Ostrojowate

Ostrojowate
	; Columnea crassifolia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	ostrojowate
	Nazwa systematyczna
	Gesneriaceae Dumort.; Comment. Bot.: 57. Nov-Dec 1822
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostrojowate (Gesneriaceae Dumort.) – rodzina roślin z rzędu jasnotowców (Lamiales). Obejmuje ponad 147 rodzajów z ok. 3460 gatunkami^[2]. Występują one głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, z centrum zróżnicowania w Afryce i na Madagaskarze. W południowej Europie tylko nieliczni przedstawiciele (6 gatunków górskich). W polskiej florze brak gatunków z tej rodziny. Wiele ostrojowatych to epifity i epility. Zasiedlają zwykle lasy deszczowe, ale rosną w różnych siedliskach, włączając w to piętro alpejskie w Himalajach i Andach. Wiele z nich jest uprawianych jako rośliny ozdobne, w klimacie umiarkowanym jako rośliny pokojowe i szklarniowe. Należy tu także wiele roślin wykorzystywanych leczniczo^[3]. Naukowa nazwa rodziny pochodzi od nazwiska botanika Konrada Gesnera – jednego z twórców botaniki systematycznej.

Morfologia

Saintpaulia ionantha

Streptocarpus saxorum

Pokrój: Rośliny zielne i krzewy, rzadziej liany i drzewa do 15 m wysokości^[3].
Liście: U roślin z podrodziny Didymocarpoideae zwykle rozwija się tylko jeden powiększony liścień (osiągać może ponad 1 m długości) i innych liści brak. U pozostałych grup liście zwykle są naprzeciwległe, czasem skrętoległe, okółkowe lub skupione w rozetę liściową. Blaszka liściowa pojedyncza, w różny sposób ząbkowana, ale rzadko głęboko wcinana, zwykle owłosiona^[3].
Kwiaty: Skupione parami w specyficznych kwiatostanach wierzchotkowych. Działki kielicha mogą być wolne, zrośnięte w rurkę, czasem dwuwargowe, mięsiste i barwne. Korona kwiatu zrosłopłatkowa, z dłuższą lub krótszą rurką. Kwiaty mają symetrię niemal promienistą do posiadających jedną płaszczyznę symetrii – kwiat grzbiecisty. Pręciki są dwa, czasem 4 lub rzadko 5. Zalążnia powstaje z dwóch owocolistków i zwykle jest jednokomorowa, ale może być górna, wpółdolna lub dolna. U nasady otoczona jest często dyskiem miodnikowym, czasem okazałym^[3].
Owoce: U roślin ze Starego Świata zwykle owocami są torebki od kulistawych po wydłużone, zwykle z licznymi, drobnymi nasionami. U roślin z Nowego Świata owoc zwykle jest mięsisty^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

jasnotowce

Plocospermataceae

	Carlemanniaceae

	Oleaceae oliwkowate

Tetrachondraceae

Peltantheraceae

	Calceolariaceae

	Gesneriaceae ostrojowate

Plantaginaceae babkowate

Scrophulariaceae trędownikowate

Stilbaceae

	Byblidaceae byblisowate

	Linderniaceae linderniowate

	Pedaliaceae połapkowate, sezamowate

	Martyniaceae martyniowate

	Acanthaceae akantowate

Bignoniaceae bignoniowate

	Schlegeliaceae

	Lentibulariaceae pływaczowate

	Thomandersiaceae

	Verbenaceae werbenowate

jasnotowate Lamiaceae

Mazaceae

Phrymaceae

	paulowniowate Paulowniaceae

	zarazowate Orobanchaceae

Wykaz rodzajów według Vascular plant families and genera (Kew Gardens)^[4]

Acanthonema Hook. f.
Achimenes Pers. – achimenes, ognipłon
Aeschynanthus Jack – eszynantus
Agalmyla Blume
Allocheilos W. T. Wang
Alloplectus Mart.
Allostigma W. T. Wang
Alsobia Hanstein
Amalophyllon Brandegee
Anetanthus Hiern ex Benth. & Hook. f.
Anna Pellegr.
Anodiscus Benth.
Asteranthera Hanst.
Beccarinda Kuntze
Bellonia L. – pacierpin
Besleria L. – besleria
Boea Comm. ex Lam.
Boeica T. Anderson ex C. B. Clarke
Briggsiopsis K. Y. Pan
Capanea Decaisne
Cathayanthe Chun
Centrosolenia Bentham & J. D. Hooker
Championia Gardner
Chirita Buch.-Ham. ex D. Don – zamorka^[5]
Christopheria J. F. Smith & J. L. Clark
Chrysothemis Decne.
Cobananthus Wiehler
Codonanthe (Mart.) Hanst.
Codonanthopsis Mansf.
Codonoboea Ridley
Colpogyne B. L. Burtt
Columnea L. – kolumnea
Conandron Siebold & Zucc.
Coptocheile Hoffmannsegg
Corallodiscus Batalin
Coronanthera Vieill. ex C. B. Clarke
Corytoplectus Oerst.
Crantzia Scopoli
Cremersia Feuillet & L. E. Skog
Cremosperma Benth.
Cremospermopsis L. E. Skog & L. P. Kvist
Cyrtandra J. R. Forst. & G. Forst.
Damrongia Craib - D-Tri
Deinostigma W. T. Wang & Z. Yu Li
Depanthus S. Moore
Diastema Benth.
Didissandra C. B. Clarke
Didymocarpus Wall.
Didymostigma W. T. Wang
Dorcoceras Bunge - D-Tri
Drymonia Mart.
Dyschoriste Nees
Emarhendia Kiew et al. - D-Epi
Episcia Mart. – episcja
Epithema Blume
Eucodonia Hanst.
Fieldia A. Cunn.
Gasteranthus Benth.
Gesneria L. – ostroja
Glossoloma Hanstein
Gloxinella (H. E. Moore) Roalson & Boggan
Gloxinia L’Hér.
Gloxiniopsis Roalson & Boggan
Goyazia Taub.
Gyrocheilos W. T. Wang
Gyrogyne W. T. Wang
Haberlea Friv. – haberlea
Hemiboea C. B. Clarke
Henckelia Sprengel - D-Tri
Heppiella Regel
Hexatheca C. B. Clarke
Hygea Hanst.
Jancaea Boiss. – jankea
Jerdonia Wight
Kaisupeea B. L. Burtt - D-Epi
Koellikeria Regel
Kohleria Regel
Lagarosolen W. T. Wang
Lampadaria Feuillet & L. E. Skog
Lembocarpus Leeuwenb.
Lenbrassia G. W. Gillett
Leptobaea Benth.
Liebigia Endl.
Lietzia Regel
Loxocarpus R. Br.
Loxonia Jack
Loxostigma C. B. Clarke
Lysionotus D. Don
Mandirola Decne.
Metapetrocosmea W. T. Wang
Micraeschynanthus Ridl.
Microchirita (C. B. Clarke) Y. Z. Wang
Middletonia C. Puglisi - D-Tri
Mitraria Cav.
Monophyllaea R. Br.
Monopyle O. Moritz ex Benth. & Hook. f.
Moussonia Regel
Napeanthus Gardner
Nautilocalyx Linden ex Hanst.
Negria F. Muell.
Nematanthus Schrad.
Neomortonia Wiehler
Niphaea Lindl.
Nomopyle Roalson & Boggan
Oerstedina Wiehler
Orchadocarpa Ridl.
Oreocharis Benth.
Ornithoboea Parish ex C. B. Clarke
Oxychlamys Schltr.
Pachycaulos J. L. Clark & J. F. Smith
Pagothyra (Leeuwenberg) J. F. Smith & J. L. Clark
Paliavana Vand.
Paraboea (C. B. Clarke) Ridl.
Paradrymonia Hanst.
Pearcea Regel
Petrocodon Hance
Pheidonocarpa L. E. Skog
Phinaea Benth.
Platystemma Wall.
Primulina Hance
Pseudochirita W. T. Wang
Ramonda Rich. – knotnica
Reldia Wiehler
Resia H. E. Moore
Rhabdothamnopsis Hemsl.
Rhabdothamnus A. Cunn.
Rhoogeton Leeuwenb.
Rhynchoglossum Blume
Rhynchotechum Blume
Rhytidophyllum Mart.
Rufodorsia Wiehler
Saintpaulia H. Wendl. – sępolia
Sanango G. S. Bunting & J. A. Duke
Sarmienta Ruiz & Pav.
Seemannia Regel
Senyumia Kiew et al. - D-Tri
Sepikea Schltr.
Sinningia Nees – syningia
Smithiantha Kuntze
Solenophora Benth.
Somrania Middleton - D-Tri
Spelaeanthus Kiew et al. - D-Tri
Sphaerorrhiza Roalson & Boggan
Stauranthera Benth.
Streptocarpus Lindl. – skrętnik
Tetraphyllum Griff. ex C. B. Clarke
Thamnocharis W. T. Wang
Titanotrichum Soler.
Tribounia D. J. Middleton
Trichodrymonia Oersted
Tylopsacas Leeuwenb.
Vanhouttea Lem.
Whytockia W. W. Sm.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-01-13] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155-157. ISBN 1-55407-206-9.
↑ List of Genera in GESNERIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2017-01-13] (ang.).
↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 92.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-01-13] (ang.).

[heywood-3] Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155-157. ISBN 1-55407-206-9.

[kew-4] List of Genera in GESNERIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2017-01-13] (ang.).

[karpowicz-5] Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 92.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]