Dzwonkówka niebieskostopa

Dzwonkówka niebieskostopa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka niebieskostopa
	Nazwa systematyczna
	Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel.; Persoonia 12(4): 461 (1985)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonkówka niebieskostopa (Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1894 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus incarnatofuscescens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Machiel Evert Noordeloos w 1985 r.^[1]

Synonimy^[2]:

Agaricus incarnatofuscescens Britzelm. 1894
Entoloma incarnatofuscescens var. cystidiatum Noordel. & Hauskn. 1998)
Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel. 1985 var. incarnatofuscescens
Entoloma leptonipes (Kühner & Romagn.) M.M. Moser 1978
Leptonia incarnatofuscescens (Britzelm.) Sacc. 1895
Leptonia leptonipes (Kühner & Romagn.) P.D. Orton 1960
Omphaliopsis leptonipes (Kühner & Romagn.) P.D. Orton 1991
Rhodophyllus leptonipes Kühner & Romagn. 1954

Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–35 mm, początkowo wypukły, wkrótce jednak rozpostarty z wklęśnięciem na środku, w końcu pępówkowaty, czasami (rzadko) z niewielkim garbkiem na środku. Brzeg młodych owocników lekko podwinięty, potem prosty. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym przeźroczysty i prążkowany do 1/2 lub 3/4 promienia, o barwie od brązowej do czerwono-brązowej, często z fioletowym lub liliowym połyskiem, zwykle przy brzegu jaśniejszy. W stanie suchym szarobrązowy, z drobnymi łuseczkami na środku, w kierunku brzegu przechodzącymi we włókienka, czasami cały przylegająco łuseczkowaty. Starsze okazy nagie^[4].

Blaszki

W liczbie 10–30, z międzyblaszkami (l = 1–3), średniogęste lub gęste, przyrośnięte lub zbiegające z ząbkiem, z czasem coraz bardziej zbiegające, trójkątne lub łukowate, rzadko brzuchate, w końcu poszarpane. Początkowo bladoszare, potem brązowawo-różowe. Ostrza tej samej barwy, rzadko ciemniejsze^[4].

Trzon

Wysokość 15–60 mm, grubość 1–2 mm, cylindryczny, czasami nieco rozszerzający się w kierunku podstawy, początkowo pełny, potem pusty. U młodych owocników niebieskoszary lub stalowo-niebieski z rozproszonymi podłużnymi włókienkami, z wiekiem blaknie i staje się brązowy i gładki^[4].

Miąższ

Jasny, w kapeluszu ma barwę od brązowawej do białej, w skórce trzonu niebiesko-szarą. Bez smaku i zapachu, lub o nieco mączno-zjełczałym^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki w widoku z boku w zarysie elipsoidalne, kanciaste, 5–7-kątowe, o wymiarach 8–11 × 6–9 μm. Podstawki 25–43 × 7,5–14 μm, 4–zarodnikowe, czasami 2-zarodnikowe, ze sprzążkami. Brak cystyd. Komórki skórki o cylindrycznych lub napęczniałych strzępkach o szerokości 10–20 μm z końcowymi maczugowatymi elementami o szerokości do 30 μm. Zawierają wewnątrzkomórkowy pigment. W strzępkach skórki brązowy pigment wewnątrzkomórkowy, w tramie pod skórką bladożółty, czasami drobno inkrustowany. Brak błyszczących granulek w tramie. We wszystkich częściach owocnika strzępki ze sprzążkami^[4].

Występowanie i siedlisko

Dzwonkówka niebieskostopa występuje tylko w kilku krajach Europy^[5]. Jest rzadka^[4]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (Góry Świętokrzyskie, 1998 r.)^[3]. Później znaleziono kilkanaście owocników na zboczach Mandżohy koło Pacławia^[6]. Nowsze stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Dzwonkówka niebieskostopa jest w nim zaliczona do grzybów chronionych i zagrożonych^[7].

Owocniki wyrastają od lipca do września w lesie na gliniastej, gołej ziemi, także w ogrodach na miejscach bogatych w próchnicę^[4].

Gatunki podobne

Dzwonkówka niebieskostopa jest łatwa do odróżnienia od innych dzwonkówek, jest bowiem jednym z nielicznych ich gatunków o niebieskim trzonie, ponadto ma pępówkowaty kształt owocnika i brązowy kapeluszu. Również jej występowanie na gołych glebach jest dość charakterystyczne. Mikroskopowo odróżnia się drobno inkrustowanymi strzępkami w skórce i tramie^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].
↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy. [dostęp 2018-12-16].
↑ Nowe stanowiska dzwonkówki niebieskostopej w Polsce. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
↑ M.E. Noordeloos. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 1992, 5:1, s.590

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[flora-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192

[discover-5] Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].

[6] Projektowany Turnicki Park Narodowy. [dostęp 2018-12-16].

[7] Nowe stanowiska dzwonkówki niebieskostopej w Polsce. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).

[8] M.E. Noordeloos. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 1992, 5:1, s.590

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]