Wikipedia

Elfik zielony

gatunek ptaka endemit Kolumbii

Elfik zielony[4][5] (Coeligena orina) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje w Andach w północno-zachodniej części Ameryki Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered). Jest endemitem Kolumbii[3].

Elfik zielony
Coeligena orina[1]
Welmore, 1953
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

krótkonogie

Rodzina

kolibrowate

Podrodzina

paziaki

Plemię

Heliantheini

Rodzaj

Coeligena

Gatunek

elfik zielony

Synonimy
  • Coeligena bonapartei orina Wetmore, A 1953[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka

edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Alexander Wetmore w 1953 roku na łamach „Smithsonian Miscellaneous Collections”. Autor nadał mu nazwę Coeligena orina, a jako miejsce typowe podał Páramo de Frontino w departamencie Antioquia w Kolumbii. Gatunek ten był uważany także za podgatunek elfika złotobrzuchego[6][7][8]. Jednak badania genetyczne wykazały, że jest odrębnym taksonem[9]. Jest gatunkiem monotypowym[6][10][11][12].

Etymologia

edytuj
  • Coeligena: epitet gatunkowy Ornismya coeligena Lesson, 1833; łac. coeligenus „urodzony w niebie, niebiański”, od coelum lub caelum „niebo”; genus „potomstwo”, od gignere „przynosić”[13].
  • orina: grecki przedrostek ο- oznaczający siłę; ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”[14].

Morfologia

edytuj

Mały koliber o długim i prostym, czarnym dziobie. Występuje dymorfizm płciowy. U samca nogi i stopy czarniawe z białawymi podeszwami, u samicy podeszwy od białawych do różowawych. U samca szczyt głowy i jej boki aksamitnie czarne, czoło od opalizującego niebieskozielonego do złotozielonego, grzbiet i pokrywy skrzydeł zielone, pokrywy ogonowe i kuper złotozielone, ogon jaśniejszy, zielony. Gardło i pierś ciemnozielone, z czarnymi przebarwieniami z dużą kobaltowo-błękitną plamą pośrodku dolnej części gardła. Brzuch i pokrywy podogonowe opalizujące złotozielone. Samica ma górę głowy i jej boki, grzbiet i pokrywy skrzydeł zielone z czarniawymi zakończeniami piór, co daje efekt łuskowania. Zad, pokrywy ogonowe, ogon jak u samców, z tym, że zad jest mniej opalizujący. Policzki i gardło jasnocynamonowe z linią zielonych plamek na bokach gardła. Brzuch złotozielony opalizujący, pokrywy podogonowe lekko matowe[6][15]. Długość ciała około 14 cm[6]. Szczegółowe wymiary na podstawie[16]:

Samiec Samica
Masa ciała (g) 6,9 – 7,2 6,7 – 7,0
Długość rozłożonego skrzydła (mm) 86,5 – 86,8 76,1 – 78,5
Długość dzioba (mm) 35,7 – 35,8 38,9 – 41,2
Długość ogona (mm) 43,9 – 44,4 42,2 – 43,4
Skok (mm) 6,2 – 6,4 6,1 – 6,2

Zasięg występowania

edytuj

Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 6,7 tys. km², prawdopodobnie w 6–12 odosobnionych podpopulacjach[17]. Gatunek ten występuje głównie w zakresie wysokości od 2950 do 3400 m n.p.m., jednak sporadycznie spotykany był w zakresie wysokości 1800 do 3500 m n.p.m.[17] Elfik zielony występuje w Páramo de Frontino w departamencie Antioquia, w sąsiadującym Parku Narodowym Las Orquídeas, w paśmie górskim Farallones del Citará, w okolicach miasta Jardín oraz w górach Cerro Montezuma w Parku Narodowym Tatamá[6][15].

Ekologia i zachowanie

edytuj

Jego głównym habitatem są wysokie lasy mgliste, karłowate lasy wilgotne oraz obszary z formacją roślinną paramo. Nie ma wielu informacji na temat diety tego gatunku, ale wiadomo, że składa się z nektaru, drobnych owadów i pajęczaków[6]. Długość pokolenia nie jest określona[17].

Rozmnażanie

edytuj

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Opisano 2 gniazda w Parku Narodowym Tatamá; były one usytuowane na ścianach skalnych w pobliżu strumieni i zawieszone na cienkich korzonkach około 3 m nad ziemią. W obu gniazdach znajdowały się 2 jaja[6].

Status

edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN elfik zielony jest klasyfikowany jako gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered). Liczebność populacji jest oszacowana na więcej niż 250, a mniej niż 2499 dorosłych osobników; gatunek ten jest opisywany jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy, na co główny wpływ ma utrata i degradacja siedlisk oraz niekorzystny wpływ zmian klimatycznych[3][17].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Coeligena orina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Denis Lepage, Dusky Starfrontlet Coeligena orina [online], Avibase [dostęp 2024-02-12] (ang.).
  3. ↑ a b c Coeligena orina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: TROCHILIDAE Vigors, 1825 - KOLIBROWATE - HUMMINGBIRDS; Plemię: Heliantheini Reichenbach, 1853 (wersja: 2023-12-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-12].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 154, 1999. 
  6. ↑ a b c d e f g J. del Hoyo, N. Collar, G.M. Kirwan, C.J. Sharpe, P.F.D. Boesman: Dusky Starfrontlet Coeligena orina, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-02-12]. (ang.).  
  7. ↑ A. Wetmore, Further additions to the birds of Panama and Colombia, „Smithsonian Miscellaneous Collections”, 122 (8), Waszyngton 1953, s. 4 (ang.).
  8. ↑ L.M. Renjifo i inni, Coeligena orina, [w:] Libro Rojo de Aves de Colombia, Volume I: bosques húmedos de los Andes y la costa Pacífica [online], 2014, s. 134.
  9. ↑ J.L. Parra, J.V. Remsen Jr., M. Alvarez-Rebolledo & J.A. McGuire. Molecular phylogenetics of the hummingbird genus Coeligena. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (2), s. 425–434, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.006. (ang.). 
  10. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-02-11]. (ang.).
  11. ↑ Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-04-12] (ang.).
  12. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-12].
  13. ↑ Coeligena, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-12] (ang.).
  14. ↑ orina, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-12] (ang.).
  15. ↑ a b Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 629. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
  16. ↑ N.K. Krabbe i inni, Rediscovery of the Dusky Starfrontlet Coeligena orina, with a description of the adult plumages and a reassessment of its taxonomic status., „Ornitología Colombiana”, 3, 2005, s. 28–35.
  17. ↑ a b c d Species factsheet: Coeligena orina [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-12] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Elfik_zielony&oldid=73994323”