Filistea
Filistea (hebr. פלשת) – obszar kontrolowany przez konfederację pięciu miast-państw filistyńskich (Ekron, Gaza, Gat, Aszkelon i Aszdod) w południowo-zachodnim Lewancie.
| XII wiek p.n.e. – VIII wiek p.n.e. / VII wiek p.n.e. | |
| Ustrój polityczny | |
|---|---|
| Narody i grupy etniczne | |
| Język urzędowy | |
| Religia dominująca | |
| |
Historia
edytujFilistyni byli niesemickim narodem o nieustalonym dokładnie pochodzeniu. Zaliczali się do grupy określanej mianem Ludów Morza[1]. W XII wieku p.n.e. osiedlili się na terenie Kanaanu[2]. W 1150 p.n.e. zdobyli kananejskie miasto portowe Aszkelon, które następnie rozbudowali[3]. Filistyni zasymilowali się z lokalną ludnością kananejską. W okresie pomiędzy XII a X wiekiem p.n.e. obszar wpływów filistyńskich obejmował tereny od dzisiejszego Tel Awiwu do Gazy[2]. Ślady obecności Filistynów odnaleziono również w Hebronie i Jerozolimie[2].
Szacuje się, że w XII wieku p.n.e. ludność obszaru zajmowanego przez Filistynów wynosiła około 25 000, w kolejnym stuleciu wzrosła do 30 000[4]. Początkowo ludem tym rządzili kolegialnie władcy zwani „seranim”, później każde z filistyńskich miast posiadało już własnego króla[5].
Pierwszą nie pochodzącą z Biblii historyczną wzmianką na temat Filistynów już po ich osiedleniu się na terenie Lewantu, jest asyryjski dokument z czasów króla Adad-nirari III, który szczycił się pobieraniem daniny od tego ludu[5]. Miasta filistyńskie w VIII wieku p.n.e. zostały podporządkowane państwu nowoasyryjskiemu[6]. W 711 p.n.e. armia asyryjska pod dowództwem króla Sargona II stłumiła skierowane przeciw władzy Asyrii powstanie i zdobyła miasto Aszdod[7], podczas tej samej kampanii prawdopodobnie Asyryjczycy zniszczyli również Gat[8]. Swoją niezależność Aszkelon utrzymał aż do 604 p.n.e., kiedy to został zdobyty przez wojska babilońskie Nabuchodonozora II[3]. Ludność miasta została następnie wysiedlona. Tym samym Filistyni znaleźli się pod panowaniem państwa nowobabilońskiego, później weszli w skład perskiego imperium Achemenidów[5]. W III wieku p.n.e. ludność filistyńska uległa hellenizacji i zatraciła całkowicie swoją odrębność kulturową[1].
Nie ma żadnych dokumentów spisanych w języku filistyńskim, podobnie niewiele jest informacji na temat religii wyznawanej przez Filistynów (na podstawie źródeł biblijnych można przypuszczać, że przyjęli wierzenia kananejskie).
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Filistyni, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-01].
- ↑ a b c Agnieszka Krzemińska, Rozmowa o biblijnych Filistynach [online], polityka.pl, 2013 [dostęp 2020-12-01] (pol.).
- ↑ a b Piotr Kościelniak, Skąd przychodzą Filistyni [online], rp.pl [dostęp 2020-12-01] (pol.).
- ↑ Assaf Yasur-Landau, The Philistines and Aegean Migration at the End of the Late Bronze Age, Cambridge University Press, 2014, ISBN 978-1-139-48587-6 [dostęp 2020-11-29] (ang.).
- ↑ a b c Philistine, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-11-30] (ang.).
- ↑ David Ben-Shlomo, Tell Jemmeh, Philistia and the Neo-Assyrian Empire during the Late Iron Age, „Levant”, 46 (1), 2014, s. 58–88, DOI: 10.1179/0075891413Z.00000000031, ISSN 0075-8914 [dostęp 2020-11-29].
- ↑ Nur Masalha, Palestine: A Four Thousand Year History, Zed Books, Limited, 2018, ISBN 978-1-78699-273-4 [dostęp 2020-12-01] (ang.).
- ↑ Nadav Naʼaman, Ancient Israel and Its Neighbors: Interaction and Counteraction, Eisenbrauns, 2005, ISBN 978-1-57506-108-5 [dostęp 2020-12-01] (ang.).