Wikipedia

Dobieszowice (województwo opolskie)

wieś w województwie opolskim

Dobieszowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Dobersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Walce. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej.

Dobieszowice
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Walce

Liczba ludności (2022)

433[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-344[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0504522

Położenie na mapie gminy Walce
Mapa konturowa gminy Walce, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Dobieszowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dobieszowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Dobieszowice”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Dobieszowice”
Ziemia50°21′40″N 18°01′46″E/50,361111 18,029444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Walce w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Wieś zajmuje obszar 6,66 km² i mieszka w niej 8% mieszkańców gminy[4].

Nazwa

edytuj

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Dobierzów, a także niemiecką Dobersdorf we fragmencie: "Dobersdorf (1532 Dobeschowice, polnisch Dobierzów)"[5]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Dobieszowice[6].

Historia

edytuj
 
Pieczęć Dobieszowic (1881)

Pierwsza wzmianka o wiosce, jako Dobieschiezi, pochodzi z 1267 r. W XV w. wieś należała do szlachcianki Anny Dobierzowskiej. W tamtym okresie do Dobieszowic należały Malkowice, które dziś podlegają pod Twardawę. W 1650 r. właścicielem miejscowości został hrabia Pückler, lecz już w 1669 r. majątek należał do hrabiego von Redern. Następnym właścicielem wioski został hrabia von Seherr-Thoss, a od 1858 r. właścicielami majątku została rodzina Deloch. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[7]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[8]. W 1825 r. powstała szkoła. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu po prawej pół koła, nad nim kosa w słup, po lewej cep w skos, a w otoku napis: DOBERSDORFF · GEM: SIG: / NEUSTAEDTER KREIS (pol. Gmina Dobieszowice / Powiat Prudnicki)[9][10].

 
Dobieszowice (Dobersdorf) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na mapie z XIX wieku

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 648 mieszkańców Dobieszowic 59 posługiwało się językiem niemieckim, 541 językiem polskim, a 48 było dwujęzycznych[11]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dobieszowice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[12]. W Dobieszowicach znajdował się niemiecki skład broni palnej, granatów i amunicji, wykryty przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową[13]. W dzień przeprowadzenia plebiscytu, 20 marca 1921, Niemcy napadli w Dobieszowicach na domy dwóch Polaków, w tym przewodniczącego komitetu parytetycznego. Domy zostały zniszczone, a ich mieszkańcy zostali wygnani ze wsi[14]. Do głosowania uprawnionych było w Dobieszowicach 395 osób, z czego 328, ok. 83%, stanowili mieszkańcy (w tym 320, ok. 81% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 390 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 389 (ok. 99,7%) ważnych; za Niemcami głosowały 304 osoby (ok. 78,1%), a za Polską 85 osób (ok. 21,8%)[15].

Do 1956 roku Dobieszowice należały do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Dobieszowice zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[16].

W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[17], sklep spożywczy[18], krawiec[19], dwóch piekarzy[20], dwóch wędliniarzy[21]. W 1994 we wsi zbudowano kościół. W 2005 postawiono pomnik poświęcony szwedzkiemu generalissimusowi Torstenssonowi, zbudowany z głazów narzutowych[22].

Liczba mieszkańców wsi

edytuj
  • 1871 – 662[23]
  • 1885 – 705[24]
  • 1890 – 705
  • 1905 – 690[25]
  • 1910 – 648[11]
  • 1925 – 837
  • 1933 – 796[26]
  • 1939 – 798[26]
  • 1966 – 646[27]
  • 1998 – 614[28]
  • 2002 – 536[28]
  • 2005 – 495
  • 2009 – 478[28]
  • 2011 – 464[28]
  • 2015 – 463
  • 2016 – 462
  • 2017 – 458
  • 2018 – 447
  • 2019 – 439

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[29]:

  • kapliczka, w centrum wsi, z XIX w.
  • dwór z przyległą oficyną oraz budynkiem gospodarczym, 2 połowa XIX w., początek XX w.
    • otoczenie ogrodowe
  • spichrz folwarczny, z 1 poł. XIX w.
  • dom administratora folwarku, z poł. XIX w.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Dobieszowicach chronione są ponadto[30][31]:

  • kapliczka na Lisiej Górce
  • krzyż przy drodze na Twardawę, początek XX w.
  • budynki mieszkalne przy ul. Głównej: 27 (1. ćw. XX w.), 33 (1885), 39 (1. ćw. XX w.), 41 (1 ćw. XX w.), 50 (XIX w.)
  • kapliczka koło domu ul. Główna 57, XIX w.
  • budynek mieszkalny, ul. Górna 36, 1. ćw. XX w.
  • kapliczka koło domu ul. Górna 40, 1. ćw. XX w.
  • kapliczka przy skrzyżowaniu ul. Górnej z Główną
  • zespół dworsko folwarczny, ul. Kozielska 10-32
    • rządcówka, ul. Kozielska 10-12, XIX w.
    • stodoły, ul. Kozielska 10-32, XX w.
    • budynek mieszkalny, ul. Kozielska 22
    • budynek mieszkalny, ul. Kozielska 24-26
    • budynek mieszkalny, ul. Kozielska 28
    • dwór, ul. Kozielska 32
  • młyn wodny z zagrodą, ul. Kozielska, na zachód od zespołu dworsko-folwarcznego, 4. ćw. XIX w.

Instytucje

edytuj

W wiosce działa OSP i sklep.

Religia

edytuj

W Dobieszowicach znajduje się katolicki kościół św. Anny, który należy do parafii św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Twardawie (dekanat Gościęcin)[32].

Turystyka

edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Dobieszowicach[33].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dobieszowice prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[34].

Bezpieczeństwo

edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Dobieszowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Jednostka OSP została założona w 1930[35]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Dobieszowicach było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[36].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[37].

Teren wsi, jak i całej gminy Walce, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[38]. Gminę Walce obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[39].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 24595
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 229 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Raport o stanie Gminy Walce – Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-07-06] (pol.).
  5. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1077.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  7. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  8. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  9. ↑ Aleksandra Starczewska-Wojnar, Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933, Archiwalne Źródła Tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, s. 349, ISBN 978-83-956475-6-7 [dostęp 2024-10-22].
  10. ↑ 874 Dobersdorf (Dobieszowice) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  11. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  12. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  13. ↑ Wszechniemieckie składy broni, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 1, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 1921, s. 2.
  14. ↑ W jaki sposób Niemcy przeprowadzili plebiscyt?, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 73, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 1 kwietnia 1921, s. 4.
  15. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  16. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  17. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  18. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 267.
  19. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 390.
  20. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 404.
  21. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 443.
  22. ↑ Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 89. ISBN 978-83-63036-04-1
  23. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  24. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  25. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  26. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  27. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 104.
  28. ↑ a b c d Wieś Dobieszowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  29. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 52.
  30. ↑ Ewidencja – Gmina Walce [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-17].
  31. ↑ ZABYTKI - Urząd Gminy w Walcach [online], www.walce.pl [dostęp 2020-04-05].
  32. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  33. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  34. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  35. ↑ Ochotnicze Straże Pożarne w Gminie Walce [online], walce.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  36. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  37. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  38. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  39. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Dobieszowice_(województwo_opolskie)&oldid=75024556”