Gubernia augustowska
Gubernia augustowska (ros. Августовская губерния) – jednostka administracyjna Królestwa Polskiego w latach 1837–1866 ze stolicą w Suwałkach.
| gubernia | |||
| 1837–1866 | |||
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| Liczba obwodów |
5 | ||
| Liczba powiatów |
7 | ||
_COA.svg)
Nazwy guberni wzięte zostały od miast gubernialnych, z wyjątkiem guberni sandomierskiej oraz augustowskiej, w której Rząd Gubernialny mieścił się w Suwałkach[1].
Gubernię utworzono 23 lutego 1837 w miejsce województwa augustowskiego[2]. Gubernia augustowska zlikwidowana została na mocy ustawy o reorganizacji urzędów gubernialnych z (19) 31 grudnia 1866 r. unifikujących administrację w Imperium Rosyjskim. W jej miejsce utworzono gubernię suwalską i łomżyńską[3]. Suwałki odzyskały status miasta gubernialnego, a cały kraj podzielono na 10 guberni i 85 powiatów[4].
(W czasie powstania styczniowego Rząd Narodowy dnia 28 marca 1863 r. ogłosił Regulamin władz administracyjnych w byłym Królestwie Kongresowym. Według regulaminu zniesiono podział administracyjny na gubernie, a zamiast tego byłe Królestwo Kongresowe podzielono na osiem województw w granicach z 1816 r. Na terenie guberni augustowskiej przywrócono województwo augustowskie.)[5]
Podział administracyjny
edytuj
Gubernia dzieliła się na 5 obwodów i 7 powiatów – od 23 lutego (7 marca) 1837 r. do 29 września (11 października) 1842 r.:
- obwód augustowski
- obwód kalwaryjski
- obwód łomżyński
- obwód mariampolski
- obwód sejneński
Gubernia dzieliła się na 5 powiatów – od 29 września (11 października) 1842 r. do 19 (31) grudnia 1866 r.:
Historia
edytujNa mocy ukazu Mikołaja I z 23 lutego (7 marca) 1837 r. dokonano przemianowania województw na gubernie. Komisje Wojewódzkie zostały przemianowane na Rządy Gubernialne, a prezesi Komisji Wojewódzkich na gubernatorów cywilnych. Miało to dostosować podział administracyjny kraju do obowiązującego w Cesarstwie. Gubernie – w liczbie ośmiu – przejęły herby dotychczasowych ośmiu województw; na pieczęciach Rządów Gubernialnych nadal był używany herb Królestwa Polskiego.
Ukazem z 29 września (11 października) 1842 r. obwody nazwano powiatami, których liczbę zwiększono do 85 (w 1866 r.), kierowane były przez naczelników powiatowych (powiaty dzieliły się na okręgi–okrągi).
Dalsze zmiany organizacyjne i terytorialne na szczeblu guberni nastąpiły w 1844 r. Na podstawie ukazu z 9 (21) sierpnia 1844 r. zamiast dotychczasowych ośmiu utworzono pięć guberni. Łączono je po dwie na zasadzie wspólnych granic: sandomierską i kielecką (do 1841 r. krakowską) – w radomską; lubelską i podlaską – w lubelską; kaliską i mazowiecką – w warszawską; w dotychczasowych granicach utrzymano gubernię płocką i augustowską[7].
W 1841 r. wprowadzono rosyjski system monetarny: ruble i kopiejki. Bank Polski utracił prawa instytucji emisyjnej, a mennicę warszawską ograniczono do bicia bilonu. W 1847 r. wprowadzono w Królestwie rosyjski kodeks karny.
W ostatnim dziesięcioleciu nastąpiło zagęszczenie jednostek podziału terytorialnego, co miało m.in. służyć rusyfikacji centralnych ziem Polski[8].
Herb guberni (jego częścią była Pogoń) jest przedstawiony na karteczce petersburskiego wydziału kartografii[9].
Narodowość oraz wyznanie mieszkańców guberni augustowskiej jest ukazana na mapie będącej w zasobach Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Historia państwa i prawa Polski pod redakcją J. Bardacha i M. Senkowskiej-Gluck. Tom III: Od rozbiorów do uwłaszczenia. Wydawnictwo PWN, Warszawa 1981, s. 355.
- ↑ Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 70. T. 20. Warszawa: 1837, s. 413–417.
- ↑ J. Kryński, Wysokie Mazowieckie. Monograficzny zarys dziejów, Wysokie Mazowieckie 2008, s. 72.
- ↑ Gubernia augustowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 54.
- ↑ Dorota Lewandowska: Organizacja Narodowa Powstania Styczniowego z lat 1861–1864. Archiwum Główne Akt Dawnych. [dostęp 2016-10-29].
- ↑ A. Połujański, Wędrówki po Gubernji Augustowskiej w celu naukowym odbyte. Warszawa 1859, s. 333–334. dostępna na: Google books. (2012-11-02).
- ↑ S. K. Kuczyński, Herby miast polskich w okresie zaborów (1772–1918), Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, Włocławek 1999, s. 18–19, 41.
- ↑ Cz. Brodzicki, D. Godlewska, Łomża w latach 1794–1866. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, s. 163–165.
- ↑ Gubernia augustowska 1856 r., karteczka petersburskiego wydziału kartografii. dostępna na: wariag.blip.pl. (2012-11-02).
- ↑ Karta Augustowskiej Guberni, Archiwum Główne Akt Dawnych Warszawa, zbiór kartograficzny sygn. Teka 8 nr planu 5.