Dom Ksawerego Konopackiego w Warszawie
Dom Ksawerego Konopackiego, także pałacyk Ksawerego Konopackiego – zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie przy ul. Strzeleckiej 11/13, w dzielnicy Praga-Północ. Od 2021 roku druga siedziba Domu Kultury „Praga”.
 nr rej. 416-A z 18.05.2005[1]
| |
 Dom Ksawerego Konopackiego po remoncie (2021) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Strzelecka 11/13 |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Agafon Wachwachow, spółka Endelmana i Papiernego, m.st. Warszawa |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°15′41,4″N 21°02′22,4″E/52,261500 21,039556
| |
Opis
edytuj.jpg)
Budynek powstał w latach 60 XIX w., na zlecenie właściciela i założyciela Nowej Pragi Ksawerego Konopackiego. Autorem projektu budynku mógł być Aleksander Woyde[2]. Ze względu na okazałą i dekoracyjną formę nazywano go też pałacykiem, choć wnętrza miały charakter normalnego domu mieszkalnego. Konopacki zamieszkiwał w części budynku z rodziną, pozostałe pomieszczenia prawdopodobnie wynajmował.
Dom zbudowany na planie prostokąta, z dodanymi niewielkimi aneksami do elewacji tylnej oraz bocznej elewacji północnej. Ma jedenastoosiową fasadę zwróconą do ul. Środkowej. Pierwotny wystrój elewacji od strony ul. Środkowej i Strzeleckiej przetrwał w dużym stopniu do współczesnych czasów: zachowały się opaski okienne, profilowane gzymsy i dwa żeliwne balkony.
Od 1881 właścicielem budynku był osiadły w Warszawie emerytowany generał rosyjski Agafon Wachwachow, a następnie spółka dwóch żydowskich przedsiębiorców Endelmana i Papiernego[3]. W 1924 cała nieruchomość pomiędzy ulicami: Środkową i Kowelską została zakupiona przez miasto z przeznaczeniem na budowę szkoły powszechnej nr 89 przy ul. Kowelskiej 1 (obecnie LVXXVI LO im. Marszałka Józefa Piłsudskiego)[4][5].
W maju 2005 pałacyk wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków[1].
W 2006 grupa radnych dzielnicy Praga-Północ zgłaszała propozycję, aby w pałacyku Konopackiego utworzyć Muzeum Warszawskiej Pragi. Ostatecznie zdecydowano o lokalizacji tego muzeum na ul. Targowej. Rozważano również ulokowanie w pałacyku Muzeum Cudu nad Wisłą i Muzeum Wnętrz Mieszczańskich[3]. W kolejnych latach grupa radnych podejmowała starania, aby powstało tam Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Pod inicjatywą tą zebrano 4 tys. podpisów[6]. W budynku po przeciwległej stronie skrzyżowania, przy ul. Strzeleckiej 8, znajdował się pion śledczy NKWD. W piwnicach zachowały się ślady potwierdzające użytkowanie piwnic w latach 1944–1948 na cele więzienne[7][8].
Zgodnie z zapisami Zintegrowanego Programu Rewitalizacji m.st. Warszawy w Domu Konopackiego ma znaleźć siedzibę centrum społeczno-kulturalne[3].
W 2017 budynek od kilkunastu lat stał pusty i znajdował się w fatalnym stanie technicznym[9]. We wrześniu 2017 miasto wybrało wykonawcę generalnego remontu pałacyku[9]. Remont zakończył się pod koniec 2020[10]. Po otwarciu w 2021 budynek został przekazany Domowi Kultury „Praga”[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ „Spotkania z Zabytkami” nr 11-12/2014.
- ↑ a b c Michał Pilich. Dom Konpackiego – wreszcie zmiany?. „Stolica”, s. 18, sierpień-wrzesień 2015.
- ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III Praga. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 157. ISBN 978-83-61932-03-1.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Wyklęci powstają. „Przegląd Praski”. 2/13/2014, s. 1, październik 2014. ISSN 1897-9513. [dostęp 2015-01-22].
- ↑ Dawna siedziba NKWD, a następnie WUBP w Warszawie. [w:] Śladami zbrodni [on-line]. slady.ipn.gov.pl. [dostęp 2015-01-25].
- ↑ Katownia NKWD i bezpieki została zabytkiem. Gazeta.pl Warszawa, 2013-03-12. [dostęp 2015-01-25].
- ↑ a b Jakub Chełmiński. Kultura w Pałacyku Konopackiego, a obok ogród. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 20 września 2017.
- ↑ Pałacyk Konopackiego po remoncie zachwyca elegancją. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 31 grudnia 2020. [dostęp 2021-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-02)].
- ↑ O pałacyku. [w:] Dom Kultury „Praga” [on-line]. [dostęp 2022-01-17].
Bibliografia
edytuj- Pałacyk Konopackiego. twoja-praga.pl. [dostęp 2014-07-12]. (pol.).
- Michał Pilich: Pałacyk Konopackiego. ngp.pl. [dostęp 2014-07-12]. (pol.).