Wikipedia

Tryńcza (gmina)

gmina wiejska w województwie podkarpackim
(Przekierowano z Gmina Tryńcza)

Tryńcza – gmina wiejska w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Tryńcza
gmina wiejska
Ilustracja
Urząd Gminy w Tryńczy
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przeworski

TERC

1814082

Wójt

Ryszard Jędruch

Powierzchnia

70,56 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


8539[1]

• gęstość

119,8 os./km²

Nr kierunkowy

16

Kod pocztowy

• 37-204 Tryńcza
• 37-203 Gniewczyna Łańcucka

Tablice rejestracyjne

RPZ

Adres urzędu:
Tryńcza 127,
37-204 Tryńcza
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

9[2]

Liczba miejscowości

10[2]

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Tryńcza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Tryńcza”
Ziemia50°09′N 22°33′E/50,158056 22,549722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Tryńcza.

Według danych z 30 czerwca 2004[3] gminę zamieszkiwało 8146 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 115,4 osób/km².

Gmina stanowi wąski przegub w środkowej części powiatu przeworskiego zespajający jego południowe i północne gminy.

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2002[4] gmina Tryńcza ma obszar 70,56 km², w tym:

  • użytki rolne: 73%
  • użytki leśne: 15%

Gmina stanowi 10,1% powierzchni powiatu.

Historia

edytuj

Właścicielami tych terenów od 1387 roku była Jarosławska linia Tarnowskich herbu Leliwa. Najstarszymi miejscowościami wzmiankowanymi w początkach XV wieku, w pobliżu Przeworska są Gniewczyna i Tryńcza. W 1567 roku w Gorliczynie zmarł Jan Krzysztof Tarnowski ostatni przedstawiciel roku Tarnowskich, a jego żona Zofia ze Sprowy Odrowąż w 1575 roku poślubiła Jana Kostkę. W 1580 roku parafia w Gniewczynie została przekazana Bożogrobcom.

W 1589 roku wzmiankowana jest następna miejscowość Wola Podsańska, której główna zabudowa znajdowała się obok Sanu, a dalej w pojedynczych grupach zabudowań przy pastwiskach i lesie. W 1592 roku Anna Ostrogska poślubiła Aleksandra Ostrogskiego, których córka Zofia Ostrogska w 1613 roku poślubiła Stanisława Lubomirskiego. Po śmierci Zofii Ostrogskiej w 1622 roku, dobra Przeworskie (w tym: Tryńcza, Gniewczyna, Wola Podsańska, Grodzisko) przeszły na własność Lubomirskich.

W XVIII wieku doszło do podziału dóbr przeworskich, z których Lubomirscy wydzielili i sprzedali dobra trynieckie. W 1762 roku właścicielem był Paweł Benoe. W 1817 roku dobra Trynieckie zakupił hr. Wojciech Mier, który zmarł w 1831 roku. W latach 1831–1835 właścicielką była jego żona Karolina Mier; a następnie Feliks Mier. Od 1843 roku właścicielem Tryńczy był Antoni Kellerman[5]. W 1879 roku właścicielem Tryńczy, Gorzyce II, Ubieszyna i Wólki Małkowej była Domicella Kellerman; a w 1905 roku właścicielem był Józef Banhidy (posiadłość liczyła ogółem 201 hektarów, w tym 166 ha roli i 11 ha lasów)[6]. W 1908 roku Folwark Tryniecki sprzedano Bronisławowi Nowińskiemu za sumę 100 tys. koron, za które wybudowano murowany kościół pw. Świętego Kazimierza i w 1910 roku powstała parafia w Tryńczy. W 1922 roku folwark objął jego syn Marian Nowiński.

1 sierpnia 1934 roku powstała gmina zbiorowa Tryńcza, w której skład weszły dotychczasowe gminy jednostkowe: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Jagiełła, Gorzyce, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa, Głogowiec i Ubieszyn[7].

10 września 1934 roku rozporządzeniem wojewody lwowskiego gmina Tryńcza została podzielona na gromady: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Jagiełła, Gorzyce, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa, Głogowiec i Ubieszyn[8].

W 1954 roku na mocy reformy podziału administracyjnego w miejsce gminy utworzono gromady: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gorzyce[9].

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i reaktywaowano gminę Tryńcza, w której skład weszły sołectwa: Głogowiec, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Gorzyce, Jagieła, Tryńcza, Ubieszyn, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa[10].

10 września 2023 roku przez teren gminy Tryńcza przejeżdżali na cmentarz wojenny ofiar hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach: Prezydent RP Andrzej Duda, prefekt watykańskiej Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro, metropolita łódzki kard. abp Grzegorz Ryś oraz naczelny Rabin Polski Michael Schudrich.

Władze gminy

edytuj
Wójtowie Gminy Tryńcza:[11]
1990–2000. Władysław Rachfał.
2001–2002. Tadeusz Nowak.
2002– nadal Ryszard Jędruch[12].
Przewodniczący Rady Gminy Tryńcza:
1990–1998. Stanisław Wielgos.
1998–2002. Zygmunt Zielonka.
2002–2014. Stanisław Konieczny.
2014–2018. Stanisław Wielgos.
2018–2024. Zofia Nowak.
2024– nadal Janusz Niżnik.

Miejscowości w gminie

edytuj
Sołectwo Ludność[1] Sołtys[13] Parafia Szkoła Geodezyjny identyfikator
obrębu ewidencyjnego
Głogowiec 298 Marta Harapińska kościół filialny NMP Matki Kościoła Szkoła zlikwidowana 181408_2.0001
Gniewczyna Łańcucka 2 146 Roman Kozyra Parafia św. Mateusza Szkoła podstawowa 181408_2.0002
Gniewczyna Tryniecka 900 Anna Chruściel 181408_2.0003
Gorzyce 1 357 Elżbieta Sobala Parafia NSPJ Szkoła Podstawowa 181408_2.0004
Jagiełła 1 152 Grzegorz Drzystek Parafia św. Jadwigi Królowej Szkoła podstawowa 181408_2.0005
Tryńcza 1 296 Stanisław Gliniak Parafia św. Kazimierza Szkoła podstawowa 181408_2.0006
Ubieszyn 746 Maria Kluczkowska Szkoła filialna 181408_2.0007
Wólka Małkowa 306 Krystyna Penkal kościół filialny MB Częstochowskiej Szkoła zlikwidowana 181408_2.0008
Wólka Ogryzkowa 273 Helena Mazur 181408_2.0009

Demografia

edytuj

Dane z 31.12.2017 roku[1]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 8 459 100 4 221 49,9 4238 50,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 120 59 61
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Tryńcza w 2014 roku[1].

 

Warto zobaczyć

edytuj
  •  
    Wiata widokowa przy ujściu Wisłoka do Sanu
  •  
    Strażnica kolejowa „Tryńcza” w Chodaczowie z 1905 r.
  •  
    Kopiec Jagiełły w Jagielle z 1910

Sąsiednie gminy

edytuj

Białobrzegi, Grodzisko Dolne, Jarosław, Leżajsk, Przeworsk, Sieniawa

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Gmina Tryńcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-25], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
  3. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  4. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. ↑ Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 224. [dostęp 2017-04-12].
  6. ↑ Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z W. Ks. Krakowskim. 1905 [dostęp 2017-04-12].
  7. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 549
  8. ↑ Rozporządzenie Wojewody lwowskiego z dnia 10 września 1934 o podziale obszaru gmin wiejskich w powiecie przeworskim na gromady Lwowski Dziennik Wojewódzki z dnia 17 września 1934 r., Nr. 19, Poz. 108
  9. ↑ Uchwała Nr 31/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu przeworskiego Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41
  10. ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196
  11. ↑ Biuletyn informacyjny gminy s. 20
  12. ↑ Wójt Ryszard Jędruch najlepszy
  13. ↑ Sołectwa w Gminie Tryńcza

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tryńcza_(gmina)&oldid=75010295”