Fluorek sodu
Fluorek sodu – nieorganiczny związek chemiczny z grupy fluorków, sól kwasu fluorowodorowego i sodu. Występuje w przyrodzie jako minerał villiaumit[2].
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
NaF | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
41,99 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwne sześcienne bądź tetragonalne kryształy[1][2] lub biały, bezwonny proszek[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Minerały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Otrzymywanie
edytujNaF otrzymuje się w wyniku neutralizacji kwasu fluorowodorowego, będącego produktem ubocznym podczas produkcji superfosfatu. Do neutralizacji stosuje się wodorotlenek lub węglan sodu:
- HF + NaOH → NaF + H
2O - 2HF + Na
2CO
3 → 2NaF + H
2O + CO
2↑
Otrzymany roztwór zatęża się, dodając czasem alkohole w celu wytrącenia produktu. Z roztworów zawierających kwas fluorowodorowy wytrąca się wodorofluorek sodu, który w wyniku ogrzania rozpada się z wytworzeniem NaF i HF:
- NaHF2 → NaF + HF↑
Właściwości
edytujJest to bezbarwne, krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia. Fluorek sodu jest powszechnie stosowanym źródłem jonu fluorkowego F−
.
Właściwości termochemiczne
edytuj| [1][2] | wartość | jednostka |
|---|---|---|
| ΔHof | -576,6 | kJ/mol |
| ΔGof | -546,3 | |
| So | 51,1 | J/mol·K |
| Cp | 46,9 |
Zastosowanie
edytujStosowany w szkłach i emalii, do impregnowania drewna, jako środek bakteriobójczy w przemyśle fermentacyjnym i do odgazowywania stali, powszechnie stosowany jako dodatek do past do zębów zapobiegający próchnicy. Wykorzystywany do produkcji pestycydów oraz jako insektycyd i akarycyd. Również we fluoryzacji wody, dezynfekcji aparatury destylacyjnej i w otrzymywaniu innych soli fluoru[2].
Zagrożenia
edytujFluorek sodu, podobnie jak inne rozpuszczalne związki fluoru, jest substancją toksyczną o wielokierunkowym działaniu na organizm, jednak ilości tego związku zawarte w produktach powszechnych w gospodarstwach domowych są bardzo małe. Zawartość we fluorowanej wodzie oraz środkach stosowanych w profilaktyce przeciwpróchniczej jest na tyle mała, że nie powoduje szkodliwych skutków[3]. Zatrucia fluorkiem sodu zdarzają się zazwyczaj w wyniku przypadkowego spożycia pestycydów zawierających ten związek. W takim przypadku najbardziej narażony na uszkodzenia jest przewód pokarmowy. Po wchłonięciu do organizmu fluorek sodu zaburza równowagę elektrolitów, co może prowadzić do hiperkaliemii, hipomagnezemii i hiperkalcemii, a w rezultacie do napadów padaczkowych. Fluorek sodu hamuje działanie acetylocholinoesterazy, w wyniku czego występuje ślinotok, wymioty i biegunka. W ciężkich zatruciach może wystąpić niewydolność wielonarządowa i śmierć z powodu paraliżu układu oddechowego, arytmii lub niewydolności serca[8]. Fluorek sodu przenika przez łożysko i potencjalnie do mleka matki[3]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h David R. Lide (red.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 90. Boca Raton: CRC Press, 2010.
- ↑ a b c d e f g h i j k Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8.
- ↑ a b c d Sean C. Sweetman (red.): Martindale. The Complete Drug Reference. Wyd. 36. Pharmaceutical Press, 2009. ISBN 978-0-85369-840-1.
- ↑ a b Fluorek sodu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28] (ang.).
- ↑ a b Sodium fluoride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine (ang.).
- ↑ Fluorek sodu (nr 450022) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-01-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Department of Chemistry, The University of Akron: Sodium fluoride. [dostęp 2012-01-15]. (ang.).
- ↑ Geofrey Nochimson: Toxicity, Fluoride. Emedicine, 2008-12-02. [dostęp 2009-02-09]. (ang.).
