Fusarium graminearum
Fusarium graminearum Schwabe – gatunek grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae)[1]. Pasożyt wielu roślin. U roślin uprawnych wywołuje grzybowe choroby roślin, takie jak zgorzel siewek, fuzarioza kłosów zbóż i fuzaryjna zgorzel łodyg kukurydzy, fuzaryjna zgorzel goździka[2].
 Makrokonidia | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Fusarium graminearum |
| Nazwa systematyczna | |
| Fusarium graminearum Schwabe Flora Anhalt 2: 285 (1839) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fusarium, Nectriaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich[3]:
- Botryosphaeria saubinetii (Mont.) Niessl 1872
- Dichomera saubinetii (Mont.) Cooke 1878
- Dothidea zeae (Schwein.) Schwein. 1832
- Fusarium caricis Oudem. 1890
- Fusarium graminearum Schwabe 1839
- Gibbera saubinetii Mont. 1856
- Gibberella pulicaris subsp. saubinetii (Mont.) Sacc. 1878
- Gibberella saubinetii (Mont.) Sacc. 1879
- Gibberella zeae (Schwein.) Petch 1936
- Hendersoniopsis zeae (Schwein.) Woron. 1922
- Sphaeria saubinetii Berk. & Broome 1848
- Sphaeria zeae Schwein. 1822
Patogen ten w Polsce znany jest wyłącznie w postaci anamorfy jako Fusarium graminearum. Teleomorfy w Polsce w środowisku naturalnym nie znaleziono[4]. Można ją jednak łatwo hodować w laboratorium na sztucznych pożywkach[5].
Morfologia
edytujGrzyb mikroskopijny. Podczas konidiogenezy wytwarza tylko jeden rodzaj zarodników – makrokonidia. Są one proste lub lekko sierpowate, mają 3-7 przegród i rozmiary 3,5–6,5 × 29–82 μm. Powstają na rozgałęzionych konidioforach w spordochiach, a czasami także bezpośrednio na grzybni powietrznej[4]. Makrokonidia są różowe, komórka konidiotwórcza ma gałkowaty kształt, typowy u Fusarium[5]. Owocniki płciowe typu perytecjum powstają bardzo rzadko. Są purpurowoczarne. Powstające w nich askospory mają 3 przegrody. Są krótsze i grubsze od makrokonidiów. Są to zarodniki typu balistospora – po dojrzeniu są z worka wyrzucane z przyspieszeniem 870 000 razy większym od przyspieszenia ziemskiego. Jest to największe przyspieszenie, jakie zaobserwowano w świecie istot żywych[5].
Znaczenie
edytuj- W samym tylko USA w ciągu ostatniej dekady fuzarioza zbóż spowodowała straty szacowane na kilka miliardów dolarów[5]
- Według ankiety przeprowadzonej wśród fitopatologów przez czasopismo „Molecular Plant Pathology” w 2012 r. gatunek ten znalazł się na 4 miejscu wśród gatunków grzybów o największym znaczeniu w gospodarce człowieka[6].
- Gibberella zeae wydziela dwie mykotoksyny: zearalenon i deoksyniwalenol. Pierwsza ma podobne działanie, jak estrogeny; gdy dostanie się do układu pokarmowego u ciężarnych kobiet i samic ssaków może spowodować poronienia, u mężczyzn zaś feminizację. Deoksyniwalenol u świni powoduje chorobę i niechęć do spożywania pokarmu[5].
- Jest modelowym gatunkiem grzyba często wykorzystywanym w badaniach laboratoryjnych. Jej plecha jest homotaliczna, co bardzo ułatwia rozmnażanie płciowe. Daje się łatwo hodować na agarze z ekstraktem marchwianym i rozmnaża się bardzo szybko; już po 48 godz. tworzy perytecja, a po 144 godz. askospory[5].
- Jest jednym z nielicznych gatunków grzybów, u których dokonano pełnego rozszyfrowania genomu[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).
- ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
- ↑ a b Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 280–283, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ a b c d e f g Tom Volk’s Fungus of the Month for August 2005. [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Dean R, Van Kan JA, Pretorius ZA, et al.. The Top 10 fungal pathogens in molecular plant pathology. „Mol. Plant Pathol.”. 13 (4), s. 414–430, May 2012. DOI: 10.1111/j.1364-3703.2011.00783.x. PMID: 22471698. (ang.).