Galway
Galway (wym. [ˈgɔlweɪ]; irl. Gaillimh [ˈɡalʲɪvʲ]) – miasto w zachodniej Irlandii, stolica hrabstwa Galway. Liczy 79 934 mieszkańców (2016)[1]. Według spisu ludności z 2006 roku, w latach 2002–2007 było to najszybciej rozwijające się miasto Irlandii[2]. Jest to jedyne miasto regionu Connacht mające status city.
Katedra w Galway | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Prowincja | |||
Hrabstwo | |||
Powierzchnia |
50,57 km² | ||
Populacja (2016) • liczba ludności |
| ||
Nr kierunkowy |
091 | ||
Kod pocztowy |
G | ||
Położenie na mapie Irlandii | |||
53°16′N 9°02′W/53,266667 -9,033333 | |||
Strona internetowa |
Galway wzięło swą nazwę od rzeki Gaillimh (Corrib) będącej zachodnią granicą pierwszych zabudowań zwanych Dún Bhun na Gaillimhe (fort u ujścia Gaillimh). Samo słowo Gaillimh znaczy ‛kamienny'. Potocznie miasto nazywane było również Cathair na dTreabh czyli ‛miasto klanów', gdyż w czasach normańskich rządzone było przez 14 klanów kupieckich.
Miasto było Europejską Stolicą Kultury 2020[3][4].
Historia
edytujPoczątki miasta sięgają 1124 r., gdy król prowincji Connacht, Tairrdelbach mac Ruaidri Ua Conchobair, założył tam fort Dún Bun na Gaillimhe. Z czasem wokół fortu zaczęło pojawiać się osadnictwo. Około roku 1230, podczas inwazji Normanów, miasto przejął ich przywódca – Richard Mor de Burgh.
W grudniu 1484 Galway otrzymało oficjalny status miasta korony angielskiej. Stosunki między miastem a irlandzkimi sąsiadami były trudne, głównie ze względu na brytyjskość miasta, w którym zabroniony był nawet język irlandzki.
W średniowieczu miastem rządziło 14 klanów kupieckich (12 normandzkich i 2 irlandzkie). Wówczas gród przeżywał swoje lata rozkwitu i dostatku. Był to wówczas główny irlandzki port handlowy dla handlu z Hiszpanią i Francją.
W swej drodze do Islandii bądź na Wyspy Owcze, Galway odwiedził Krzysztof Kolumb. Będąc w mieście lub jego okolicy, zapisał na marginesie jednej ze swoich książek, że znalazł dowody na istnienie lądu po drugiej stronie Oceanu Atlantyckiego.
Podczas odrodzenia gaelickiego gród pozostał wierny koronie angielskiej. W czasie najazdu wojsk Cromwella na Irlandię miasto było oblężone przez 9 miesięcy. Pod koniec XVII w. Galway poparło króla angielskiego Jakuba II i jego zwolenników (jakobitów) przeciwko Wilhelmowi III Orańskiemu w wojnie irlandzkiej (1689–1691). W wyniku tego zostało przejęte i okupowane przez wiliamitów po bitwie pod Aughrim w 1691. Miasto wówczas bardzo podupadło i swoją świetność odzyskało dopiero podczas bumu ekonomicznego pod koniec XX w.
Zabytki i kultura
edytujMiasto słynne jest ze swoich mocnych tradycji celtyckich: muzyki, pieśni i tańca. Charakterystyczne jest także używanie języka irlandzkiego w oznaczeniach budynków, ulic i innych miejsc w mieście. Miasto posiada irlandzkojęzyczny teatr, Taibhdhearc na Gaillimhe. Galway jest swego rodzaju bramą do otaczającej go Gaeltacht – obszaru, w którym czynnie używa się języka irlandzkiego.
Na początku każdego roku w styczniu zaczyna się w Galway celtyckie święto wiosny Fleadh Imboilg. W kwietniu odbywa się międzynarodowy festiwal literatury, a w maju festiwal muzyczny. Czerwiec i lipiec przeznaczone są na festiwale filmowe i teatralne, w tym odbywający się od 1989 Galway Film Fleadh[5]. Natomiast w sierpniu swoje święto mają miłośnicy koni z całej Irlandii, którzy przybywają na wyścigi (Galway Races). We wrześniu można wziąć udział w Międzynarodowym Festiwalu Ostryg. W październiku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Sztuki dla dzieci, a w listopadzie Tulca Visual Arts Festival i Junior Film Fleadh, skierowany do młodych,początkujących filmowców[6].
Od 1978 w Galway odbywa się corocznie międzynarodowy festiwal sztuki Galway International Arts Festival.
Najważniejsze zabytki
edytuj- Brownie Square – brama z XVII wieku,
- Dzielnica Łacińska z XVI-wiecznym Lynch's Castle i średniowieczną kolegiatą św. Mikołaja,
- Katedra św. Mikołaja,
- XVI-wieczny Hiszpański Łuk.
Architektura
edytujW Galway znajduje się jeden ze średniowiecznych ratuszy – zamek Lynchów, w którym znajduje się oddział Allied Irish Banks.
Kościół kolegialny św. Mikołaja jest największym średniowiecznym kościołem w Irlandii. Należy on do Church of Ireland. Został on ufundowany w 1320 roku, a przez kolejne dwa wieki był rozbudowywany.
Rzymskokatolicka Katedra Najświętszej Maryi Panny i Św. Mikołaja została konsekrowana w 1965 roku. Jest to ogromna wapienna budowla wzorowana na kościele z hiszpańskiego miasta Salamanka.
Budynek National University of Ireland, Galway został wzniesiony w 1849 roku, podczas wielkiego głodu jako jeden z trzech oddziałów Queen’s University of Ireland (poza Cork i Belfastem).
Język i kultura irlandzka
edytujMiasto Galway znane jest z kultywowania języka, muzyki, pieśni oraz tańców irlandzkich. Ze względu na dość powszechną znajomość języka irlandzkiego (w przeciwieństwie do innych miast) zwane jest czasami „dwujęzyczną stolicą”, choć i tutaj w życiu codziennym używany jest język angielski. Galway często nazywane jest bramą Gaeltacht i jest jedynym dużym miastem w tym rejonie.
Gospodarka
edytujW mieście rozwinął się przemysł spożywczy, metalowy, odzieżowy, meblarski, elektroniczny oraz elektrotechniczny[7].
Infrastruktura
edytujDrogi
edytujPrzez Galway przebiegają cztery ważne drogi Irlandii: N17 (łącząca miasto z północnymi hrabstwami), N18 (biegnąca na południe) i N6 (biegnąca na wschód oraz autostrada łącząca Galway z Dublinem, otwarta w 2010 roku.
Kolej
edytujW 1851 r. miasto włączone zostało w irlandzką sieć kolejową. Stacja kolejowa obsługuje połączenia m.in. z Dublinem i Limerickiem. Pokonanie 208-kilometrowego dystansu między Galway i stolicą Irlandii zajmuje ok. 3 godzin.
Połączenia autobusowe
edytujMiasto ma wiele połączeń zarówno z głównymi, jak i mniejszymi miejscowościami w Irlandii. Połączenia realizuje przede wszystkim narodowy przewoźnik Bus Éireann.
Porty lotnicze
edytujIstnieje port lotniczy Galway. W odległości około 80 km na południe od miasta (około 60 minut jazdy samochodem) znajduje się port lotniczy Shannon, z którego latają samoloty do wielu miast w Europie (w tym Polski) oraz do Stanów Zjednoczonych. W podobnej odległości na północ znajduje się port lotniczy Ireland West Airport Knock obsługujące połączenia z Wielką Brytanią oraz południem Europy. Ponadto na zachodzie miasta znajduje się też mniejsze lotnisko, Conamara Regional Airport, obsługujące połączenia z wyspami Aran.
Port
edytujPrzystań portowa w Galway jest położona na zachodnim krańcu Zatoki Galway. Z przystani w Rossaveal i Doolin kursują promy na wyspy Aran.
Sport
edytujNajpopularniejszymi dyscyplinami w Galway są: hurling i futbol gaelicki. Główne mecze odbywają się na Pearse Stadium. Miasto posiada także drużyny rugby grające w Pro12. Dodatkowo uprawiane jest tutaj żeglarstwo (zarówno na morzu jak i na jeziorze Corrib), istnieją też drużyny piłki ręcznej, koszykówki i kick-boxingu, miasto posiada też stadiony przeznaczone do wyścigów konnych oraz wyścigów chartów.
Miasta partnerskie
edytujMiasta partnerskie Galway:[8]
- Aalborg, Dania (1997)
- Seattle, Stany Zjednoczone (1986)
- Saint Louis, Stany Zjednoczone (1977)
- Chicago, Stany Zjednoczone (1997)
- Cambridge, Stany Zjednoczone (1994)
- Lorient, Francja (1975)
- Menlo Park, Stany Zjednoczone (2015)
- Milwaukee, Stany Zjednoczone (2001)
Miasto podpisało porozumienia o przyjaźni z następującymi miastami:
- Auckland, Nowa Zelandia (2002)
- Moncton, Kanada (2002)
- Qingdao, Chińska Republika Ludowa (1999)
- Stirling, Szkocja (2012)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Census 2016 [online], census.cso.ie [dostęp 2022-05-05] .
- ↑ Galway fastest growing city in Ireland. BreakingNews.ie.
- ↑ 2020 vision as Galway chosen as Euroean Capital of Culture. rte.ie, 2016-07-15. [dostęp 2016-08-02]. (ang.).
- ↑ Galway to be the European Capital of Culture in Ireland in 2020. ec.europa.eu, 2016-07-15. [dostęp 2016-08-02]. (ang.).
- ↑ About the Galway Film Fleadh. Galway Film Fleadh. [dostęp 2018-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-20)]. (ang.).
- ↑ Junior Film Fleadh. Galway Film Fleadh. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
- ↑ Galway, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-03] .
- ↑ GalwayCity - Town Twinning [online], www.galwaycity.ie [dostęp 2021-09-24] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona miasta (ang.)
- Oficjalna strona miasta jako Europejskiej Stolicy Kultury 2022 (ang. • irl.)