Fabryka Pełna Życia
Fabryka Pełna Życia — projekt rewitalizacyjny realizowany na historycznych terenach dawnej fabryki DEFUM w ścisłym centrum Dąbrowy Górniczej realizowany przez spółkę miejską o tej samej nazwie. Inicjatywa ma na celu transformację poprzemysłowych przestrzeni w nowoczesne centrum kultury, edukacji i rekreacji; jest kluczowym elementem miejskiego programu rewitalizacji, którego projekt opracowano w 2019 roku na podstawie koncepcji biura architektonicznego Analog[1][2].
 Fabryka Pełna Życia - plan | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Kościuszki |
| Styl architektoniczny |
budynki pofabryczne |
| Rozpoczęcie budowy |
1879 (2019) |
| Ważniejsze przebudowy |
2019 |
| Pierwszy właściciel |
R. Farkac |
Położenie na mapie Dąbrowy Górniczej  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°19′38,2130″N 19°11′16,4846″E/50,327281 19,187912
| |
| Strona internetowa | |
Realizacja obejmuje m.in. stworzenie „Zielonego Rynku”– centralnego placu z otaczającymi go zrewitalizowanymi budynkami poprzemłysłowymi; rynek nawadniany wodą deszczową—instalacje ekologiczne, takie jak systemy do gromadzenia i wykorzystania wód opadowych oraz panele fotowoltaiczne. W pierwszym etapie rewitalizacji, finansowanym z Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji (około 78 mln złotych), przewidziano adaptację dawnych hal fabrycznych na potrzeby przestrzeni konferencyjno-koncertowej „Hala Tworzeń”[3][1][4]. Planowane Centrum Senioralne i Integracji Międzypokoleniowej, Centrum Aktywności Obywatelskiej oraz wielofunkcyjna hala, która będzie miejscem dla różnorodnych wydarzeń artystycznych i targowych. Przestrzeń zostanie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami poprzez rozwiązania architektoniczne, takie jak dostępne dla wózków inwalidzkich podesty oraz oznaczenia dla osób niedowidzących[5][6]
Zaangażowanie społeczne
edytuj
Koncept tego miejsca, jak i jego ostateczny kształt miał zostać wypracowany przy szerokiej współpracy mieszkańców, organizacji pozarządowych oraz lokalnych przedsiębiorców[7]. Szeroki proces partycypacyjny, podczas którego konsultowano z mieszkańcami, jak wyobrażają oni sobie przestrzeń po dawnej fabryce, która ma stanowić centrum ich miasta. Sam przebieg tego procesu w warunkach polskich był innowacyjny – długotrwały (trzy lata), wykorzystujący wiele technik partycypacyjnych i angażujący różne grupy mieszkańców. Co ważne, nastąpił przekaz wiedzy pomiędzy podmiotami prowadzącymi proces konsultacji a lokalnymi organizacjami, które w nich uczestniczyły[2]. W ostateczności więc projekt rewitalizacyjny centrum Dąbrowy Górniczej jest autorską koncepcją mieszkańców wypracowaną z wykorzystaniem spacerów badawczych, mobilnych punktów konsultacyjnych, debat podwórkowych czy drzwi otwartych. Dużą rolę odegrali także lokalni animatorzy rewitalizacji, których wyłoniono w trybie konkursowym—ośmiu animatorów dzielnicowych, których zadaniem było świadome uczestnictwo w procesie rewitalizacji, jak również reprezentacja pomysłów mieszkańców i innych interesariuszy. W efekcie ich pracy, dzięki przeprowadzeniu sondaży ulicznych, spotkań otwierających[7][8],
Dzielnicowych Forów Mieszkańców, elektronicznych kart pomysłów i map interaktywnych, stale monitorowano nastroje społeczne, nawiązano współpracę ze społecznością miejską, rekomendując przy tym wiele cennych wskazówek dla dalszych etapów rewitalizacji Fabryki[7]. Na terenie wspólnie z partnerami społecznymi i instytucjonalnymi organizowane są liczne wydarzenia kulturalne, jarmarki, festiwale, letnie kino plenerowe, warsztaty czy pikniki adresowane do wszystkich grup społecznych Dąbrowy: dzieci, rodzin, seniorów, ludzi młodych i osób niepełnosprawnych; powstał także ogród społeczny; przestrzeń ma zawierać pasaże wewnętrzne i zewnętrzne, kluby muzyczne, lokale gastronomiczne, lokalny browar, hala targowa, centrum biznesowe, centrum sportów wypoczynkowych, a także rynek Fabryki i amfiteatr[7]. Projekt podawany jest jako jeden z najefektywniejszych przykładów rewitalizacji przeprowadzanych z udziałem lokalnych animatorów społecznych w warunkach polskich miast[2].
Historia
edytuj
zapiski o Dąbrowskiej Fabryce Maszyn pochodzą z 1879 roku. Fabryka została założona przez czeskiego przedsiębiorcę R. Farkaca; w 1920 roku fabryka stała się częścią Zjednoczonych Fabryk Maszyn, Kotłów i Wagonów „L. Zieleniewski i Fitzner–Gamper” SA, łącząc przedsiębiorstwa z Dąbrowy Górniczej, Sosnowca, Krakowa i Lwowa1; po II wojnie światowej zakład został upaństwowiony i przemianowany na Śląsko-Dąbrowską Fabrykę Urządzeń Mechanicznych, a następnie na Dąbrowskie Fabryki Obrabiarek DEFUM im. Stanisława Krzynówka[9][10]. W 2015 roku fabryka zakończyła działalność z powodu trudności finansowych i braku inwestycji[9]. Pod koniec 2015 roku zarząd miasta przejął od Skarbu Państwa obszar o powierzchni 4 hektarów w północnej części śródmieścia—obszar zdegradowanym, zamknięty, dotychczas niedostępnym dla mieszkańców, na którym funkcjonowała wcześniej fabryka oraz tereny przyległe do dworca kolejowego z licznymi poprzemysłowymi halami i budynkami. Po przejęciu terenu narodził się pomysł na realizację projektu Fabryka Pełna Życia, którego założeniem jest ukształtowanie otwartej przestrzeni publicznej o zróżnicowanym zagospodarowaniu funkcjonalno-przestrzennym[7]. W 2016 roku Rada Miejska w Dąbrowie
Górniczej przyjęła Program Rewitalizacji: Dąbrowa Górnicza 2022, który zakładał przekształcenie terenów fabryki w nowoczesne centrum miejskie[9]. Projekt rewitalizacji, nazwany Fabryka Pełna Życia, otrzymał dofinansowanie z Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021-2027 w wysokości 78 milionów złotych. Prace nad rewitalizacją rozpoczęły się w 2019 roku[9]. W tym samym roku wyremontowany i do użytku oddany został jeden z budynków pofabrycznych jako wielofunkcyjne miejsce spotkań, koncertów, konferencji, a przestrzeń wokół niego urządzona w sposób umożliwiający organizację różnego typu wydarzeń o charakterze kulturalnym i społecznym (od targów śniadaniowych, targów staroci przez koncerty i imprezy rekreacyjne po wydarzenia naukowe i obywatelskie)[2]. Cała inwestycja ma zakończyć się w 2026 roku[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Umowa podpisana. Przed nami budowa Fabryki Pełnej Życia [online], Dąbrowa Górnicza [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ a b c d e Krzysztof Bierwiaczonek, Robert Pyka, Znaczenie miejsc innowacyjnych w procesie rewitalizacji na podstawie badań w Lyonie, Saint-Etienne i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” (64), 2023, s. 64–65, DOI: 10.14746/rrpr.2023.64.05, ISSN 2957-1618 [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ Strona główna [online], Fabryka Pełna Życia [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ Nowy etap w historii Fabryki Pełnej Życia [online], Dąbrowa Górnicza [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ z, Przed nami budowa Fabryki Pełnej Życia [online], Fabryka Pełna Życia, 13 marca 2024 [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ Fabryka Pełna Życia w Dąbrowie Górniczej z ogromnym dofinansowaniem. 78 mln zł na przemianę centrum miasta [Zdjęcia + wizualizacje] [online], wKatowicach.eu [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ a b c d e Martyna Rajek-Kwiatek, Partycypacja i inkluzja społeczna jako wymiary polityki rewitalizacji miejskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia”, 27 (1), 2020, s. 121-122, DOI: 10.17951/k.2020.27.1.111-129, ISSN 1428-9512 [dostęp 2024-10-25].
- ↑ Fabryka Pełna Życia, czyli jak mieszkańcy zaprojektowali nowe centrum miasta | Serwis Spolki PFR S.A. [online], pfr.pl [dostęp 2024-10-26].
- ↑ a b c d Historia [online], Fabryka Pełna Życia [dostęp 2024-10-25] (pol.).
- ↑ Fabryka Pełna Życia - Kraina Górnej Odry [online], krainagornejodry.slaskie.travel [dostęp 2024-10-26] (pol.).