Gmach Urzędów Niezespolonych w Katowicach
Gmach Urzędów Niezespolonych w Katowicach − siedmiokondygnacyjny budynek przy ul. Jagiellońskiej 23 i pl. Sejmu Śląskiego 1.
 Widok od wschodu (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
modernizm[1] |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
7 |
| Rozpoczęcie budowy |
1935 |
| Ukończenie budowy |
1937 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°15′13,20″N 19°01′22,98″E/50,253667 19,023050
| |
Gmach wzniesiono w latach 1935−1937 według projektu Witolda Kłębkowskiego[2] (istnieją także przypuszczenia o jego współpracy nad projektem z Lucjanem Sikorskim)[3]; od 1990 r. w budynku mieścił się Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach[4]; wartość budynku na dzień 1 września 1939 wynosiła 2 200 000 złotych[5]; w południowej części elewacji po lewej stronie przed II wojną światową istniała płaskorzeźba z dolomitu przedstawiająca polskie godło, składające się z orła w koronie wpisanego w koło, której autorem był Stanisław Szukalski[6]. Płaskorzeźba powstała w 1938 r. W 1939 r., kilka miesięcy przed wojną, umieszczono ją na fasadzie. W tym samym roku zniszczyli ją hitlerowcy, którzy zastąpili ją porcelanowymi, mechanicznymi kurantami (tzw. glockenspiel[7]; planowane jest odtworzenie płaskorzeźby Szukalskiego[8][9]). Wejście do budynku ujęto w portal o zaokrąglonych ościerzach[10].
W dwudziestoleciu międzywojennym XX wieku w budynku istniały następujące urzędy[11]: Śląski Urząd Wojewódzki, Urząd Kontroli Państwa, Komisarz Demobilizacyjny. W budynku Urzędów Niezespolonych w czasie II wojny światowej mieściła się siedziba Gestapo, a budynek nazwano Polizeipräsidium, którym kierował Johann Thümmler. Po wojnie gmach zajmowało kuratorium oświaty, następnie Komitet Wojewódzki PPR w Katowicach, a po nim urzędował w budynku Komitet Wojewódzki PZPR w Katowicach[12][13]. 10 kwietnia 2011 w budynku odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą Krystynie Bochenek[14][15][16].
W 2012 w budynku swoją siedzibę miały:
- księgarnia "Libella" (pl. Sejmu Śląskiego 1);
- Uniwersytet Śląski w Katowicach − Wydział Humanistyczny;
- Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego;
- British Council Regional Library − Biblioteka i Czytelnia Brytyjska Uniwersytecka[17].
W grudniu 2022 roku budynek został sprzedany za kwotę 27 mln zł na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Obiekt planowano wykorzystać na siedzibę Sądu Rejonowego Katowice-Zachód[18].
Obiekt jest ujęty w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.
Galeria
edytuj-
Orzeł Szukalskiego na Budynku Urzędów Niezespolonych -
Budynek w 1939 roku -
Budynek w czasie II wojny światowej -
Elewacja północna (2023)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-12]. (pol.).
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 165. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 166. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 182. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 280. ISBN 83-85831-35-5.
- ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice - Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 46. ISBN 83-85831-35-5.
- ↑ Orzeł Szukalskiego powstanie jeszcze w tym roku. www.mmsilesia.pl. [dostęp 2011-06-12]. (pol.).
- ↑ Orzeł wujka DiCaprio może wrócić do Katowic (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ Rys architektoniczny (pol.) www.filolog.katowice.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 17. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, Katowice 2018, s. 272.
- ↑ Historia budynku przy placu Sejmu Śląskiego 1 w Katowicach (pol.) www.filolog.katowice.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ Odsłonięcie tablic upamiętniających Krystynę Bochenek (pol.) www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach: Odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci Krystyny Bochenek (pol.) www.fil.us.edu.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ Uniwersytet Śląski pamięta o swojej absolwentce (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-06-12]
- ↑ PDM − Katalog Katowickich Firm. www.pdm.net.pl. [dostęp 2011-06-12]. (pol.).
- ↑ Budynek przy pl. Sejmu Śląskiego został sprzedany (pol.) us.edu.pl [dostęp 2024-01-28]