Dzwonkówka liliowotrzonowa
Dzwonkówka liliowotrzonowa (Entoloma allochroum Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka liliowotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma allochroum Noordel. Persoonia 11(4): 463 (1982) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1982 r. Machiel Evert Noordeloos w ogrodzie w Holandii[1]. Polską nazwę zarekomendowała w 2025 roku Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego[2].
Morfologia
edytujŚrednica 25–40 mm, początkowo stożkowaty z nieco podwiniętym brzegiem, w końcu wypukły z garbkiem i prostym brzegiem, słabo higrofaniczny; w stanie wilgotnym lekko prześwitujący i prążkowany tylko na brzegu lub bez prążkowania. Powierzchnia całkowicie aksamitna, przechodząca we włóknisto-łuskowatą z liliowym odcieniem, z szarobrązowymi łuskami na raczej bladym, różowo-szarym tle[3].
Dość gęste, przyrośnięte do wolnych, brzuchowate, początkowo blado brudnokremowe lub szarawe, potem brązowaworóżowe. Ostrza nieco nieregularne, tej samej barwy[3].
Wysokość 40–70 mm, grubość 3–6 mm, cylindryczny, u nasady szerszy. Powierzchnia bladofioletowa z ciemniejszym, fioletowo-purpurowym włókienkami, a zwłaszcza w górnej połowie również drobno łuskowaty, u podstawy brudnobiały, owłosiony[3].
W kapeluszu blado brązowoszary, u podstawy trzonu blado brudnożółtawy. Zapach i smak niewyraźny[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. Zarodniki 9–12,5 × 7–9,5 µm, Q = 1,15–1,5, w widoku z boku 6–9–kątne, o raczej ostrych kątach, stosunkowo grubościenne. Krawędź blaszek częściowo płodna, częściowo sterylna. Cheilocystydy 30–55 × 5–10 µm, nieregularnie cylindryczne do wygiętych, septowane, często lekko grubościenne, rozproszone wśród podstawek. Strzępki w skórce typu trichoderma z nabrzmiałymi elementami końcowymi o szerokości do 40 µm szerokości. Pigment brązowo-fioletowy, wewnątrzkomórkowy. Sprzążki liczne[3].
- Gatunki podobne
Dzwonkówka szaroniebieskawa (Entoloma griseocyaneum), dzwonkówka kosmatotrzonowa (entoloma hirtipes), dzwonkówka gromadna (Entoloma sodale), strzępiak szaroliliowy (Inocybe griseolillacea)[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w kilku krajach Europy i na pojedynczych stanowiskach w Ameryce Północnej i Afryce[5]. Brak go w wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski Władysława Wojewody z 2003 r.[6], po raz pierwszy jego stanowiska w Polsce podano w 2019 r.[7] Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Grzyb naziemny, występujący w liściastych lasach i parkach na próchnicy. Owocniki tworzy głównie od sierpnia do października[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
- ↑ a b c d e f M.E. Noordeloos, Entoloma, s. 1, „Fungi Euroaei”, 5 (1), Mycobank, s. 1–760 [dostęp 2023-02-07].
- ↑ Violettstiel-Rötling, Violettstieliger-Rötling [online], 123 Pilzsuche [dostęp 2023-02-05] (niem.).
- ↑ Występowanie Entoloma allochroum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ B. Gierczyk i inni, XXIV wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej, „Przegl. Przyr.”, 30 (2), s. 3–32.
- ↑ Aktualne stanowiska Entoloma allochroum w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-05] (pol.).