Gacek (nietoperze)

Gacek
	Plecotus
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818
	; Przedstawiciel rodzaju – gacek sardyński (P. sardus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	mroczki
Plemię	gacki
Rodzaj	gacek
	Typ nomenklatoryczny
	Vespertilio auritus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Macrotus Leach, 1816; Plecautus F. Cuvier, 1829;
	Macrotus Leach, 1816; Plecautus F. Cuvier, 1829;
Gatunki
	22 gatunki (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	22 gatunki (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Gacek^[4] (Plecotus) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 39–58,5 mm, długość ogona 37–55 mm, długość ucha 29–42 mm, długość tylnej stopy 6,7–12,6 mm, długość przedramienia 35,2–46 mm; masa ciała 5–10 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1818 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w rozdziale dotyczącym ssaków Egiptu w publikacji będącej relacją z ekspedycji armii francuskiej do Egiptu^[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił dwa gatunki – Vespertilio barbastellus von Schreber, 1774 i Vespertilio auritus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio auritus Linnaeus, 1758 (gacek brunatny).

Etymologia

Macrotus: gr. μακρος makros ‘długi’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Macrotus europseus Leach, 1816 (= Vespertilio auritus Linnaeus, 1758).
Plecotus (Plecautus): gr. πλεκω plekō ‘owijać, skręcać’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[10].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[11]^[8]^[5]^[4]:

Plecotus austriacus (J.B. Fischer, 1829) – gacek szary
Plecotus teneriffae Barrett-Hamilton, 1907 – gacek kanaryjski
Plecotus gaisleri Benda, Kiefer, Hanák & Veith, 2004 – gacek afrykański
Plecotus christii J.E. Gray, 1838 – gacek nubijski
Plecotus kolombatovici Đulić, 1980 – gacek bałkański
Plecotus balensis Kruskop & Lavrenchenko, 2000 – gacek etiopski
Plecotus turkmenicus Strelkov, 1988 – gacek turkmeński
Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006 – gacek tienszański
Plecotus ognevi Kishida, 1927 – gacek amurski
Plecotus kozlovi Bobrinski, 1926 – gacek duży
Plecotus gobiensis Dolch, M. Stubbe, Gärtner, Thiele, Ariunbold, Batsaikhan, Lkhagvasuren, A. Stubbe & Steinhauser, 2021
Plecotus homochrous Hodgson, 1847 – gacek pendżabski
Plecotus taivanus Yoshiyuki, 1991 – gacek tajwański
Plecotus sacrimontis G.M. Allen, 1908 – gacek japoński
Plecotus wardi O. Thomas, 1911 – gacek himalajski
Plecotus macrobullaris Kuzyakin, 1965 – gacek alpejski
Plecotus sardus Mucedda, Kiefer, Pidinchedda & Veith, 2002 – gacek sardyński
Plecotus auritus (Linnaeus, 1758) – gacek brunatny

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych:

Plecotus abeli Wettstein-Westersheim, 1923^[12] (Austria; plejstocen)
Plecotus pliocaenicus Topál, 1989^[13] (Węgry; pliocen)
Plecotus rabederi Woloszyn, 1987^[14] (Polska; pliocen)
Plecotus schoepfelii Rosina & Rummel, 2012^[15] (Niemcy; miocen)

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Plecotus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818.

Przypisy

↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire: Description des mammifères qui se trouvent en Egypte. W: France. Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 2. Paris: Imprimerie impériale, 1817, s. 112. (fr.).
↑ W.E. Leach: Systematic Catalogue of the Specimens of the Indigenous Mammalia and Birds that are Preserved in the British Museum. London: Richard and Arthur Taylor, 1816, s. 5. (ang.).
↑ F. Cuvier: Zoologie = Mammalogie. W: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 59. Paris & Strasbourg: F. G. Levrault & Le Normant, 1829, s. 415. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 122. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242–244. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 865–870. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Plecotus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 546–547. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 395.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 546.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-19]. (ang.).
↑ О. Wettstein-Westersheim. Drei neue fossile Fledermäuse und die diluvialen Kleinsäugerrestes im allgemeinen, aus der Drahenhöhle bei Mixnitz. „Sitzungsberichte der Österreichischen Akademie der Wissenschaften”. 7, s. 39–41, 1923. (niem.).
↑ G. Topál. Tertiary and Early Quaternary remains of Corynorhinus and Plecotus from Hungary (Mammalia, Chiroptera). „Vertebrata Hungarica”. 23, s. 51, 1989. (ang.).
↑ B.W. Wołoszyn. Pliocene and Pleistocene bats of Poland. „Acta Palaeontologica Polonica”. 32 (3–4), s. 287, 1987. (ang.).
↑ V.V. Rosina & M. Rummel. The bats (Chiroptera, Mammalia) from the Early Miocene of Petersbuch (Bavaria, Southern Germany). „Geobios”. 45 (5), s. 473, 2012. DOI: 10.1016/j.geobios.2011.10.015. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
A. Kiefer & M. Veith. A new species of long-eared bat from Europe. „Myotis”. 39, s. 5-16, 2001. (ang.).

[2] Nomen nudum.

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Plecotus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818.

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire: Description des mammifères qui se trouvent en Egypte. W: France. Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 2. Paris: Imprimerie impériale, 1817, s. 112. (fr.).

[Leach-3] W.E. Leach: Systematic Catalogue of the Specimens of the Indigenous Mammalia and Birds that are Preserved in the British Museum. London: Richard and Arthur Taylor, 1816, s. 5. (ang.).

[cuv-5] F. Cuvier: Zoologie = Mammalogie. W: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 59. Paris & Strasbourg: F. G. Levrault & Le Normant, 1829, s. 415. (fr.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 122. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242–244. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Moratelli&inni-8] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 865–870. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Plecotus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-05]. (ang.).

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 546–547. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/403/mode/1up_395]-11] Palmer 1904 ↓, s. 395.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/554/mode/1up_546]-12] Palmer 1904 ↓, s. 546.

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-19]. (ang.).

[wet-14] О. Wettstein-Westersheim. Drei neue fossile Fledermäuse und die diluvialen Kleinsäugerrestes im allgemeinen, aus der Drahenhöhle bei Mixnitz. „Sitzungsberichte der Österreichischen Akademie der Wissenschaften”. 7, s. 39–41, 1923. (niem.).

[top-15] G. Topál. Tertiary and Early Quaternary remains of Corynorhinus and Plecotus from Hungary (Mammalia, Chiroptera). „Vertebrata Hungarica”. 23, s. 51, 1989. (ang.).

[wol-16] B.W. Wołoszyn. Pliocene and Pleistocene bats of Poland. „Acta Palaeontologica Polonica”. 32 (3–4), s. 287, 1987. (ang.).

[ros&rum-17] V.V. Rosina & M. Rummel. The bats (Chiroptera, Mammalia) from the Early Miocene of Petersbuch (Bavaria, Southern Germany). „Geobios”. 45 (5), s. 473, 2012. DOI: 10.1016/j.geobios.2011.10.015. (ang.).

[4]

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]