Frankowa
Frankowa (słow. Veľká Franková) – wieś (obec) na Słowacji w powiecie Kieżmark, kraju preszowskim. Znajduje się w etnograficznym regionie zwanym Zamagurzem. Położona jest przy ujściu Frankowskiego Potoku do Osturniańskiego Potoku. Zajmuje doliny tych potoków oraz wznoszące się nad nimi stoki grzbietów Pogórza Spiskiego. Przez miejscowość przechodzi szosa z Hanuszowców przez Przełęcz Hanuszowską do Osturni oraz odbiegająca od niej droga z Frankowej do Frankówki.[6]
 Widok ogólny z Przełęczy Hanuszowskiej | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Ondrej Krempaský[1] | ||
| Powierzchnia |
10,59[2] km² | ||
| Wysokość |
658[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] | ||
| Kod pocztowy |
059 78[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
KK | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
 49°20′12″N 20°17′48″E/49,336667 20,296667
| |||
| Strona internetowa | |||
We Frankowej ostało się jeszcze sporo dawnych stylowych zabudowań z bali drewnianych o szczelinach między belkami umszytych, zabitych deseczkami i malowanymi zazwyczaj na niebieski kolor.
Historia
edytujWieś założyli w końcu XIII wieku na prawie niemieckim przedstawiciele pochodzącego z Wielkiej Łomnicy rodu Berzeviczy. W kronikach notowana po raz pierwszy w 1296, następnie w 1314 jako villa magistri Frank („wieś mistrza Franka”). W 1396 wieś przeszła w zarząd zgromadzenia kartuzów ze Skały, a w późniejszym okresie w skład państwa kartuzów z Czerwonego Klasztoru. W latach 1529–1542 Frankowa przynależała do państwa niedzickiego. Po tym czasie została zwrócona do dóbr kartuzów i dzieliła ich los do zniesienia poddaństwa w 1848 roku[7].
W 1553 roku do wsi przeor kartuzów sprowadził do wsi dodatkowych rusińskich osadników, których liczba w pewnym momencie była tak duża, że w roku 1562 w kronikach Frankową opisano jako wieś rusińską (villa Rutenis)[7]. Pomimo tego wieś tradycyjnie zaliczana jest do wsi góralskich. Mieszkańcy zachowali swój folklor i do dzisiaj mówią gwarą spiską, klasyfikowaną przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[8].
Demografia
edytujWedług danych pozyskanych podczas spisu powszechnego z 2011 roku mieszkańcy Frankowej przynależeli do następujących grup:
- Według wyznania:[11]
- Kościół rzymskokatolicki – 314
- Kościół greckokatolicki – 3
- bez wyznania – 6
- nieokreślone – 28
Galeria
edytuj- Frankowa
-
Kościół we Frankowej (maj 2011) -
Zabytkowy dom (maj 2011)
Przypisy
edytuj- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 10,59S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Podhale. Spisz. Orawa. 1:50 000. Mapa turystyczna. Kraków: Sygnatura, 2004. ISBN 978-83-7499-004-2.
- ↑ a b História [online], Frankowa [dostęp 2021-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-20] (słow.).
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
- ↑ a b Veľká Franková | TAB. 115 Obyvateľstvo podľa pohlavia a národnosti [online], Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2011 [dostęp 2021-10-26] (słow.).
- ↑ a b Veľká Franková | TAB. 119 Obyvateľstvo podľa pohlavia a materinského jazyka [online], Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2011 [dostęp 2021-10-26] (słow.).
- ↑ a b Veľká Franková | TAB. 118 Obyvateľstvo podľa pohlavia a náboženského vyznania [online], Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2011 [dostęp 2021-10-26] (słow.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Frankowa mała i wielka, węg. ''Kis-Frankova'' i ''Nagy-Frankova''..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 403.