Dzbanecznik radży

Dzbanecznik radży
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	dzbanecznikowate
Rodzaj	dzbanecznik
Gatunek	dzbanecznik radży
	Nazwa systematyczna
	Nepenthes rajah Hook. f.; Trans. Linn. Soc. London 22:421, t. 72. 1859
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzbanecznik radży (Nepenthes rajah) – gatunek rośliny mięsożernej z rodziny dzbanecznikowatych. Występuje endemicznie w górach Borneo.

Występowanie

Dzbanecznik radży rośnie na górach Kinabalu i Tamboyukon w północnej części Borneo, w malezyjskiej prowincji Sabah. Rośnie na glebach serpentynowych, na wysokościach od 1500 do 2650 m n.p.m. Większość lub nawet cała populacja żyje na terenach objętych ochroną, w Parku Narodowym Kinabalu^[4].

Morfologia

Liść pułapkowy o długości 41 cm

Roślina ta ma liście pułapkowe o kształcie dzbanka z klapą chroniącą przed deszczem, za pomocą których łapie ofiary – głównie owady. Ten dzbanecznik ma szczególnie duże liście pułapkowe, które osiągają ponad 40 cm długości^[5].

Symbioza

Roślina ta, oprócz chwytania owadów, uzupełnia składniki odżywcze w jeszcze jeden sposób. Wytwarza ona nektar o owocowym zapachu, bogaty w cukry, który wabi tupaje górskie i szczury wierchowe. Relacja między dzbanecznikiem a tymi ssakami ma charakter mutualistyczny: zwierzęta podczas wizyt pożywiają się nektarem i równocześnie defekują do dzbanka, dostarczając roślinie substancje mineralne. Tupaja górska odwiedza roślinę wyłącznie w dzień, podczas gdy szczury wierchowe przeważnie nocą. Tego rodzaju symbioza jest znana wyłącznie dla tego i dwóch innych borneańskich dzbaneczników: dzbanecznika wielkolistnego (N. macrophylla) i N. lowii, które także wykorzystują odchody tupai^[6]^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
↑ J.D. Hooker. On the Origin and Development of the Pitchers of Nepenthes, with an Account of some new Bornean Plants of that Genus. „Transactions of the Linnean Society of London”. 22, s. 421, 1859. (ang.).
↑ ^a ^b K.K. Aplin K.K., Rattus baluensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.4, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T19323A8852834.en [dostęp 2015-12-29] (ang.).
↑ Hamilton, G: The Sabah Society Mesilau Trip, March 26–27, 2011. The Sabah Society, 2011. [dostęp 2015-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
↑ K. Wells, M.B. Lakim, S. Schulz & M. Ayasse. Pitchers of Nepenthes rajah collect faecal droppings from both diurnal and nocturnal small mammals and emit fruity odour. „Journal of Tropical Ecology”. 27 (4), s. 347–353, 2011. DOI: 10.1017/S0266467411000162. (ang.).
↑ M. Greenwood, C. Clarke, C.C. Lee, A. Gunsalam & R.H. Clarke. A unique resource mutualism between the giant Bornean pitcher plant, Nepenthes rajah, and members of a small mammal community. „PLOS ONE”. 6 (6), s. e21114, 2011.. DOI: 10.1371/journal.pone.0021114. (ang.).

Linki zewnętrzne

Danser’s Monograph on Nepenthes: Nepenthes Rajah

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).

[Hooker-3] J.D. Hooker. On the Origin and Development of the Pitchers of Nepenthes, with an Account of some new Bornean Plants of that Genus. „Transactions of the Linnean Society of London”. 22, s. 421, 1859. (ang.).

[iucn-4] K.K. Aplin K.K., Rattus baluensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.4, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T19323A8852834.en [dostęp 2015-12-29] (ang.).

[largest-5] Hamilton, G: The Sabah Society Mesilau Trip, March 26–27, 2011. The Sabah Society, 2011. [dostęp 2015-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).

[faecal-6] K. Wells, M.B. Lakim, S. Schulz & M. Ayasse. Pitchers of Nepenthes rajah collect faecal droppings from both diurnal and nocturnal small mammals and emit fruity odour. „Journal of Tropical Ecology”. 27 (4), s. 347–353, 2011. DOI: 10.1017/S0266467411000162. (ang.).

[pitcher-7] M. Greenwood, C. Clarke, C.C. Lee, A. Gunsalam & R.H. Clarke. A unique resource mutualism between the giant Bornean pitcher plant, Nepenthes rajah, and members of a small mammal community. „PLOS ONE”. 6 (6), s. e21114, 2011.. DOI: 10.1371/journal.pone.0021114. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]