Gęśnica wiosenna

Gęśnica wiosenna (Calocybe gambosa (Fr.) Donk) – gatunek grzybów z rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae).

Gęśnica wiosenna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kępkowcowate
Rodzaj	gęśnica
Gatunek	gęśnica wiosenna
Nazwa systematyczna
Calocybe gambosa (Fr.) Donk Nova Hedwigia, Beih. 5: 42 (1962)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Calocybe, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus gambosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Calocybe.

Synonimów ma ponad 20. Niektóre z nich to:

• Agaricus albellus DC. 1805
• Agaricus aromaticus Roques 1832
• Agaricus gambosus Fr. 1821
• Agaricus georgii L. 1753
• Calocybe gambosa (Fr.) Singer 1951
• Calocybe georgii var. aromatica Pilát 1965
• Calocybe georgii var. gambosa (Fr.) Kalamees 1994
• Gyrophila georgii (L.) Quél. 1886
• Lyophyllum gambosum (Fr.) Singer 1943
• Tricholoma gambosum (Fr.) P. Kumm. 1871
• Tricholoma georgii (L.) Quél. 1872

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1987 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka syrojeszka żółta, bedłka podkowiasta, bedłka biaława, gąska wiosenna, majówka wiosenna.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 6–12 cm, u młodych okazów ma kształt od dzwonkowatego do stożkowatego, u starszych łukowaty, na koniec płasko rozpostarty. Kapelusz niehigrofaniczny, grubomięsisty, zazwyczaj z niewielkim i tępym garbem, jego brzeg jest długo podwinięty i często pofalowany. Powierzchnia gładka, matowa o barwie od białawej do kremowej.

Blaszki

Cienkie i gęste, przy trzonie wykrojone ząbkiem i przyrośnięte. U młodych okazów białawe lub kremowe, u starszych bladoochrowe.

Trzon

Wysokość 4–9 cm, grubość 1,5–4 cm, u młodych okazów beczułkowaty, u starszych walcowaty. Jest twardy i pełny, powierzchnia gładka, o barwie od białej do kremowej, w dolnej części często bladoochrowa.

Miąższ

Białawy, gruby. Smak łagodny, zapach świeżej mąki. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu.

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 4–7 × 2–3,5 μm.

Gatunki podobne

• dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum). Jest bardziej różowawa, niebezpieczeństwo pomylenia występuje szczególnie w przypadku młodych okazów, gdyż blaszki obydwu tych gatunków w młodości są białe. U starszych okazów wieruszki blaszki stają się różowe, a wysyp zarodników również jest różowy,
• strzępiak ceglasty (Inocybe erubescens). Ma większy garb na kapeluszu, rośnie w lasach i ma czerwonawy odcień. Występowanie i siedlisko ==

Występuje głównie w Europie, ale podano jego stanowiska również z terenów USA oraz Japonii. W Polsce gatunek pospolity, czasami tworzący czarcie kręgi.

Występowanie i siedlisko

Rośnie na ziemi na łąkach, pastwiskach, obrzeżach lasów, w ogrodach, zaroślach, na trawiastych zboczach, na niżu, na wyżynach i terenach podgórskich. Owocniki pojawiają się wiosną (od kwietnia do czerwca), wyjątkowo jednak również w lipcu, a w niektórych latach nawet późną jesienią.

Znaczenie

Saprotrof. Dobry grzyb jadalny, istnieje jednak niebezpieczeństwo pomylenia z silnie trującą dzwonkówką trującą. Są też podzielone opinie na temat jego wartości smakowych. Podczas gdy niektórzy uważają go za grzyb bardzo smaczny, przez innych jego charakterystyczny i nieznikający podczas gotowania smak jest uważany za niemiły, a nawet nie do zniesienia.