Franciszek Juszczyk (duchowny)
Franciszek Juszczyk (ur. 9 października 1890 w Żegocinie, zm. 8 listopada 1950 w Kłodzku) – proboszcz Wojska Polskiego, dziekan Okręgu Korpusu Nr VIII, we wrześniu 1939 szef duszpasterstwa rezerwowej 44 Dywizji Piechoty.
 ks. ppłk Franciszek Juszczyk | |
 proboszcz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 października 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 listopada 1950 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Grupa Operacyjna H. Minkiewicza |
| Stanowiska |
kapelan wojskowy |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
            
| |
.png){kind=small}
| Proboszcz | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 października 1890 |
| Data i miejsce śmierci |
8 listopada 1950 |
| Wikariusz parafii Brzostek | |
| Okres sprawowania |
wrzesień 1914 – grudzień 1915 |
| Dziekan katedry kłodzkiej | |
| Okres sprawowania |
1945–1950 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
5 lipca 1914 |
Życiorys
edytujSyn Jana i Katarzyny z Bobowskich. Absolwent liceum w Bochni i seminarium duchownego w Przemyślu, w którym to mieście przyjął w dniu 5 lipca 1914 r. święcenia kapłańskie. Początki jego posługi duszpasterskiej to pełnienie funkcji wikariusza w parafii Brzostek (do grudnia 1915 r.)[1].
W dniu 14 grudnia 1915 r. mianowany został kapelanem wojskowym armii austriackiej[a]. Przebywał z żołnierzami podczas walk na froncie rumuńskim i włoskim (od lutego 1917 do stycznia 1918 r.), a następnie pełnił posługę w Przemyślu[b] i Samborze[c].
Z końcem października 1918 r. rozpoczął pełnienie ochotniczej służby w Wojsku Polskim (był sanitariuszem i kapelanem w szpitalu w Jarosławiu)[1]. Awansowany do stopnia kapitana został ze starszeństwem z dnia 5 grudnia 1918 r. Z tym samym dniem został przydzielony jako kapelan do Grupy Operacyjnej Henryka Minkiewicza, z którą odbył kampanię zimową pod Chyrowem. 3 lipca 1919 r. został mianowany na stopień majora. Dalsza jego posługa duszpasterska to służba w 3 Dywizji Piechoty Legionów[d], 7 Dywizji Piechoty[e], dowództwie Wileńskiego Okręgu Etapowego, 7 Armii[f], dowództwie Mołodeczańskiego Okręgu Etapowego (przydzielonego do 1 Armii), kieleckim Szpitalu Okręgowym[g] oraz ponownie w 7 Dywizji Piechoty[h]. Od 10 grudnia 1921 do I połowy 1934 r. zajmował stanowisko proboszcza parafii wojskowej w Przemyślu[i][2].
Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu starszego kapelana, wśród duchownych wyznania rzymskokatolickiego, ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r. i 30. lokatą. Przynależał wówczas ewidencyjnie do Kurii Biskupiej[3]. W roku 1923 zajmował już 26. lokatę w swoim starszeństwie[4] i znajdował się na ewidencji Kierownictwa Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego w Przemyślu. Był wówczas odznaczony Krzyżem Walecznych[5]. W roku 1924 zajmował, w randze starszego kapelana, 24. lokatę w starszeństwie pośród kapłanów wyznania katolickiego[6] i pełnił jednocześnie funkcję kapelana garnizonu Przemyśl-Miasto[7]. W roku 1928[8] i 1929[9] zajmował 20. lokatę wśród starszych kapelanów ze swego starszeństwa (ewidencyjnie przynależał do Szefostwa Duszpasterstwa Okręgu Korpusu Nr X)[10][11], a w roku 1930 – 16. lokatę[12]. Pozostając na stanowisku administratora parafii wojskowej w Przemyślu[13], zajmował w 1932 roku 9. lokatę wśród starszych kapelanów (majorów) obrządku rzymskokatolickiego w swoim starszeństwie[14]. Od kwietnia 1933 do lutego 1934 r. pełnił również obowiązki kapelana w Szpitalu Okręgowym nr 10[1].
Z dniem 13 czerwca 1934 r.[j] starszy kapelan ksiądz Franciszek Juszczyk został przeniesiony, przez biskupa polowego Józefa Gawlinę, w duchowieństwie wojskowym (wyznania rzymsko-katolickiego), z Przemyśla do Włocławka, na stanowisko administratora tamtejszej parafii wojskowej[2], co ogłoszono w lipcu 1935 r.[15] Od tego czasu pełnił również funkcję kapelana 14 pułku piechoty[16]. Na stopień proboszcza został mianowany ze starszeństwem od dnia 19 marca 1937 r. i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego[17]. W roku 1938 znalazł się w składzie komisji zajmującej się opracowaniem jednodniówki z okazji 20-lecia powstania włocławskiego 14 pułku piechoty[18]. Na dzień 23 marca 1939 r. nadal pełnił funkcję administratora parafii Włocławek[19] i jednocześnie piastował stanowisko dziekana Okręgu Korpusu Nr VIII. W dniu 30 sierpnia 1939 r. został przeniesiony do 67 pułku piechoty w Brodnicy. Podczas kampanii wrześniowej zajmował stanowisko szefa duszpasterstwa rezerwowej 44 Dywizji Piechoty[20], a podczas obrony Warszawy – szefa służby duszpasterstwa w dowództwie odcinka Warszawa-Praga[21].
Uniknął niewoli, pod pseudonimem „Świrad” działał w konspiracji. W latach 1940–1944 pełnił funkcję kapelana Wojskowego Szpitala Ujazdowskiego i zastępcy naczelnego kapelana Armii Krajowej (posiadał przydział do Komendy Głównej Armii Krajowej[k]). 4 sierpnia 1944 r. został przez Niemców ewakuowany wraz z całym szpitalem. Podczas powstania warszawskiego został schwytany przez Niemców i skazany na karę śmierci, której szczęśliwie uniknął. Po upadku Sadyby wraz z ludnością cywilną wyszedł z Warszawy. Został ewakuowany wraz ze szpitalem do Krakowa, gdzie pełnił posługę kapelana w szpitalu przy ul. Kopernika. Potem osiadł w Kłodzku, gdzie został dziekanem tamtejszej katedry[2].
Ksiądz podpułkownik Franciszek Juszczyk zmarł w dniu 8 listopada 1950 r. w Kłodzku. Pochowany został na cmentarzu w rodzinnej Żegocinie. Znany był również jako wspaniały kaznodzieja i literat.
Awanse
edytujOrdery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych[22][23]
- Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)[24][19]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[25]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[25]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[1]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[1]
- Gwiazda Przemyśla[26]
- Odznaka Honorowa „Orlęta”[26]
- Odznaka Pamiątkowa Frontu Litewsko-Białoruskiego[26]
- Odznaka Pamiątkowa 14 Pułku Piechoty[26]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[25]
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)[1]
- Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych 2. klasy z mieczami na biało-czerwonej wstążce (Austro-Węgry)[27]
Uwagi
edytuj- ↑ W początkowym okresie swej służby w armii austriackiej ks. Juszczyk stacjonował w Przemyślu i Sanoku.
- ↑ Przez okres miesiąca pełnił służbę w przemyskim superioracie polowym.
- ↑ W Samborze ks. Juszczyk został oskarżony o głoszenie buntowniczych kazań i przeniesiony karnie do posługiwania w szpitalu rezerwowym w Jarosławiu.
- ↑ W składzie 3 DP Leg. brał udział w ofensywach na Zbrucz, Dźwińsk i Łotwę.
- ↑ Podczas służby w 7 DP nabawił się ciężkiego zapalenia płuc.
- ↑ Pełnił wówczas obowiązki dziekana 7 Armii.
- ↑ Sprawował wówczas funkcję kapelana Szpitala Okręgowego w Kielcach.
- ↑ Pełnił w tym czasie obowiązki proboszcza 7 Dywizji Piechoty.
- ↑ Był wówczas jednocześnie zastępcą dziekana Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X.
- ↑ Prawdopodobnie błędnie określono rok tego przeniesienia, które mogło mieć miejsce w 1935 roku. Możliwe jest również, że decyzja biskupa Gawliny o przeniesieniu ks. Juszczyka zapadła w czerwcu 1934 r., ale samo przeniesienie miało miejsce dopiero rok później.
- ↑ Przydzielony był do Oddziału I (Organizacyjnego) – Służby Duszpasterstwa.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Zasłużeni dla Ziemi Żegocińskiej ↓.
- ↑ a b c Powstańcze biogramy ↓.
- ↑ a b Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 406.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 1426.
- ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 1421.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1297.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1294.
- ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego 1928 ↓, s. 31.
- ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego 1929 ↓, s. 34.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 840.
- ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego 1928 ↓, s. 26.
- ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego 1930 ↓, s. 36.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 899.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 406.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 VII 1935, s. 98.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 170.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 379.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 136.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 406.
- ↑ Kryska-Karski i Barański 1973 ↓, s. 34.
- ↑ Kryska-Karski i Barański 1974 ↓, s. 37.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1292.
- ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego 1929 ↓, s. 27.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ a b c Wykaz duchowieństwa wojskowego 1930 ↓, s. 29.
- ↑ a b c d Na podstawie
- ↑ Rangliste 1918 ↓, s. 1645.
Bibliografia
edytuj- Rangliste der k. u. k. Kriegsmarine. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2018-08-30].
- Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2018-08-30].
- Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2018-08-30].
- Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-08-30].
- Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2018-08-30].
- Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1928 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-08-31].
- Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1929 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1929. [dostęp 2018-08-31].
- Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1930 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1930. [dostęp 2018-08-31].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939–1945. Zeszyt 13. Londyn: Polish Institute, 1973.
- Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939–1945. Zeszyt 16. Londyn: Polish Institute, 1974.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2022-01-12].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zasłużeni dla Ziemi Żegocińskiej : Franciszek Juszczyk. [dostęp 2021-08-25].
- Powstańcze biogramy : Franciszek Juszczyk. [dostęp 2018-08-30].