Gudogaje
Gudogaje[2] (biał. Гудагай, Hudahaj; ros. Гудогай, Gudogaj) – wieś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim, w sielsowiecie Gudogaje (którego władz wbrew nazwie nie są siedzibą), blisko granicy z Litwą.
 Sanktuarium Matki Bożej w Gudogajach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1591 |
| Kod pocztowy |
231200 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°33′05″N 25°54′10″E/54,551389 25,902778
| |
Historia
edytujWedług geografa W. Żuczkiewicza, nazwa Gudogaje pochodzi od bałtyckiego określenia gud – Białoruś.
Po raz pierwszy Gudogaj pojawia się w dokumentach pod koniec XVI w., jako osada wchodząca w skład majątku Ostrowiec Urbanowski, który w pierwszej połowie XVII w. był własnością N. Łokuciewskiego. W różnych okresach, majątek był w posiadaniu Skirmontów, Sadowskich, Koziełł-Poklewskich.
19 stycznia 1764 właściciel majątku Józef Wojna z żoną Ludwiką z Sulistrowskich założyli w Gudogaju drewniany kościół Objawienia (według innych źródeł Narodzenia) Maryi Panny i klasztor, w którym zamieszkali Karmelici bosi Prowincji Litewskiej. Na fundusz klasztoru zapisano majątek Ostrowiec Urbanowski. Zgodnie z inwentarzem z 1781 roku, w skład majątku wchodził folwark (dwór) i wsie Gudogaj, Bobany, Kieżduny, Luliszki, Szuneliszki. W kościele znajdował się uważany za cudowny obraz Matki Boskiej, znany daleko poza granicami parafii.
W wyniku III rozbioru Polski (1795) Gudogaj stał się częścią Imperium Rosyjskiego, od drugiej poł. XIX w. do pocz. XX w. w wołoście Polany, powiecie oszmiańskim, guberni wileńskiej.
W 1832 roku, po stłumieniu powstania listopadowego władze rosyjskie zamknęły klasztor Karmelitów. Parafię podzielono i połączono z sąsiednimi, a kościół, dzwonnicę i inne budynki sprzedano Żydom pod rozbiórkę. Cudowny obraz znalazł schronienie w kościele w Oszmianie. W 1856 roku nierozebrany przez Żydów kościół nabył, a później przebudował na kaplicę ks. Donat Siemaszko.
W 1866 roku we wsi było 11 domów, w 1886 – 18, istniała karczma. W 1874 roku, w pobliżu miasteczka wybudowano Kolej Libawsko-Romieńską, utworzono stację kolejową Gudogaje. W 1905 roku liczył 168 mieszkańców, 285 dziesięcin[3].
2 sierpnia 1907 r. reaktywowano parafię i przywieziono cudowny obraz. Podczas I wojny światowej w 1915 roku Gudogaj zajmowały wojska niemieckie, później bolszewicy i Wojsko Polskie.
25 marca 1918 wieś ogłoszono częścią Białoruskiej Republiki Ludowej. 1 stycznia 1919, zgodnie z decyzją I Zjazdu Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi, weszła w skład Białoruskiej SRR.
Według traktatu pokojowego w Rydze (1921) Gudogaj stał się częścią II Rzeczypospolitej, od 1931 roku na terenie gminy Polany, powiecie oszmiańskim, województwie wileńskim.
W 1931 w 47 domu zamieszkiwały 264 osoby[4].
Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Oszmianie i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący część gminy Polany[5].
W 1939 po agresji ZSRR na Polskę, Gudogaj wszedł w skład BSSR, w rejonie ostrowieckim. W czasie II wojny światowej, od czerwca 1941 do lipca 1944 roku wieś była pod okupacją niemiecką. Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 150 osób. W październiku 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów przewieziono go getta w Oszmianie, W kwietniu 1943 roku zostali zamordowani w Ponarach[6]. W latach 1962–1965 wieś leżała w rejonie oszmiańskim.
Parafia rzymskokatolicka
edytujParafia została erygowana w 1777 r. Nie funkcjonowała w okresie zaborów w latach 1832-1906 oraz w okresie ZSRR w latach 1973-1990[7]. W 1990 r. do miejscowości powrócili karmelici bosi. W 1991 r. posługę podjęły tu także karmelitanki Dzieciątka Jezus[8]. 15 lipca 2007 r. odbyła się uroczysta koronacja obrazu Matki Bożej koronami papieskimi[7].
Zobacz też
edytuj- osiedle Gudogaje
Przypisy
edytuj- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ Гошкевич И. И. Виленская губернія: Полный списокъ населенныхъ мѣстъ со статистическими данными о каждомъ поселеніи, составленный по оффиціальнымъ свѣдѣниямъ, Вильна, 1905, s. 235
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 33.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 504.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1054.
- ↑ a b Gudogaj (Białoruś) - Karmel.pl [online], Karmel - Karmelici Bosi, 18 sierpnia 2017 [dostęp 2021-03-03] (pol.).
- ↑ Gudogaj (Białoruś) - Karmel.pl [online], Karmel - Karmelici Bosi, 18 sierpnia 2017 [dostęp 2022-11-16] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Wieś na stronie internetowej radzima.org
- Gudogaje, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 904.