Dywizjon 302
302 Dywizjon Myśliwski „Poznański” (ang. No. 302 Polish Fighter Squadron) – eskadra lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
10 lipca 1940 |
| Rozformowanie |
18 grudnia 1946 |
| Tradycje | |
| Święto |
28 lipca[a] |
| Rodowód |
131, 132 Eskadra Myśliwska |
| Działania zbrojne | |
| Bitwa o Anglię, Operacja Overlord | |
| Organizacja | |
| Numer |
WX (przezwisko „Woxhale”); od sierpnia 1945 – QH |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk |
wojska lotnicze |
| Skład | |
Historia dywizjonu
edytuj10 lipca 1940 Dowództwo Lotnictwa Myśliwskiego Królewskich Sił Powietrznych (ang. Fighter Command Royal Air Force) wydało rozkaz o sformowaniu dywizjonu:
Tajne Dotyczy nr FC/S2 0437/AOA Postogram Data:10 lipca 1940 roku
Do sztabu 12 Grupy Stacje RAF: Leconfield i Duxford Nadane przez: sztab Fighter Command Organizacja dywizjonów myśliwskich polskiego i czeskiego. Otrzymano informację z Ministerstwa Lotnictwa, iż zapadła decyzja zorganizowania polskiego i czeskiego dywizjonu myśliwskiego z doświadczonego personelu, niedawno ewakuowanego z Francji. Będą to: nr 302 Polish Fighter Squadron RAF i 310 Czech Fighter Squadron RAF. Personel zostanie zaliczony do RAFVR. Dywizjony zostaną zorganizowane w oparciu o etat nr WAR/FC-158. Jakkolwiek etat ten powinien być przestrzegany, to jednak zezwala się na dublowanie niektórych stanowisk, zajmowanych przez personel brytyjski RAF. 302 Squadron będzie organizowany w Leconfild, a 310 Squadron w Duxford. Personalne rozkazy przeniesieniowe rozpoczną się 14 lipca 1940 roku. Ustalenia puli samolotów dla każdego dywizjonu: 16 sztuk Hurricane’ów Mk-I. Dodatkowo przydziela się oprócz tych samolotów po jednym Masterze i jednym Magistrze. Poleca się, aby komendanci stacji uczynili wszystko, co w ich mocy, aby polski i czeski personel poczuł się jak wśród przyjaciół i aby ich warunki bytowania były odpowiednie.
Podpisał Wing Commander W.E. Dipper Z upoważnienia wicemarszałka Lotniczego Dowódcy Administracyjnego.
Jednostka nawiązywała do tradycji poznańskiego III/3 Dywizjonu Myśliwskiego (odznaka, początkowy personel) oraz 2 Dywizjonu Myśliwskiego „Krakowsko-Poznańskiego” we Francji (1940).
Dywizjon walczył w bitwie o Anglię, ofensywie myśliwskiej nad Francją, obronie Exeter, w osłonie konwojów, operacji „Jubilee” (desant pod Dieppe), bitwie o Niemcy, operacji „Overlord”, bitwie w Normandii, w inwazji Niemiec.
Tradycje dywizjonu odziedziczył: 62 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego (1954-1995), 17 Eskadra Lotnicza (odznaka) (1957-1999), 3 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Poznań” (1995-2000) i 3 Eskadra Lotnictwa Taktycznego „Poznań” (od 2001).
Odznaka dywizjonu
edytujOdznaka zatwierdzona Dz. Rozk. NW nr 4, poz. 43 z 10 października 1943 roku. Na niebiesko (góra) – biało (środek) – czerwonej (dół) tarczy w kształcie rombu wizerunek kroczącego kruka z czarnymi i niebieskimi piórami. W górnym rogu numer 1/145, w dolnym 302. Łapy, dziób, cyfry i krawędzie rombu w kolorze złota. Sylwetka kruka zapożyczona z godła 132 eskadry myśliwskiej 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu. Tło odznaki stanowią barwy francuskie. Jednoczęściowa – wykonana w srebrze. Wymiary: 26x16 mm[1]
Dowódcy
edytuj
| Dowódcy dywizjonu 302 | ||||
| Stopień RAF |
Stopień PSP |
Imię i nazwisko | Od dnia | Informacje |
|---|---|---|---|---|
| Dowódca brytyjski | ||||
| S/Ldr | William A. J. Satchell | 13 sierpnia 1940 | ||
| Dowódcy polscy | ||||
| S/Ldr | mjr pil. | Mieczysław Mümler | 13 sierpnia 1940 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Piotr Łaguna | 10 grudnia 1940 | od 28 maja 1941 d-ca 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego |
| F/Lt | kpt. pil. | Stefan Witorzeńć | 29 maja 1941 | S/Ldr od 15 czerwca, st.mjra od września 1941 |
| S/Ldr | kpt. pil. | Julian Kowalski | 25 listopada 1941 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Stanisław Łapka[2] | 26 sierpnia 1942 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Wieńczysław Barański | 16 maja 1943 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Wacław Król | 18 października 1943 | od 1 października 1944 dowódca 61 OTU |
| S/Ldr | kpt. pil. | Marian Duryasz | 7 lipca 1944 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Zygmunt Witymir Bieńkowski | 30 stycznia 1945 | 24 lutego 1945 zestrzelony nad Belgią, dostał się do niewoli |
| S/Ldr | kpt. pil. | Ignacy Olszewski[3] | 24 lutego 1945 | 14 marca 1945 zestrzelony w Holandii, uniknął niewoli |
| S/Ldr | kpt. pil. | Bolesław Kaczmarek | 24 marca 1945 | |
| S/Ldr | kpt. pil. | Jerzy Szymankiewicz[4] | 1 sierpnia 1945 | pod koniec września 1946 zdecydował się wrócić do Polski |
| W/Ldr | mjr pil. | Antoni Głowacki | 30 września 1946 | do rozformowania dywizjonu 18 grudnia 1946 |
Personel dywizjonu
edytujW wykazie figurują oficerowie i podoficerowie Dywizjonu 302.
- Wieńczysław Barański
- Antoni Beda
- Zygmunt Witymir Bieńkowski
- Jan Borowski
- Stanisław Chałupa
- Tadeusz Chłopik
- Jerzy Czerniak
- Jan Czerny
- Tadeusz Czerwiński
- Marian Duryasz
- Antoni Głowacki
- Władysław Gnyś
- Bolesław Kaczmarek
- Włodzimierz Karwowski
- Stefan Kleczkowski
- Wilhelm Kosarz
- Julian Kowalski
- Wacław Król
- Mieczysław Mümler
- Piotr Łaguna
- Stanisław Łapka
- Antoni Łysek
- Jan Maliński
- Eugeniusz Nowakiewicz
- Ignacy Olszewski
- Edward Pilch
- Stanisław Pokrzywnicki
- Jerzy Szymankiewicz
- Szczepan Walkowski, kapelan[5]
- Stefan Wapniarek
- Antoni Wczelik
- Marian Wędzik
- Stefan Witorzeńć
- Stanisław Włosok-Nawarski
- Zbigniew Wróblewski
- Bronisław Wydrowski
Lotniska dywizjonu
edytuj
| Bazy lotnicze Dywizjonu 302 | ||||
| Baza lotnicza | Użytkowana od | Baza lotnicza | Użytkowana od | |
|---|---|---|---|---|
| RAF Leconfield | 13 lipca 1940 | RAF Tangmere | 18 września 1943 | |
| RAF Duxford | 12 września 1940 | RAF Northolt | 21 września 1943 | |
| RAF Leconfield | od 29 września 1940 | RAF Fairwood Common | 2 grudnia 1943 | |
| RAF Northolt | 11 października 1940 | RAF Northolt | 19 grudnia 1943 | |
| RAF Westhampnett | 23 listopada 1940 | Port lotniczy Llanbedr | 1 marca 1944 | |
| RAF Kenley | od 7 kwietnia 1941 | RAF Northolt | 7 marca 1944 | |
| RAF Jurby (wyspa Man) | od 28 maja 1941 | RAF Deanland | 1 kwietnia 1944 | |
| RAF Valley | od 16 czerwca 1941 | RAF Southend | 12 kwietnia 1944 | |
| RAF Jurby | od 11 lipca 1941 | RAF Deanland | 14 kwietnia 1944 | |
| RAF Churchstanton | 7 sierpnia 1941 | RAF Chailey | 26 kwietnia 1944 | |
| RAF Warmwell | 5 września 1941 | RAF Appledram | 28 czerwca 1944 | |
| RAF Harrowbeer | 5 października 1941 | RAF Ford | 16 sierpnia 1944 | |
| RAF Ibsley | 25 października 1941 | ALG[i] B-10 Plumetot, Francja | 3 sierpnia 1944 | |
| RAF Harrowbeer | 5 listopada 1941 | RAF Fairwood Common | 31 sierpnia 1944 | |
| RAF Warmwell | 26 kwietnia 1942 | ALG B-51 Lille-Vendenville, Fr. | 16 września 1944 | |
| RAF Heston | 7 maja 1942 | ALG B-70 Antwerp-Deurne, Belgia | 3 października 1944 | |
| RAF Croydon | 30 czerwca 1942 | ALG B-61 Denijs Westrem, Belgia | 11 października 1944 | |
| RAF Heston | 7 lipca 1942 | ALG B-60 Grimbergen, Belgia | 13 stycznia 1945 | |
| RAF Kirton in Lindsey | 1 lutego 1943 | ALG B-77 Gilze-Rijen, Holandia | 8 marca 1945 | |
| RAF Digby | 1 marca 1943 | ALG B-101 Nordhorn, Holandia | 14 kwietnia 1945 | |
| Hutton Cranswick | 17 kwietnia 1943 | ALG B-113 Varrelbusch, Niemcy | 30 kwietnia 1945 | |
| RAF Heston | 1 czerwca 1943 | ALG B-111 Alhorn, Niemcy | 16 września 1945 | |
| RAF Perranporth | 20 czerwca 1943 | RAF Hethel | 7 października 1946[ii] | |
| RAF Fairlop | 19 sierpnia 1943 | |||
- ↑ Advanced Landing Ground – wyremontowane lotniska na terenach zdobytych przez Aliantów na fronce zachodnim w czasie IIWŚ.
- ↑ Do rozformowania dywizjonu.
Samoloty na uzbrojeniu
edytuj| Samoloty na wyposażeniu Dywizjonu 302 | |
| Typ samolotu[i] | Użytkowane od |
|---|---|
| Hawker Hurricane I[ii] | od 26 lipca 1940 |
| Hurricane I[iii] | od stycznia 1941 |
| Hurricane IIA[iv], Hurricane IIB[v] | od 15 marca 1941 |
| Hurricane I[vi] | od 28 maja 1941 |
| Hurricane IIA, Hurricane IIB[vii] | od 7 sierpnia 1941 |
| Supermarine Spitfire VB[viii] | od 30 października 1941 |
| Spitfire F IXC[ix] | od 20 września 1943 |
| Spitfire LF IXC, Spitfire LF IXE[x] | od maja 1944 |
| Spitfire LF XVI[xi] | od 19 stycznia 1945 |
- ↑ Oznaczenia samolotów.
- ↑ M.in. okres Bitwy o Anglię: P2752-R, P2954-E, P3085-A, P3086-Z, P3205-E, P3538-J, P3912-L, P3867-F, P3872-R, P3877-T, P3923-U, P3924-Y, P3930-X, P3935-D, R2684-B, R4095-M, V6569-K, V6571-Q, V6734-K, V6735-M, V6865-L, V6942-S, V7045-A, V7417-T, V7593-V.
- ↑ Uzupełnienie: P2918-Y, P3307-A, V6744-C, V6860-B.
- ↑ M.in.: Z2342 F, Z2350-W, Z2386-C, Z2423-V, Z2485-U, Z2667-E, Z2668-H, Z2772-B, Z2806-A.
- ↑ M.in.: Z3095-N, Z3165-K, Z3402-Z, Z3668-W, Z3675-B, Z3982-S, Z5004-T, Z5006-P.
- ↑ Ponownie używane przed 15 marca 1941 po remoncie.
- ↑ Ponownie używane do 27 maja 1941 po remoncie.
- ↑ M.in. w 1942: P8725-B, R6809, R8888-B, W3637-J, W3844-D, W3902-T, W3953-E, W3954-B, W3960-R, AA747, AA850-U, AA853-C, AA854-G, AA856-Z, AD257-D, AD297, AD428-S, AR385-J, BL235-W, BL549-E, BL635, BL925-V, EN852-M;
od początku 1943: W3702-A, W3765-F, W3970-I, AB872-K, AR432-B, BL594-G, BM651-D, EN828-E, EN865-L. - ↑ M.in.: BS306-I, BS336-T, BS462-E, JK979-A, EN127, EN527-C, LZ989-J, MA235-H, MA563-W, MA566-I, MA645-H, MA791-B, MA843-F, MH327-R, MH353-K, MH869-R.
- ↑ M.in.: MH708-B, MH712-D, MH726, MH883-O, MH938-I, MJ138-C, MJ201-R, MJ458-K, MJ684-A, MJ783-F, MK200-T, MK358-C, MK370-H, MK403-Q, MK568-H, MK899-S, MK983-G, MK999-Z, ML124-E, ML136-L, ML239-K, ML273-D, ML309-F, ML358-H, NH197-E, NH206-B, NH410-X, NH463-N, PL286-Z.
- ↑ M.in.: SM205-E, SM398-J, SM407-N, SM409-K, SM412-A, SM419-C, SM648-E, TB132-H, TB136-D, TB276-J, TB278-F, TB292-Z, TB299-S, TB345-A, TB361-X, TB365-M, TB374-O, TB395-B, TB525-E, TB742-U, TB748-W, TB751-R, TB891-Y, TB921-D, TB990-M, TD240-V, TD251-N, TD252-H, TD283-V, TD345-F, TD369-Z, TD375-M, TE206-M.
Podsumowanie wysiłku bojowego
edytujW okresie od 19 lipca 1940 do 8 maja 1945
| Operacje bojowe | |||||||
| Rok | 1940 | 1941 | 1942 | 1943 | 1944 | 1945 | Razem |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| samoloto-zadań | 923 | 1 759 | 1 583 | 1 836 | 3 553 | 1 342 | 10 996 |
| godzin lotów | 1 016 | 1 905 | 2 233 | 3 118 | 6 080 | 1 958 | 16 311 |
| Straty w samolotach nieprzyjaciela w atakach powietrznych polskich pilotów |
Straty w samolotach nieprzyjaciela zadane przez pilotów brytyjskich | |||
| Okres 1940-1945 | Razem | Okres 1940-1945 | Razem | |
|---|---|---|---|---|
| zniszczone | 44½ | zniszczone | 1 | |
| prawdopodobnie zniszczone | 24 | prawdopodobnie zniszczone | 1 | |
| uszkodzone | 16 | uszkodzone | 1 | |
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ święto dywizjonu ustalono na 28 lipca, na pamiątkę wydania pierwszego rozkazu Dywizjonu
Przypisy
edytuj- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 529.
- ↑ Niebieska Eskadra, Kpt. Stanisław Łapka [online], Niebieska Eskadra [dostęp 2019-12-01].
- ↑ Wojciech Zmyślony, Kpt. Ignacy Olszewski [online], www.polishairforce.pl [dostęp 2019-12-01].
- ↑ Wojtek Matusiak, Kpt. Jerzy Szymankiewicz [online], Niebieska Eskadra [dostęp 2019-12-01].
- ↑ Bożena Bilska-Smuś, Ścigał sen o Polsce; [w:] „Łódzkie.pl” (dwutygodnik Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi), nr 4-5, czerwiec-sierpień 2019, s. 19.
Bibliografia
edytuj- Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 97820432992.