Edmund Piszcz
Edmund Michał Piszcz[1] (ur. 17 listopada 1929 w Bydgoszczy, zm. 22 marca 2022 w Olsztynie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, biskup pomocniczy chełmiński w latach 1982–1985, administrator apostolski sede plena diecezji warmińskiej w latach 1985–1988, biskup diecezjalny warmiński w latach 1988–2006 (od 1992 arcybiskup metropolita warmiński), od 2006 arcybiskup senior archidiecezji warmińskiej.
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 listopada 1929 | |
| Data i miejsce śmierci |
22 marca 2022 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Biskup diecezjalny warmiński | ||
| Okres sprawowania |
1988–2006 (od 1992 arcybiskup metropolita) | |
| Administrator apostolski sede plena diecezji warmińskiej | ||
| Okres sprawowania |
1985–1988 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Diakonat |
29 czerwca 1955 | |
| Prezbiterat |
10 maja 1956 | |
| Nominacja biskupia |
21 kwietnia 1982 | |
| Sakra biskupia |
20 maja 1982 | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
| Data konsekracji |
20 maja 1982 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Pelplin | ||||||||||
| Miejsce | |||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||
| |||||||||||
Życiorys
edytujUrodził się 17 listopada 1929 w Bydgoszczy. W trakcie II wojny światowej od 1944 pracował jako uczeń krawiecki. W latach 1945–1948 kształcił się w I Państwowym Gimnazjum i Liceum w Bydgoszczy, uzyskując małą maturę. Następnie od 1948 do 1950 uczęszczał do Niższego Seminarium Duchownego w Olsztynie. Egzamin dojrzałości złożył w 1950 w Liceum Państwowym im. Adama Mickiewicza w Olsztynie. W latach 1950–1956 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. Święcenia subdiakonatu (19 czerwca 1955) i diakonatu (29 czerwca 1955) otrzymał przez posługę biskupa diecezjalnego chełmińskiego Kazimierza Kowalskiego, który 10 maja 1956 w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie udzielił mu również święceń prezbiteratu[2]. W latach 1958–1962 kontynuował studia w zakresie historii Kościoła na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, uzyskując w 1960 magisterium, a w 1962 doktorat nauk teologicznych na podstawie dysertacji Geneza i przebieg toruńskiego «Colloquium Charitativum» za Władysława IV w 1645[2][3]. W latach 1973–1974 pogłębiał specjalizację, przebywając na stypendium naukowym w Instytucie Historii Europy w Moguncji[2].
Od 1956 do 1958 pracował jako wikariusz w parafii katedralnej w Pelplinie, gdzie prowadził młodzieżowy chór parafialny. W tym samym czasie był prefektem w Collegium Marianum i w Państwowym Liceum Ogólnokształcącym w Pelplinie. Od 1962 do 1985 był kierownikiem archiwum diecezjalnego. W 1981 został członkiem diecezjalnej rady duszpasterskiej[2]. W 1970 papież Paweł VI nadał mu godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości[2][4].
W latach 1962–1982 wykładał historię Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W pelplińskim seminarium prowadził także lektoraty z języka łacińskiego i niemieckiego, a od 1964 był prefektem studiów. Pełnił także funkcję sekretarza rektoratu[2]. W 1985 rozpoczął prowadzenie wykładów z historii Kościoła na Warmińskim Instytucie Teologicznym w Olsztynie[4].
21 kwietnia 1982 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji chełmińskiej ze stolicę tytularną Aurusuliana[5]. Święcenia biskupie otrzymał 20 maja 1982 w bazylice katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie. Udzielił mu ich prymas Polski Józef Glemp, któremu asystowali Marian Przykucki, biskup diecezjalny chełmiński, i Zygfryd Kowalski, biskup pomocniczy chełmiński[2]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Diligimus opere ac veritate” (Miłujmy czynem i prawdą)[3]. 8 maja 1982 został ustanowiony wikariuszem biskupim ds. duchowej i intelektualnej formacji kapłanów, a 25 maja 1982 wikariuszem generalnym diecezji. W kurii biskupiej objął urzędy wiceprzewodniczącego Wydziału Duszpasterskiego i referenta Duszpasterstwa Duszpasterzy. Został członkiem rady kurialnej, rady administracyjnej, rady kapłańskiej i rady duszpasterskiej. Objął funkcję deputata ds. dyscyplinarnych w seminarium pelplińskim. Wszedł w skład zespołu redakcyjnego miesięcznika kurialnego „Orędownik Diecezji Chełmińskiej”. W 1982 został mianowany prałatem i prepozytem chełmińskiej kapituły katedralnej[2].
11 listopada 1985 został przeniesiony na urząd administratora apostolskiego sede plena diecezji warmińskiej[2] przy biskupie Janie Obłąku[6]. Kanoniczne rządy nad diecezją objął 30 listopada 1985[2]. 22 października 1988, po ustąpieniu Jana Obłąka z urzędu w związku z ukończeniem 75 lat, został mianowany biskupem diecezjalnym[5][4], a 25 marca 1992, w wyniku reorganizacji struktur administracyjnych Kościoła katolickiego w Polsce, został ustanowiony arcybiskupem metropolitą warmińskim[2][5]. Paliusz metropolitalny otrzymał 29 czerwca 1992 w bazylice św. Piotra w Rzymie[2]. Jako ordynariusz warmiński ustanowił w 1987 wikariaty biskupie w Elblągu i Ełku, utworzył kapituły kolegiackie w Gołdapi i Kętrzynie[2], wzniósł nowe gmachy Wyższego Seminarium Duchownego Hosianum w Olsztynie, kurii metropolitalnej i siedziby biskupów[2][7], założył Domy Samotnej Matki w Brąswałdzie i Elblągu oraz Hospicjum dla Chorych w Elblągu[2], a także otworzył katolickie przedszkole i liceum, trzy kolegia teologiczne kształcące katechetów oraz Katolicki Uniwersytet Ludowy w Kętrzynie[4]. Erygował ponad 110 parafii[7] i zreorganizował podział dekanatów[4]. Utworzył Komisję Ekumeniczną Archidiecezji Warmińskiej oraz urząd delegata arcybiskupa ds. ekumenizmu[8]. W 1988 przeprowadził Diecezjalny Kongres Eucharystyczny, a w 1994 I Archidiecezjalny Kongres Trzeźwości. W 1991 podejmował w Olsztynie papieża Jana Pawła II w trakcie jego IV podróży apostolskiej do Polski[2]. Na antenie Polskiego Radia Olsztyn od 1990 wygłosił ponad 400 niedzielnych homilii zebranych w cyklach Oczekiwanie (przed wizytą papieską w Olsztynie) i Droga[4]. Przyczynił się do utworzenia na założonym w 1999 Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie Wydziału Teologii, którego został wielkim kanclerzem[9]. 30 maja 2006 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity warmińskiego[10][11].
W ramach prac Episkopatu Polski został przewodniczącym Komisji Misyjnej, Rady ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek oraz Zespołu ds. Kontaktów z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim, a ponadto wszedł w skład Zespołu ds. Kontaktów z Polską Radą Ekumeniczną i Zespołu ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Niemiec[7]. Przewodnicząc Komisji Misyjnej w latach 1983–1994, utworzył Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie oraz zorganizował w 1992 Krajowy Kongres Misyjny w Częstochowie. Równocześnie przez 6 lat pełnił funkcję krajowego dyrektora Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce[4]. W latach 1989–1994 był członkiem Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów[3].
Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych warmińskich: Józefa Wysockiego (1989), Jacka Jezierskiego (1994) i Janusza Ostrowskiego (2018), a także biskupa polowego Wojska Polskiego Tadeusza Płoskiego (2004)[1].
Zmarł 22 marca 2022[12] w Olsztynie[13]. 28 marca 2022 po mszy pogrzebowej w bazylice konkatedralnej św. Jakuba Apostoła w Olsztynie został pochowany w znajdującej się w niej krypcie arcybiskupów warmińskich[14].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytujPostanowieniem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego z 21 stycznia 2005 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[15]. W 2004 za zaangażowanie na rzecz dialogu polsko-niemieckiego oraz działalność ekumeniczną na terenie Warmii i Mazur został udekorowany Wielkim Krzyżem Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[16].
Nadano mu honorowe obywatelstwo: Kętrzyna (1998)[17], Olsztyna (2003)[6], gminy Grunwald (2011)[18], a także Górowa Iławeckiego[19]. Został wyróżniony Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (2006)[20].
W 2014 nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie[21]. Za zasługi dla tego uniwersytetu w 2006 otrzymał medal Benemerenti Universitati Nostrae[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Edmund Piszcz. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2018-04-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 114–116. ISBN 83-7052-900-3.
- ↑ a b c G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 288–289. ISBN 83-911554-0-4.
- ↑ a b c d e f g B. Magdziarz: Rys biograficzny i najważniejsze osiągnięcia Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego, Księdza Doktora Edmunda Piszcza, w związku z propozycją nadania tytułu: „Honorowy Obywatel Olsztyna”. olsztyn.eu. [dostęp 2014-02-04].
- ↑ a b c P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 350–351. ISBN 83-211-1311-7.
- ↑ a b Edmund Piszcz na stronie miasta Olsztyn. olsztyn.eu (arch.). [dostęp 2017-11-03].
- ↑ a b c Abp Edmund Piszcz przestał być metropolitą warmińskim (biogram). ekai.pl (arch.), 2006-05-30. [dostęp 2018-12-25].
- ↑ 80-lecie urodzin arcybiskupa Edmunda Piszcza. katolik.pl. [dostęp 2014-02-04].
- ↑ a b Abp Piszcz wyróżniony medalem zasługi dla Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. ekai.pl (arch.), 2006-06-02. [dostęp 2018-12-25].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Warmia (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2006-05-30. [dostęp 2014-02-04]. (wł.).
- ↑ Komunikat Nuncjusza Apostolskiego w Polsce. episkopat.pl (arch.), 2006-05-30. [dostęp 2014-02-04].
- ↑ Zmarł Arcybiskup senior Edmund Piszcz. archwarmia.pl, 2022-03-23. [dostęp 2022-03-23].
- ↑ Zmarł arcybiskup Edmund Piszcz. Miał 93 lata. olsztyn.tvp.pl, 2022-03-23. [dostęp 2022-03-26].
- ↑ M. Szydłowski: Archidiecezja Warmińska pożegnała abp. seniora Edmunda Piszcza. radioplus.pl, 2022-03-28. [dostęp 2022-03-29].
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 25, poz. 354
- ↑ I. Bruski: Polska-Niemcy: abp Piszcz odznaczony. pl.radiovaticana.va, 2004-10-27. [dostęp 2014-02-04].
- ↑ P. Owad: Helmut Wagner i Gertruda Liman w gronie Honorowych Obywateli Kętrzyna. nmketrzyn.pl. [dostęp 2014-02-04].
- ↑ Arcybiskup Edmund Piszcz honorowym obywatelem Grunwaldu. grunwald.wm.pl (arch.), 2011-08-02. [dostęp 2015-01-31].
- ↑ A. Ciosek: Święto – Górowo Iławieckie. zosprp.olsztyn.pl (arch.), 2011-06-22. [dostęp 2017-07-21].
- ↑ Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego. bip.warmia.mazury.pl. [dostęp 2014-02-04]. (Należy wybrać załącznik Rejestr odznak).
- ↑ Uchwała Nr 486 Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z dnia 28 marca 2014 roku. bip.uwm.edu.pl. [dostęp 2014-05-06].
Linki zewnętrzne
edytuj- Nota biograficzna Edmunda Piszcza na stronie archidiecezji warmińskiej. [dostęp 2012-05-10].
- Nota biograficzna Edmunda Piszcza na stronie Encyklopedii Warmii i Mazur. [dostęp 2023-02-02].
- Edmund Piszcz na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-11-02].
- Edmund Piszcz [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-12-05] (ang.).