Wybrzeże Gdańsk (żużel)

GKS Wybrzeże Gdańsk – polski klub żużlowy z Gdańska. W latach 1957–2005, uwzględniając jego protoplastów, brał udział w rozgrywkach ligowych. W późniejszym czasie przestał funkcjonować.

GKS Wybrzeże Gdańsk

Pełna nazwa	Gdański Klub Sportowy Wybrzeże
Barwy	czerwono-biało-niebieskie
Data założenia	17 kwietnia 1945 (klub) 31 marca 1962 (sekcja)
Debiut w najwyższej lidze	10 kwietnia 1960 (Legia Gdańsk)
Państwo	Polska
Siedziba	Gdańsk
Stadion	Stadion Żużlowy w Gdańsku

W latach 1957–1959 w rozgrywkach ligowych występował gdański Neptun, który przed sezonem 1960 połączył się z sekcją warszawskiej Legii, tworząc klub pod nazwą Legia Gdańsk. Przed sezonem 1962 Legia została jedną z sekcji Wybrzeża (zał. 1945).

Obecnie w rozgrywkach ligowych występuje Wybrzeże Gdańsk, które kontynuuje historię ligowego żużla w Gdańsku.

Historia

Początki sportu żużlowego na Pomorzu sięgają pierwszych lat po wojnie. W 1947 roku w jednych z pierwszych indywidualnych mistrzostw Polski, jeszcze na przystosowanych motocyklach drogowych, ścigali się reprezentanci, aż trzech trójmiejskich klubów, które jednak zniknęły wraz z zakończeniem okresu rozkwitu żużla w Polsce.

Żużel do Gdańska powrócił w 1957 roku, kiedy powołano LPŻ. W 1960 roku do Gdańska przeniesiono I-ligową sekcję żużlową warszawskiej Legii, która połączyła się z III-ligowym LPŻ Neptunem Gdańsk. W 1962 sekcję żużlową przejął GKS „Wybrzeże” Gdańsk, istniejący od 1945. Odtąd zespół przez trzydzieści lat startował głównie w najwyższej lidze, nie odnosząc jednak spektakularnych sukcesów. Najlepsze lata przypadają na okres startów w Gdańsku Zenona Plecha, wicemistrza świata z 1979 roku i wielokrotnego indywidualnego mistrza Polski.

Od początku lat 90. zespół balansuje na krawędzi ekstraligi, spadając i awansując na przemian. Od tego czasu z przerwami trwa współpraca z Rafinerią Gdańską (obecnie Grupa Lotos). Ostatnie lata stały pod znakiem problemów organizacyjnych spowodowanych zadłużeniem z lat poprzednich, które w 2005 roku doprowadziły do przejęcia działalności ostatniej czynnej sekcji sportowej „Wybrzeża” przez nowy twór, kontynuujący jej tradycje, a przed sezonem 2006 do całkowitego zawieszenia działalności GKS-u i stworzenia w Gdańsku nowego klubu, który rozpoczął starty od najniższej ligi.

Poszczególne sezony

Sezon	Rozgrywki ligowe				Uwagi
	Liga		Miejsce
1957	III	III liga (gr. „północ”)	4/5
1958		III liga	7/10
1959		III liga	3/8		Awans w wyniku reorganizacji rozgrywek – podjęto decyzję o likwidacji III ligi
					Fuzja z Legią Warszawa i zajęcie jej miejsca w I lidze w sezonie 1960
1960	I	I liga	2/8
1961		I liga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
1962		I liga	5/8
1963		I liga	5/8	6/8
1964		I liga	5/8
1965		I liga	3/8	3/8
1966		I liga	4/8
1967		I liga	2/8	4/8
1968		I liga	8/8
1969		I liga	6/8
1970		I liga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
1971		I liga	7/8		Przegrane baraże o utrzymanie
1972	II	II liga	2/8		Przegrane baraże o awans
1973		II liga	3/8
1974		II liga	2/8		Wygrane baraże o awans
1975	I	I liga	8/8		Brak spadku – podjęto decyzję o powiększeniu I ligi
1976		I liga	9/10		Wygrane baraże o utrzymanie
1977		I liga	6/10
1978		I liga	2/10
1979		I liga	5/10
1980		I liga	9/10		Wygrane baraże o utrzymanie
1981		I liga	4/10
1982		I liga	5/10
1983		I liga	5/10
1984		I liga	7/10
1985		I liga	2/10
1986		I liga	7/10
1987		I liga	7/10
1988		I liga	6/10
1989		I liga	9/10
1990	II	II liga	6/10
1991		II liga	3/12		Wygrane baraże o awans
1992	I	I liga	9/10
1993	II	II liga	1/10
1994	I	I liga	5/10
1995		I liga	9/10
1996	II	II liga	3/12
1997		II liga	4/11
1998		II liga	2/12
1999	I	I liga	3/10
2000		Ekstraliga	8/8
2001	II	I liga	1/8
2002	I	Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
2003		Ekstraliga	7/8		Przegrane baraże o utrzymanie
2004	II	I liga	1/7
2005	I	Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie

Poziom ligowy	Liczba sezonów	Sezony
I	35	1960–1971, 1975–1989, 1992, 1994–1995, 1999–2000, 2002–2003, 2005
II	11	1972–1974, 1990–1991, 1993, 1996–1998, 2001, 2004
III	3	1957–1959

Osiągnięcia

Krajowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników w rozgrywkach pod egidą PZM oraz GKSŻ.

Mistrzostwa Polski

Drużynowe mistrzostwa Polski

• 2. miejsce (4): 1960, 1967, 1978, 1985
• 3. miejsce (2): 1965, 1999

Młodzieżowe drużynowe mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (1): 1983
• 2. miejsce (2): 1978, 1990
• 3. miejsce (1): 1984

Mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (1): 1985
• 2. miejsce (2): 1986, 2000
• 3. miejsce (3): 1984, 1987, 2004

Młodzieżowe mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (1): 1989
• 2. miejsce (2): 1983, 2000

Indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (3):
  • 1979 – Zenon Plech
  • 1984 – Zenon Plech
  • 1985 – Zenon Plech
• 2. miejsce (4):
  • 1960 – Marian Kaiser
  • 1961 – Marian Kaiser
  • 1981 – Zenon Plech
  • 1983 – Zenon Plech
• 3. miejsce (3):
  • 1963 – Marian Kaiser
  • 1989 – Tomasz Gollob
  • 1994 – Jarosław Olszewski

Młodzieżowe indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (1):
  • 1980 – Mirosław Berliński
• 3. miejsce (7):
  • 1970 – Leszek Marsz
  • 1972 – Leszek Marsz
  • 1982 – Piotr Żyto
  • 1983 – Dariusz Stenka
  • 1987 – Jarosław Olszewski
  • 1989 – Tomasz Gollob
  • 1998 – Tomasz Cieślewicz

Pozostałe

Puchar Polskiego Związku Motorowego

• 1. miejsce (1): 1974
• 3. miejsce (2): 1966, 1967

Drużynowy Puchar Polski

• 1. miejsce (1): 1999
• 2. miejsce (1): 1978

Indywidualny Puchar Polski

• 3. miejsce (1):
  • 1988 – Dariusz Stenka

Złoty Kask

• 1. miejsce (2):
  • 1962 – Marian Kaiser
  • 1978 – Zenon Plech
• 2. miejsce (5):
  • 1983 – Mirosław Berliński
  • 1984 – Grzegorz Dzikowski
  • 1985 – Mirosław Berliński
  • 1995 – Jarosław Olszewski
  • 2000 – Sebastian Ułamek
• 3. miejsce (2):
  • 1961 – Marian Kaiser
  • 1982 – Mirosław Berliński

Srebrny Kask

• 1. miejsce (2):
  • 1981 – Mirosław Berliński
  • 1988 – Jarosław Olszewski
• 2. miejsce (1):
  • 1989 – Tomasz Gollob
• 3. miejsce (3):
  • 1970 – Leszek Marsz
  • 1978 – Andrzej Marynowski
  • 1990 – Jarosław Olszewski

Brązowy Kask

• 1. miejsce (2):
  • 1981 – Mirosław Berliński
  • 1988 – Jarosław Olszewski
• 2. miejsce (1):
  • 1987 – Jarosław Olszewski
• 3. miejsce (2):
  • 1980 – Mirosław Berliński
  • 1989 – Tomasz Gollob

Międzynarodowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników krajowych (w zawodach drużynowych, par i indywidualnych) i zagranicznych (w zawodach indywidualnych) w rozgrywkach pod egidą FIM oraz FIM Europe.

Mistrzostwa świata

Drużynowe mistrzostwa świata

• 1. miejsce (2):
  • 1961 – Marian Kaiser
  • 1965 – Zbigniew Podlecki
• 2. miejsce (2):
  • 1967 – Zbigniew Podlecki
  • 2001 – Krzysztof Cegielski
• 3. miejsce (3):
  • 1962 – Marian Kaiser
  • 1978 – Zenon Plech
  • 1980 – Zenon Plech

Mistrzostwa świata par

• 2. miejsce (1):
  • 1980 – Zenon Plech
• 3. miejsce (2):
  • 1979 – Zenon Plech
  • 1981 – Zenon Plech

Indywidualne mistrzostwa świata

• 1. miejsce (1):
  • 1999 – Tony Rickardsson
• 2. miejsce (1):
  • 1979 – Zenon Plech
• 3. miejsce (1):
  • 2000 – Tony Rickardsson

Indywidualne mistrzostwa świata juniorów

• 2. miejsce (2):
  • 2000 – Krzysztof Cegielski
  • 2004 – Kenneth Bjerre

Mistrzostwa Europy

Mistrzostwa Europy par

• 1. miejsce (1):
  • 2005 – Robert Kościecha
• 3. miejsce (1):
  • 2004 – Robert Kościecha

Indywidualne mistrzostwa Europy

• 3. miejsce (1):
  • 2001 – Krzysztof Cegielski

Inne sekcje

Gdański Klub Sportowy „Wybrzeże” posiadał bogate tradycje w wielu dyscyplinach sportu. Na przestrzeni lat, oprócz sekcji żużlowej, istniały sekcje:

• bokserska (1945-1990)
  • 3 medale olimpijskie – srebrny Aleksego Antkiewicza (Helsinki 1952), brązowy Aleksego Antkiewicza (Londyn 1948), brązowy Huberta Skrzypczaka (Meksyk 1968)
  • 3 tytuły mistrza Europy – Zenon Stefaniuk (1953, 1955), Hubert Skrzypczak (1968)
  • 3 tytuły wicemistrza Europy – Bogdan Węgrzyniak (1953), Henryk Dampc (1959), Hubert Skrzypczak (1965)
  • brązowy medal mistrzostw Europy – Aleksy Antkiewicz (1953)
  • 21 tytułów indywidualnego mistrza Polski seniorów
• koszykarska (1949-1995, 2007-2009)
  • medale mistrzostw Europy (Zbigniew Dregier) – srebrny (Wrocław 1963), dwa brązowe (Moskwa 1965 i Helsinki 1967)
  • 4 tytuły mistrzów Polski – 1971, 1972, 1973, 1978
  • 3 puchary Polski – 1976, 1978, 1979
• judo (1958-2002)
  • 2 medale olimpijskie Janusza Pawłowskiego – srebrny (Seul 1988), brązowy (Moskwa 1980)
  • 4 brązowe medale mistrzostw świata – Antoni Reiter (1973), Janusz Pawłowski (1979, 1983, 1987)
  • medale mistrzostw Europy Antoniego Reitera – złoty (1975), srebrny (1974), brązowy (1976), ponadto brązowe: Jan Okrój (1963), Kazimierz Jaremczak (1965), Czesław Kur (1968, 1969), Janusz Pawłowski (1982, 1983, 1986)
  • 45 tytułów indywidualnych mistrzów Polski
  • 11 tytułów drużynowego mistrza Polski
• piłki ręcznej mężczyzn (1951-2002, od 2010)
  • dwa brązowe medale mistrzostw świata – Marek Panas (RFN 1982), Daniel Waszkiewicz (RFN 1982)
  • dwa tytuły klubowego wicemistrza Europy – 1985, 1986
  • 10 tytułów mistrza Polski (1966, 1984 – 1988, 1991, 1992, 2000, 2001)
• lekkoatletyczna (1945-1971)
  • tytuł wicemistrza Europy – Władysław Nikiciuk (oszczep, 1966)
  • brązowy medal mistrzostw Europy – Władysław Komar (kula, 1966)
  • 22 tytuły mistrzów Polski seniorów
• gimnastyczna (1952-1956)
  • brązowy medal olimpijski – Lidia Szczerbińska (Melbourne 1956)
• piłki ręcznej kobiet (1952-1963)
• piłkarska (1945-1961)
• siatkarska (1945-1969)
• kolarska (1945-1955)
• motocyklowa (1948-1955)
• zapaśnicza (1951-1955)

Zobacz też

• GKM Gdańsk (żużel)
• GKŻ Wybrzeże Gdańsk

Bibliografia

• Historia speedway’a w Polsce. speedwayw.pl. (pol.).