Głuptak białobrzuchy
Głuptak białobrzuchy[5] (Sula leucogaster) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny głuptaków (Sulidae).
| Sula leucogaster[1] | |||
| (Boddaert, 1783) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
głuptak białobrzuchy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 1. Sula leucogaster brewsteri 2. Sula leucogaster etesiaca 3. Sula leucogaster leucogaster 4. Sula leucogaster plotus | |||
Systematyka
edytujGatunek ten w 1781 roku opisał Buffon w 16. tomie Histoire Naturelle des Oiseaux pod zwyczajową francuską nazwą Le Petit Fou[6]. Został on też zilustrowany w jednym z zeszytów Planches enluminées d’histoire naturelle – atlasu ptaków ukazującego się w latach 1765–1780[7], będącego uzupełnieniem publikacji Buffona; tablica barwna przedstawiająca głuptaka białobrzuchego nosiła numer 973, podpisano ją Le Fou, de Cayenne[8], to znaczy, że okaz typowy pochodził z Kajenny (obecnie Gujana Francuska)[2]. Nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego (Pelecanus Leucogaster) nadał temu ptakowi Pieter Boddaert, który w swej publikacji z 1783 roku przydzielił binominalne nazwy wszystkim 1008 gatunkom zilustrowanym w Planches enluminées d’histoire naturelle (wiele z tych nazw utworzył sam)[9]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Sula[2][5][10]. Wyróżnia się cztery podgatunki – nominatywny, brewsteri, etesiaca i plotus[2][10]; opisano też nieuznawane obecnie podgatunki nesiotes, rogersi[2], yamashinae i albiceps[3].
Morfologia
edytuj_nas_ilhas_Moleques_do_Sul,_sul_do_Brasil.jpg)
Długość ciała 64–74 cm, rozpiętość skrzydeł 132–150 cm; masa ciała 724–1550 g[2]. Z wyjątkiem białych piersi i brzucha oraz białawych pokryw podskrzydłowych ubarwiony jest na kolor czekoladowobrązowy. Oczy srebrzyste lub żółtawe[11].
Występowanie
edytujZamieszkuje tropikalne i subtropikalne wyspy, wybrzeża i wody oceanów Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego.
W Polsce po raz pierwszy zaobserwowano go 30 września 2023 roku w Niechorzu w woj. zachodniopomorskim[12][13]; Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego zaakceptowała to stwierdzenie i wciągnęła głuptaka białobrzuchego na Listę awifauny krajowej[13][14].
Ekologia
edytuj
- Rozmnażanie
- Lęgi w zależności od miejsca występowania odbywa przez cały rok, sezonowo lub oportunistycznie[4]. Gniazduje w koloniach, choć są one zwykle mniej liczne niż te u innych przedstawicieli rodzaju Sula[4].
- Pożywienie
- Żeruje zwykle na wodach przybrzeżnych. Jego dieta składa się głównie z latających ryb i kałamarnic, ale także z półdziobcowatych, ryb z rodzaju Mugil czy sardeli (Engraulis)[4].
Status
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN głuptak białobrzuchy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacowano w 1992 roku na ponad 200 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy[4].
Podgatunki
edytujWyróżniono cztery podgatunki S. leucogaster[2][10][3]:
- S. leucogaster leucogaster (Boddaert, 1783) – głuptak białobrzuchy – wyspy w południowej części Zatoki Meksykańskiej, Karaiby, tropikalne rejony Oceanu Atlantyckiego
- S. leucogaster brewsteri Goss, 1888 – głuptak siwogłowy – wybrzeża zachodnich USA i zachodniego Meksyku
- S. leucogaster etesiaca Thayer & Bangs, 1905 – wilgotne rejony Ameryki Centralnej od strony Pacyfiku i północno-zachodniej Ameryki Południowej (na południe po południową Kolumbię)
- S. leucogaster plotus (J.R. Forster, 1844) – Morze Czerwone i tropikalny Ocean Indyjski (głównie część zachodnia) na wschód po północną Australię i środkowy Pacyfik
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Sula leucogaster, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g Carboneras, C., Christie, D.A., Jutglar, F., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Brown Booby (Sula leucogaster). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c D. Lepage: Głuptak białobrzuchy (Sula leucogaster). Avibase. [dostęp 2022-11-22].
- ↑ a b c d e Sula leucogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 (1836) - głuptaki - Gannets and Boobies (Wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-22].
- ↑ G.-L.L. de Buffon, Histoire naturelle des oiseaux, t. 16, Paryż 1781, s. 142 (fr.).
- ↑ Erwin Stresemann, On the Birds Collected by Pierre Poivre in Canton, Manila, India and Madagascar (1751–1756), „Ibis”, 94 (3), 1952, s. 522–523, DOI: 10.1111/j.1474-919X.1952.tb01847.x (ang.).
- ↑ Planches enluminées d'histoire naturelle, t. 10, tabl. 973.
- ↑ P. Boddaert, Table des planches enluminéez d'histoire naturelle de M. D'Aubenton. Avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, Utrecht 1783, s. 57 (łac.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-22]. (ang.).
- ↑ Jerzy Lewczuk (tłumaczenie): Wybrzeża morskie. Warszawa: Delta, Świat Książki, 1997, seria: Encyklopedia Dzikich Zwierząt. ISBN 83-7129-616-9.
- ↑ wynik wyszukiwania: głuptak białobrzuchy. [w:] Clanga.com [on-line]. [dostęp 2024-01-19]. (pol.).
- ↑ a b Orzeczenia wydane w grudniu 2023. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej PTZool. [dostęp 2024-01-19].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2023. [dostęp 2024-01-19].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).