Duża Baruja
Duża Baruja (kaszb. Jezoro Wiôlgô Bòrëjô) – jezioro położone w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim w pobliżu Rekowa.
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
162,6 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
65,1 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
6650 m |
| Objętość |
3335,1 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
II (2021) |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Bytów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bytowskiego  | |
 54°05′32″N 17°26′26″E/54,092222 17,440556
| |
Położenie i opis
edytujJezioro położone jest w środkowej części powiatu bytowskiego, na terenie Pojezierza Bytowskiego. Akwen otoczony równomiernie lasami, gruntami ornymi oraz łąkami. Bezpośrednio nad jeziorem nie znajdują się żadne miejscowości, natomiast kilkaset metrów na południe znajduje niewielka wieś Rekowo. Zbiornik nie ma dopływu ani odpływu. Jezioro zaliczane jest do nielicznych w Polsce jezior lobeliowych. Roślinność wynurzona zajmuje niewielki obszar zwierciadła wody (1,8%), znacznie bogatsza jest roślinność zanurzona, która zajmowała w 1993 roku ponad 40% tafli wody. Charakterystyczną rośliną występującą w tym akwenie jest Lobelia jeziorna (Lobelia dortmanna)[1].
Hydronimia
edytujJezioro pojawia się w źródłach – w 1350 jako See Bornwe, a następnie Borin (1393), Bornwe (1400), Boruwe (1408), Borrua (1607), Borre (1780), Borre See (1842), Grosser Borre See (1902, 1926), Gross Borre See (1937), Boruja Duża (1952, 1962)[2]. 3 listopada 1950 roku wprowadzono nazwę Duża Baruja[3]. Państwowy rejestr nazw geograficznych jako nazwę urzędową akwenu podaje Duża Baruja, wymieniając nazwy oboczne Borek, Boruja Duża, Duża Boruja[4]. Nazwa wywodzi się od przymiotnika – borowe (bór)[2].
Morfometria
edytujWedług danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 65,1 ha[5], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 66 ha[6]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 62 ha[7].
Średnia głębokość zbiornika wodnego to 5,1 m, a maksymalna – 10,3 m. Objętość jeziora wynosi 3335,1 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 2130 m, a szerokość 525 m. Długość linii brzegowej wynosi 6650 m[5].
Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1997) lustro wody znajduje się na wysokości 162,6 m n.p.m., natomiast według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 162,8 m n.p.m.[8][5]. Powierzchnia zlewni całkowitej jeziora wynosi 3,5 km²[1].
Zagospodarowanie
edytujW systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW20987. Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku[7]. Jezioro nie zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Wydajność odłowów z jeziora w latach 1981-1989 była niewielka i wynosiła 8,9 kg/ha[1].
Czystość i ochrona środowiska
edytujW 1992 roku oceniono, że wody jeziora mieściły się w II klasie czystości. W jeziorze wykazano dobre warunki tlenowe, latem epilimnion był dobrze natleniony aż do głębokości 6m, natlenienie metalimnionu było śladowe. Stężenia związków azotu i fosforu były dość niskie i odpowiadały II klasie. Przewodność elektrolityczna właściwa była niewielka co świadczy niskiej mineralizacji wód akwenu. Stężenie chlorofilu było dużo wyższe latem jak wiosną, jednak mieściło się normach II klasy. Przeźroczystość wód akwenu była dość wysoka i wahała się od 2 do 3 metrów w zależności od pory pomiarów. Wody jeziora zostały określone jako dość odporne na degradację, na co złożył się niewielki procent wymiany wody w ciągu roku oraz niewielka powierzchnia zlewni bezpośredniej[1].
Badania z 2021 roku zaliczyły wody jeziora do wód o dobrym stanie ekologicznym, co odpowiada II klasie jakości. Wskaźnikami, które zadecydowały o drugiej klasie, był stan fitoplanktonu i fitobentosu, podczas gdy stan makrozoobentosu jako bardzo dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, a jedynym elementem przekraczającym normę była zawartość PBDE w tkankach ryb. Przeźroczystość wód została określona na 3,6 metra[9].
Akwen znajduje się w otulinie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi oraz na terenie sieci Natura 2000: specjalnego obszaru ochrony siedlisk Lasy Rekowskie[10][11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Dorota Cydzik, Danuta Kudelska, Hanna Soszka, Atlas stanu czystości jezior Polski badanych w latach 1989-1993, Instytut Ochrony Środowiska, 1995, s. 104-107.
- ↑ a b Instytut Języka Polskiego PAN, Elektroniczny słownik hydronimów Polski – Boruja Duża [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 2024-08-13].
- ↑ Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1950 r. w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (M.P. z 1950 r. nr 134, poz. 1720)
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 9331
- ↑ a b c Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. II, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1997, s. 86-87, ISBN 83-86001-43-7.
- ↑ Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 137. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b Boruja Duża. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2024-08-13].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2024-08-13].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 Lasy Rekowskie [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2024-08-13] (pol.).
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Park Krajobrazowy Dolina Słupi [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2024-08-13] (pol.).