Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie
Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie, także dom Mostowy, dom Pod Kolumnami – zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Praga-Północ przy ul. ks. Ignacego Kłopotowskiego 1/3.
 nr rej. 547 z 1.07.1965[1]
| |
 Budynek Komory Wodnej, w tle bloki osiedla Panieńska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1824 |
| Ukończenie budowy |
1825 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′56,054″N 21°01′39,950″E/52,248904 21,027764
| |
Historia
edytujKlasycystyczny budynek został wybudowany w latach 1824–1825 według projektu Antonia Corazziego jako miejsce poboru opłat za przejazd przez most łyżwowy łączący ulice Bednarską i Brukową (obecnie ul. ks. I.Kłopotowskiego) (za jego odpowiednik na lewym brzegu Wisły niesłusznie uważa się budynek łazienek Teodozji Majewskiej przy ul. Bednarskiej 2/4)[2].
Budynek przestał pełnić swoją pierwotną funkcję w 1864 roku, po oddaniu do użytku stałego mostu Aleksandryjskiego (mostu Kierbedzia)[3]. W II poł. XIX wieku z powodu złego stanu technicznego przebudowany i podwyższony. Pierwotną formę przywrócono podczas renowacji w latach 1975−1978.
Budynek został uszkodzony w czasie II wojny światowej. W 1945 zajmowali go saperzy radzieccy budujący most wysokowodny[4]. Po 1945 został odbudowany na siedzibę Biura Turystyki Zagranicznej „Juventur”[5]. W latach 1964–1967 w sąsiedztwie wzniesiono osiedle Panieńska[6].
W 1965 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków[1]. Jest jednym z najstarszych zabytków Pragi[7]. Obecnie mieści się w nim Urząd Stanu Cywilnego m. st. Warszawy Dzielnicy Praga-Północ[8].
Opis
edytujSkładający się z trzech przęseł ryzalit środkowy rozczłonkowany jest masywnymi filarami, pomiędzy którymi osadzono pary kolumn jońskich wspierających imposty na których rozpięte są arkady. Zwieńczeniem ryzalitu jest trójkątny tympanon w polu którego znajduje się płaskorzeźba dłuta Tomasza Accardiego przedstawiająca Posejdona na rydwanie zaprzężonym w konie o rybich ogonach.
Portyk kryje elewację z drzwiami na osi środkowej flankowanymi trzema osiami okien z każdej strony. Ponad gzymsem w partii wszystkich osi znajdują się płyciny z płaskorzeźbami. Elewacja z wyjątkiem półpiętra ozdobiona jest pasowym boniowaniem. Oba jednokondygnacyjne skrzydła boczne mają liczące po pięć przęseł portyki i zwieńczone są pełnymi attykami.
Na budynku zachowały się tabliczki informujące o rekordowo wysokich stanach Wisły m.in. w latach 1813 i 1844[4].
Galeria
edytuj-
Komora Wodna (po prawej) na chromolitografii Juliana Ceglińskiego, 1859 -
Budynek widziany ze skrzyżowania ulic ks. I.Kłopotowskiego i Panieńskiej -
Tablice z zaznaczonymi poziomami wody podczas powodzi w latach 1844, 1813 i 1839
Przypisy
edytuj- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 16.
- ↑ Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 50−51. ISBN 83-906889-2-1.
- ↑ a b Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Pożegnania warszawskie. Warszawa: Arkady, 1971, s. 190.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 144–145. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Michał Pilich: Warszawska Praga. Przewodnik. Warszawa: Fundacja Centrum Europy, 2005, s. 40. ISBN 83-923305-7-9.
- ↑ Siedziba USC w Dzielnicy Praga-Północ. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2022-07-25].
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.