Wikipedia

Pszonak drobnokwiatowy

(Przekierowano z Erysimum cheiranthoides)

Pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheiranthoides L.) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych.

Pszonak drobnokwiatowy
Ilustracja
Morfologia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

pszonak

Gatunek

pszonak drobnokwiatowy

Nazwa systematyczna
Erysimum cheiranthoides L.
Sp. pl. 2:661. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój
Pokrój

Zasięg geograficzny

edytuj

Rodzimy obszar jego występowania obejmował Europę (oprócz basenu Morza Śródziemnego) oraz dużą część Azji. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się w niektórych rejonach Ameryki Północnej i nadal się rozprzestrzenia[3]. Obecnie jest już pospolity w całej Ameryce Północnej, Europie i Azji, występuje także w Ameryce Środkowej, na Ziemi Ognistej w Ameryce Południowej, Nowej Zelandii i Sudanie w Afryce[4]. W Polsce jest pospolity na niżu i pogórzu, w górach dochodzi do wysokości upraw[5].

We florze Polski był uważany za gatunek rodzimy, apofit. Obecnie jednak nie wyklucza się, że może być archeofitem[5].

Morfologia

edytuj
Łodyga
Wzniesiona, nie rozgałęziająca się, o wysokości do 60 cm. Posiada podłużne listewki, jest fioletowo nabiegła u podstawy i szorstka, owłosiona dwoma rodzajami włosków: dwuramiennymi i gwiazdkowatymi[5].
Liście
Lancetowate, całobrzegie lub nieregularnie ząbkowane. Górne bezogonkowe i węższe od dolnych, dolne ogonkowe. Wszystkie szorstkie, porośnięte dwoma rodzajami włosków (podobnie jak łodyga). Liście mają wyraźny nerw środkowy, pozostałe nerwy są praktycznie niewidoczne[5].
Kwiaty
Żółte, zebrane w baldachogrono. Kwiaty drobne, wyrastające na szypułkach o długości około dwukrotnie większej od kielicha. Kielich 4-działkowy. Korona z 4 długimi, klinowatymi płatkami o długości do 3 mm[5].
Owoce
Wyrastające na krótkich i grubych szypułkach długie, równowąskie i nieco spłaszczone łuszczyny o długości do 2,5 cm z dzióbkiem o długości do 1 mm[5]. Łuszczyna jest naga, lub bardzo delikatnie owłosiona[6]. Nasiona rdzawobrunatne o zróżnicowanym kształcie, czasami z błoniastym skrzydełkiem[5]. Zawierają około 40% tłuszczów[7].

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Kwitnie od maja do września. Jest samopylna, lub zapylana przez błonkówki. Słupki i pręciki dojrzewają równocześnie[6].
Siedlisko
Siedliska ruderalne i segetalne: pola, wysypiska, nieużytki, drogi, nasypy kolejowe, rumowiska, przydroża. Gleby nieco wilgotne, luźne, ubogie w wapń[8]. Na polach uprawnych jest chwastem, głównie roślin okopowych i zbóż[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Erysimo-Melilotetum[9].
Roślina trująca
Zjedzona w większych ilościach może u domowych zwierząt (głównie koni i krów) wywołać zaburzenia w pracy układu pokarmowego[8].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 16[10].
Korelacje międzygatunkowe
Pasożytuje na nim grzyb Erysiphe cruciferarum wywołujący mączniaka prawdziwego[11].

Zastosowanie

edytuj

Roślina lecznicza: ziele Herba Erysimi i nasiona Semen Erysimi zawierają nasercowe glikozydy: eryzyminę i eryzymozyd, witaminę C oraz sole mineralne. Stosowane były jako środek nasercowy i moczopędny. Obecnie w Polsce wyszły z użycia, w tym celu w farmakologii zazwyczaj wykorzystywany jest pszonak Perowskiego[12].

Zwalczanie

edytuj

Zwalczanie pszonaka drobnokwiatowego w uprawach polega głównie na stosowaniu prawidłowego płodozmianu, właściwych zabiegach agrotechnicznych, wysiewaniu materiału siewnego oczyszczonego z nasion chwastów oraz bronowaniu pożniwnych podorywek. Chemicznie zwalcza się go rzadko – dopiero wtedy, gdy rozwija się licznie mimo zastosowanych metod profilaktyki i uprawy gleby. Zazwyczaj stosuje się w tym celu herbicydy zawierające glifosat. Opryskiwań dokonuje się przed założeniem plantacji lub w uprawkach pożniwnych[12].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  4. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-19].
  5. ↑ a b c d e f g Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  6. ↑ a b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  7. ↑ a b Notatnik rolnika. Pszonak drobnokwiatowy. [dostęp 2018-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-19)].
  8. ↑ a b Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  10. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  11. ↑ Malcolm Storey: Erysimum cheiranthoides L. (Treacle Mustard, Treacle-mustard). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].
  12. ↑ a b Pszonak drobnokwiatowy – niezbyt urodziwy chwast preferujący ugory i zaniedbane pola. [dostęp 2018-01-19].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pszonak_drobnokwiatowy&oldid=73346295”