Edmund Bartłomiejczyk
Edmund Ludwik Bartłomiejczyk (ur. 5 listopada 1885 w Warszawie[1], zm. 5 września 1950 tamże)[2] – polski artysta grafik i nauczyciel akademicki.
.jpg) Edmund Bartłomiejczyk (1936) | |
| Imię i nazwisko |
Edmund Ludwik Bartłomiejczyk |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
5 listopada 1885 |
| Data i miejsce śmierci |
5 września 1950 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
grafika |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujBył synem Józefa – niezamożnego cukiernika – i Rozalii z d. Renike[3]. Rodziców nie było stać na zapewnienie mu gruntownego wykształcenia. Ukończył więc tylko cztery klasy szkoły prowadzonej przez gminę ewangelicko-augsburską[4]. W wieku szesnastu lat rozpoczął praktykę w oddziale litograficznym Warszawskiej Fabryki Blachy Białej i Wyrobów Blaszanych. Tam zapoznał się z techniką litografii. Po ukończeniu praktyki, w 1905 otrzymał w fabryce stanowisko chromolitografa[4]. Przepracował w niej ponad rok. Po pracy uczęszczał na wieczorowe kursy rysunku prowadzone przy Muzeum Rzemiosł oraz na tajne wykłady z historii i literatury polskiej. W owym czasie zaczął tworzyć własne prace plastyczne. Wysyłał je na konkursy organizowane przez Muzeum Rzemiosł oraz Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, które w 1906 ufundowało mu stypendium[4]. Zrezygnował wtedy z pracy w fabryce i wyjechał do Krakowa, żeby podjąć studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych[3].
W Krakowie kształcił się w latach 1906–1909[1] pod okiem Jana Stanisławskiego i Wojciecha Weissa. Następnie – w latach 1910–1913 – studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1918 odbył się Konkurs na Marki Pocztowe Królestwa Polskiego[5]. Zorganizowało go Warszawskie Towarzystwo Artystyczne, które uzyskało prawo do zakupienia wybranych prac i wykorzystania ich do wydania znaczków pocztowych zaraz po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Większość jego projektów zakwalifikowano do emisji i w następnym roku wydano. W 1921 ponownie wstąpił w szranki konkursu filatelistycznego, tym razem na nowe znaczki pocztowe w przyszłej walucie, ogłoszonego przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów. Zgłosił dziesięć projektów, z których pięć zdobyło pierwsze lub drugie nagrody[6]. W 1925 przystąpił do nowo założonego przez profesów Władysława Skoczylasa i Ludwika Gardowskiego Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”[3]. Większość członków stanowili uczniowie obydwu artystów. Organizacja funkcjonowała od 1925 do napaści Niemiec na Polskę w 1939. Ponadto był założycielem i pierwszym prezesem Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR), działającego od 1933 do 1939[7], i współorganizatorem Bloku Zawodowych Artystów Plastyków (1934).
Edmund Bartłomiejczyk pisał w broszurze wydanej na wystawę KAGR w 1934: (...) Stanęliśmy przed koniecznością obrony pracowników, którzy poświęcając swój talent i pracę w kierunku wywalczania sztuce praw w życiu codziennym, są stale wypierani z już zdobytych stanowisk przez zalew łatwej tandety artystycznej oraz obojętność lub nieuctwo artystyczne tzw. „klienteli”. Bronimy więc w pierwszym rzędzie dotychczasowej pozycji sztuki reklamowej, ale wiemy, że najlepszą obroną jest walka zaczepna. Wiemy, że musimy pokazać czem powinna być reklama artystyczna, jakie jest jej znaczenie i wartość.[7]
W latach 1917–1930 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Był też profesorem Szkoły Sztuk Pięknych, którą w 1932 przemianowano na Akademię Sztuk Pięknych[3]. Od 1930 prowadził tam Katedrę Grafiki Użytkowej. Był lubiany przez studentów, którzy atencjonalnie nazywali go „Bartkiem”[4]. Po II wojnie światowej organizował na nowo warszawską ASP. Był jej profesorem do 1950, a prorektorem w latach 1945–1946.
Zajmował się głównie grafiką książkową, drzeworytem oraz litografią. W 1932 jego drzeworyt Narciarze został zgłoszony do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury na igrzyska w Los Angeles. Praca jednak nie została nagrodzona. Po 1945 zainteresował się technikami metalowymi.
W latach 1925–1950 mieszkał i tworzył w domu nr 3 przy ul. Józefa Hoene-Wrońskiego w Warszawie. Na budynku tym umieszczono, poświęconą mu tablicę pamiątkową. Po śmierci spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 188-3-34)[8].
Wybrana twórczość
edytujGaleria
edytuj-
Projekt znaczka pocztowego, 1918 -
Plakat reklamowy, 1920 -
Dziewczyna z wiadrami, 1921 -
Okładka śpiewnika Zofii Rogoszównej Piosenki dziecięce, 1924 -
Kobziarz, 1926 -
W lesie, 1932 -
Hucuł, 1936 -
Posiłek w wiejskiej izbie, 1939
Opracowania graficzne książek
edytuj- Dziad i baba, aut. Józef Ignacy Kraszewski, wyd. Ludwik Fiszer, 1922 – książka ksylograficzna, wykonana w całości (tekst i ilustracje) w drzeworycie, wydano 600 egzemplarzy numerowanych na papierze czerpanym, okładka oryginalnie związana sznurkiem
- Strzępy epopei, aut. Melchior Wańkowicz, wyd. Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”, ok. 1922
- Piosenki dziecięce, aut. Zofia Rogoszówna, wyd. Gebethner i Wolff, 1924
- Jak Kulusia żabki poznała, aut. Melchior Wańkowicz, wyd. Nakładem Ossolineum, 1928
- Pamietnik miłości, aut. Kazimierz Wierzyński, wyd. Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”, 1925
Znaczki pocztowe
edytuj- Wydanie Ministerstwa P i T dla obszarów byłego zaboru austriackiego i obszarów części zaboru rosyjskiego po okupacji austro–węgierskiej – Wydanie w walucie koronowej (seria, nry kat. 77A,B–84A,B), 1919
- Wydanie Ministerstwa P i T dla obszarów byłego zaboru pruskiego i obszarów części zaboru rosyjskiego po okupacji niemieckiej – Wydanie w walucie markowej (seria, nry kat. 89A, BI, BII – 96A, BI, BII), 1919
- I Polska Wystawa Marek w Warszawie (seria), 1919
- Wydanie dla Górnego Śląska (seria), 1922
- Uchwalenie Konstytucji (seria, nry kat. 128–132), 1922
- Komisja Edukacji Narodowej (seria), 1946
- Europejska Konferencja Rozkładów Jazdy • Kraków 1948, 1948
- Wystawa Ziem Odzyskanych (seria), 1948
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 11 listopada 1934[9]
Upamiętnienie
edytuj- Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Józefa Hoene-Wrońskiego 3 w Warszawie, w którym mieszkał i tworzył.
- Znaczek z serii Polska grafika współczesna (nr kat. 2460), przedstawiający jego grafikę Błyskawice. Wydała go Poczta Polska.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 28.
- ↑ Bartłomiejczyk Edmund Ludwik. slownikprojektantow.pl. [dostęp 2019-11-11]. (pol.).
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 27.
- ↑ a b c d Edmund Bartłomiejczyk: drzeworyt między góralszczyzną a japonizmem. Niezła Sztuka. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).
- ↑ Projekt konkursowy – Polskie Marki Pocztowe 1918 rok. Filatelia. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ Wyniki konkursu na nowe znaczki pocztowe. „Filatelista Polski”, nr 8. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ a b Polska historia dobrego projektowania • Koło Artystów Grafików Reklamowych. signs.pl. [dostęp 2024-02-15]. (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Bartłomiejczykowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-10].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „Za zasługi na polu pracy artystycznej i pedagogicznej”
Bibliografia
edytuj- Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Wydawnictwo Kurpisz, 2001 ISBN 83-86600-48-9
- Piotr Cyniak, Edmund Bartłomiejczyk: drzeworyt między góralszczyzną a japonizmem, Niezła Sztuka, 2021
- Zbigniew Porada, Olimpijczycy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2014, s. 38–40
Linki zewnętrzne
edytuj- Prace Edmunda Bartłomiejczyka w bibliotece Polona