Dzięcioł tygrysi

Dzięcioł tygrysi
	Celeus undatus
	(Linnaeus, 1766)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Celeus
Gatunek	dzięcioł tygrysi
Synonimy
	Picus undatus Linnaeus, 1766; Picus multifasciatus Natterer & Malherbe, 1845;
	Picus undatus Linnaeus, 1766; Picus multifasciatus Natterer & Malherbe, 1845;
Podgatunki
	C. u. undatus (Linnaeus, 1766); C. u. multifasciatus (Natterer & Malherbe, 1845); C. u. amacurensis Phelps & Phelps Jr, 1950;
	C. u. undatus (Linnaeus, 1766); C. u. multifasciatus (Natterer & Malherbe, 1845); C. u. amacurensis Phelps & Phelps Jr, 1950;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł tygrysi^[4]^[5] (Celeus undatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), występujący w północnej części Ameryki Południowej. Jest typowym przedstawicielem rodzaju Celeus. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Picus undatus, a jako miejsce typowe wskazał Surinam^[2]^[6]. Linneusz dokonał opisu na podstawie wcześniejszej pracy George’a Edwardsa z 1764 roku. Edwards opisał ptaka pod zwyczajową angielską nazwą Red-cheeked Wood-pecker, a do opisu dołączył tablicę barwną o numerze 332^[7].

Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Celeus^[4]^[8]. Zwykle wyróżnia się trzy podgatunki C. undatus^[8]^[9]:

C. u. undatus (Linnaeus, 1766)
C. u. multifasciatus (Natterer & Malherbe, 1845)
C. u. amacurensis Phelps & Phelps Jr, 1950.

Dzięcioł tygrysi jest blisko spokrewniony z dzięciołem łuskowanym (C. grammicus)^[9]. W 2018 roku, w oparciu o badania molekularne i analizę upierzenia, zasugerowano, by połączyć te dwa taksony w jeden gatunek – C. undatus (starsza nazwa ma priorytet)^[10]. To ujęcie systematyczne zastosowano na liście ptaków świata opracowywanej wspólnie przez BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World^[11], ale na innych współczesnych listach ptaków taksony te nadal traktowane są jako odrębne gatunki^[4]^[8]^[12].

Etymologia

Celeus: gr. κελεος keleos „zielony dzięcioł”
undatus: od łac. falisty^[9].

Morfologia

Niewielki dzięcioł o spiczastym krótkim dziobie, od matowożółtego do żółtozielonego koloru. Tęczówki w kolorach od czarnobrązowego do czerwonego, wokół oka naga, szara skóra. Nogi silne, zielonoszare. Pióra głowy tworzą charakterystyczny czub. Przeważającym kolorem upierzenia dzięcioła tygrysiego jest kolor od jasnokasztanowego do rudego, w większości z ciemnymi czarnawymi pręgami. Samce mają czerwony pasek policzkowy rozciągający się od dolnej części dzioba do policzków. Samice mają bardziej intensywne i większe pręgi. Ogon jest czarny z różną liczbą rudych prążków. Długość ciała 23–24 cm, masa ciała samców 61–73 g, a samic 58–68 g^[13]^[9].

Zasięg występowania

Dzięcioł tygrysi występuje w północnej części Ameryki Południowej. Zamieszkuje tereny od poziomu morza do 500 m n.p.m. Jest gatunkiem osiadłym^[9]^[13]. Poszczególne podgatunki występują:

C. u. undatus – we wschodniej Wenezueli, Gujanie Francuskiej, Surinamie, Gujanie, północno-wschodniej Brazylii na północ od Amazonki,
C. u. multifasciatus – w północno-wschodniej Brazylii na południe od Amazonki,
C. u. amacurensis – w delcie rzeki Amacuro w północno-wschodniej Wenezueli^[13]^[9].

Ekologia

Jego głównym habitatem są gęste lasy deszczowe. Pojawia się sporadycznie na terenach bardziej otwartych – sawannach, na skrajach lasów lub w pobliżu rzek. Żeruje w koronach drzew, czasami dołącza do stad mieszanych. Odżywia się głównie mrówkami i termitami, od czasu do czasu także nasionami^[9]^[13].

Rozmnażanie

Okres lęgowy w regionie Gujana trwa od końca maja do sierpnia. Gniazduje w dziuplach martwych lub żywych drzew, na wysokości od 4 do 30 m. Nie są znane szczegóły dotyczące lęgów, inkubacji jaj i dojrzewania piskląt^[9].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN od 2019 roku dzięcioł tygrysi jest łączony w jeden gatunek z dzięciołem łuskowanym (C. grammicus) i zaliczany jest do kategorii najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[14]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki^[3]^[15]. Łączny zasięg występowania tych taksonów, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 6,95 mln km². Trend liczebności ich populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk (wylesianie)^[3].

Przypisy

↑ Celeus undatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Waved Woodpecker Celeus undatus (Linnaeus, 1766) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Celeus undatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-07].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.
↑ K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1, cz. 1, 1766, s. 175 (łac.).
↑ George Edwards: A Natural History of Uncommon Birds. T. 3: Gleanings of natural history : exhibiting figures of quadrupeds, birds, insects, plants &c., most of which have not, till now, been either figured or described : with descriptions of seventy different subjects. Londyn: Printed for the author at the Royal College of Physicians, 1764, s. 258, pl. 233. (ang. • fr.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h H. Winkler & D. Christie: Waved Woodpecker (Celeus undatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).
↑ Sampaio L, Aleixo A, Schneider H, Sampaio I, Araripe J, Rêgo PSD. Molecular and plumage analyses indicate the incomplete separation of two woodpeckers (Aves, Picidae). „Zoologica Scripta”. 47, s. 1–10, 2018. (ang.).
↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], grudzień 2020 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ ^a ^b ^c ^d Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 518. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
↑ Waved Woodpecker Celeus undatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).
↑ Waved Woodpecker Celeus undatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Celeus undatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Waved Woodpecker Celeus undatus (Linnaeus, 1766) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

[iucn-3] Celeus undatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-07].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.

[oryg-6] K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1, cz. 1, 1766, s. 175 (łac.).

[Edwards_7-7] George Edwards: A Natural History of Uncommon Birds. T. 3: Gleanings of natural history : exhibiting figures of quadrupeds, birds, insects, plants &c., most of which have not, till now, been either figured or described : with descriptions of seventy different subjects. Londyn: Printed for the author at the Royal College of Physicians, 1764, s. 258, pl. 233. (ang. • fr.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

[botw-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h H. Winkler & D. Christie: Waved Woodpecker (Celeus undatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

[sampaio-10] Sampaio L, Aleixo A, Schneider H, Sampaio I, Araripe J, Rêgo PSD. Molecular and plumage analyses indicate the incomplete separation of two woodpeckers (Aves, Picidae). „Zoologica Scripta”. 47, s. 1–10, 2018. (ang.).

[hbwcheck5-11] Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], grudzień 2020 [dostęp 2021-11-16] .

[clements-12] Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[HBW_7-13] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 518. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

[birdlife1-14] Waved Woodpecker Celeus undatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

[birdlife-15] Waved Woodpecker Celeus undatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).

[4]

[5]

[3]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]