Dziwnoszczur nowogwinejski

Dziwnoszczur nowogwinejski
	Xenuromys barbatus
	(Milne-Edwards, 1900)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	Xenuromys; Tate & Archbold, 1941
Gatunek	dziwnoszczur nowogwinejski
Synonimy
	Gatunku: Mus barbatus Milne-Edwards, 1900; Xenuromys guba Tate & Archbold, 1941;
	Gatunku: Mus barbatus Milne-Edwards, 1900; Xenuromys guba Tate & Archbold, 1941;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Dziwnoszczur nowogwinejski^[6] (Xenuromys barbatus) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący endemicznie na Nowej Gwinei^[5]^[7].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1900 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards, nadając mu nazwę Mus barbatus^[3]. Holotyp pochodził z południowej Nowej Gwinei^[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju dziwnoszczur^[6] (Xenuromys), który opisali w 1841 roku amerykańscy zoolodzy George Henry Hamilton Tate i Richard Archbold^[2].

Chociaż Xenuromys był ogólnie uważany za morfologicznie zbliżony do Uromys, badania nad morfologią plemników wskazują na związek z grupą Pogonomys^[8]. To przyporządkowanie jest tymczasowe, dopóki analizy filogenetyczne nie wyjaśnią relacji^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[8].

Etymologia

Xenuromys: gr. ξενος xenos „obcy, dziwny”^[9]; rodzaj Uromys Peters, 1867 (szczurowiec).
barbatus: łac. barbatus „brodaty”, od barba „broda”^[10].

Zasięg występowania

Dziwnoszczur nowogwinejski występuje w rozproszonych populacjach na obszarze Nowej Gwinei, w tym Górach Centralnych od rzeki Taritatu na wschód do góry Dayman i gór Torricelli; występuje prawdopodobnie na terenie całej Nowej Gwinei w sprzyjającym środowisku^[8]. Został znaleziony w plejstoceńskich stanowiskach archeologicznych na płaskowyżu Ayamaru, w środkowej części półwyspu Ptasia Głowa, w północno-zachodniej Nowej Gwinei^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 275–340 mm, długość ogona 220–284 mm, długość ucha 25–36 mm, długość tylnej stopy 58–66 mm; masa ciała 900–1100 g^[11]. Jest to duży przedstawiciel myszowatych. Samiec schwytany na Mount Bubliari w prowincji Sepik Zachodni miał masę 1 kg, a jego głowa z ogonem miały długość 430 mm^[12].

Tryb życia

Występuje od poziomu morza do wysokości 1600 m n.p.m.^[5]. Prowadzi naziemny tryb życia, zajmuje siedliska w terenach skalistych, na wzgórzach i w górach w obrębie lasów tropikalnych. Jest stosunkowo często chwytany na terenach krasowych^[5]. Może być owocożerny^[7]^[12].

Populacja

Dziwnoszczur nowogwinejski jest naturalnie rzadki, ale zajmuje duży obszar. Jest znany zaledwie z kilku osobników; liczebność populacji i trend jej zmian nie są znane. Nie wiadomo, czy występuje w obszarach chronionych, ale jest to prawdopodobne^[5]. Nie są znane większe zagrożenia dla tego gatunku, choć w części zasięgu polują na niego ludzie zamieszkujący wyspę^[5]^[12]. Dziwnoszczur nowogwinejski jest przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody uznawana za gatunek najmniejszej troski^[5].

Przypisy

↑ Xenuromys barbatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Tate i Archbold 1941 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b A. Milne-Edwards. Description de deux espèces nouvelles de Rongeurs (Muridés) originaires de la Nouvelle-Guinée méridionale. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle Paris”. 6, s. 167, 1900. (fr.).
↑ Tate i Archbold 1941 ↓, s. 4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.K. Aplin K.K., Xenuromys barbatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-25] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 283. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Xenuromys barbatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 492. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 253.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 29.
↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 718–719. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c T. Flannery, S. van Dyck, M. Krogh. Notes on the distribution, abundance, diet and habitat of the New Guinea murid (Rodentia) Xenuromys barbatus (Milne-Edwards, 1900). „Australian Mammalogy”. 8 (1-2), s. 111-115, 1985. (ang.).

Bibliografia

G.H.H. Tate & R. Archbold. Twelve apparently new forms of Muridae (other than Rattus) from the Indo-Australian Region. „American Museum novitates”. 1101, s. 1–9, 1941. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Xenuromys barbatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFTateArchbold19413-2] Tate i Archbold 1941 ↓, s. 3.

[Milne-Edwards-3] A. Milne-Edwards. Description de deux espèces nouvelles de Rongeurs (Muridés) originaires de la Nouvelle-Guinée méridionale. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle Paris”. 6, s. 167, 1900. (fr.).

[CITEREFTateArchbold19414-4] Tate i Archbold 1941 ↓, s. 4.

[iucn-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.K. Aplin K.K., Xenuromys barbatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-25] (ang.).

[miiz-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 283. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[MSW3-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Xenuromys barbatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-25].

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 492. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=283_253]-9] Jaeger 1944 ↓, s. 253.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=59_29]-10] Jaeger 1944 ↓, s. 29.

[Denys&inni-11] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 718–719. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Flannery1985-12] T. Flannery, S. van Dyck, M. Krogh. Notes on the distribution, abundance, diet and habitat of the New Guinea murid (Rodentia) Xenuromys barbatus (Milne-Edwards, 1900). „Australian Mammalogy”. 8 (1-2), s. 111-115, 1985. (ang.).

[6]

[5]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]