Dzwonkówka żółtawa

Dzwonkówka żółtawa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka żółtawa
	Nazwa systematyczna
	Entoloma formosum (Fr.) Noordel.; Persoonia 12(4): 461 (1985)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonkówka żółtawa (Entoloma formosum (Fr.) Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus formosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Machiel Evert Noordeloos w 1985 r.^[1]

Synonimy^[2]:

Agaricus formosus Fr. 1821
Agaricus formosus var. suavis Lasch, 1828
Entoloma fulvum (P.D. Orton) Arnolds 1982
Leptonia formosa (Fr.) Gillet 1876
Leptonia formosa (Fr.) Gillet 1876 var. formosa
Leptonia formosa var. microspora Largent 1994
Leptonia formosa var. suavis (Lasch) Sacc. 1887
Leptonia fulva P.D. Orton 1960
Leptonia fulva P.D. Orton 1960 f. fulva
Leptonia fulva f. undulata Largent 1977
Rhodophyllus formosus (Fr.) Quél. 1886
Rhodophyllus fulvus (P.D. Orton) M.M. Moser 1967

Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 6–50 mm, początkowo stożkowato-wypukły, potem płaskowypukły, w końcu rozpostarty z nieznacznym wklęśnięciem na środku, rzadko z niewielkim garbem. Brzeg lekko podwinięty. Jest słabo niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym prążkowany do połowy promienia. Powierzchnia w środkowej części ze sterczącymi łuseczkami, przy brzegu promieniście włóknisto-łuseczkowata^[4]. W stanie suchym ma barwę brudnokremową z ciemniejszym środkiem, w stanie wilgotnym od pomarańczowej do żółtobrązowej z ciemnobrązowym środkiem^[5].

Blaszki

W liczbie 15–26, z międzyblaszkami (l = 1–7), średniogęste, przyrośnięte lub nieco wykrojone, wybrzuszone. Początkowo kremowobiałe, potem blado-różowe z odcieniem brązowym. Ostrza kłaczkowate, tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 3–9 cm, grubość 1–4 mm, walcowaty lub nieco rozszerzający się ku podstawie, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia różowawa lub żółtawa, jaśniejsza od kapelusza, naga lub z rozproszonymi srebrzystymi włókienkami^[4], w górnej części białawo oprószona, u podstawy z białą opilśnią. Uszkodzony zmienia barwę na cynamonowoczerwoną^[5].

Miąższ

Cienki, bez zapachu, i bez smaku, lub o smaku lekko zjełczałym^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki w widoku z boku w zarysie elipsoidalne, 6–7-kątowe. Mają wymiary 9,0–12,5 (–13,5) × 6,0–8,0 (–9,0) μm. Podstawki 24–55 × 9,5–14 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Brzegi blaszek płodne lub niejednorodne. cheilocystydy o wymiarach 20–45 × 5–12 μm, prawie cylindryczne lub wąskomaczugowate, w rozproszeniu między podstawkami. Skórka kapelusza cienka, zbudowana z cylindrycznych strzępek o szerokości 6–15 μm, z elementami końcowymi o szerokości 12–30 μm. W strzępkach skórki wewnątrzkomórkowy żółty pigment. W skórce i tramie w rozproszeniu występują rzadkie granulki. Brak sprzążek^[4].

Występowanie i siedlisko

Dzwonkówka żółtawa w Europie jest szeroko rozpowszechniona i w niektórych rejonach dość pospolita^[4]. Zanotowano jej występowanie także w zachodnich i wschodnich rejonach USA (stany Waszyngton, Kalifornia, Ontario, Pensylwania, New Hampshire) oraz w Japonii^[6]. Na terenie Polski podano tylko jedno stanowisko i to dawno (Elbląg, 1917 r.). Według W. Wojewody gatunek w Polsce prawdopodobnie wymarły^[3].

Występuje w omszonych, słabo porośniętych obszarach trawiastych, zwłaszcza w zespołach roślinności Nardo-Galion, także przy drogach^[4], w lasach iglastych i mieszanych, na pastwiskach, łąkach. W górach sięga aż po piętro halne. Owocniki zazwyczaj w małych grupach od lipca do września^[5].

Gatunki podobne

Dzwonkówka żółtoochrowa (Entoloma xanthochroum). Odróżnia się żółtymi blaszkami z brązowym ostrzem^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192
↑ ^a ^b ^c ^d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-18].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[flora-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192

[wag-5] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[discover-6] Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]