potentially Habitable Exoplanet Found. [w:] Planetary Habitability Laboratory [on-line]. University of Arecibo, 2014-06-03. [dostęp 2014-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-17)].
- ↑ G. Anglada-Escudé et al.. Two planets around Kapteyn’s star: a cold and a temperate super-Earth orbiting the nearest halo red-dwarf. „Mon. Not. R. Astron. Soc.”, 2014. arXiv:1406.0818. (ang.).
- ↑ Paul Robertson, Arpita Roy, Suvrath Mahadevan. Stellar Activity Mimics a Habitable-zone Planet Around Kapteyn's Star. „The Astrophysical Journal Letters”. 805 (2), s. L22, 2015. DOI: 10.1088/2041-8205/805/2/L22. arXiv:1505.02778. Bibcode: 2015ApJ...805L..22R.
- ↑ Kapteyn's c w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ Kapteyn's b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
Linki zewnętrzne
edytuj- Kapteyn. The Extrasolar Planets Encyclopaedia. [dostęp 2014-12-02].