Dołhinów
Dołhinów (biał. Даўгінава, ros. Долгиново, jid. דאלהינאוו) – wieś na Białorusi w obwodzie mińskim, w rejonie wilejskim; centrum sielsowietu.
 Handel uliczny na placu przed kościołem św. Stanisława w Dołhinowie (2007) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1771 |
| Kod pocztowy |
231442 |
| Tablice rejestracyjne |
5 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°38′47″N 27°28′49″E/54,646389 27,480278
| |
Siedziba parafii prawosławnej (pw. Świętej Trójcy)[2] i rzymskokatolickiej (pw. św. Stanisława).
Historia
edytujW l. 1440–1443 Dołhinów należał do Jana Dowgirda, wojewody wileńskiego, następnie do Jana Moniwidowicza, a w 1485 r. do Bohdana Andruszkowicza Sakowicza, wojewody trockiego. W 1525 znajdował się w posiadaniu jego córki Elżbiety Sakowiczówny. Na początku XVI w. wzniesiono tu cerkiew Świętej Trójcy, a w 1553 – kościół[3].
W wyniku reformy administracyjno-terytorialnej (1565–1566) Dołhinów znalazł się w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego. Od 1567 miejscowość należała do Jerzego Chodkiewicza, a w 1569 do jego córki.
W trakcie marszu na wyprawę połocką król Stefan Batory wysłał z Dołhinowa oddział pod dowództwem oficera Chmielewskiego w kierunku Mińska dla osłony przed nieprzyjacielem przeprawy sił głównych przez Wilię.
W 1622 miejscowość należała do Janusza Kiszki, wojewody połockiego, który w 1634 r. sprzedał ją Józefowi Welaminowi Rutskiemu, ówczesnemu unickiemu metropolicie kijowskiemu.
W 1643 r. Dołhinów wspominany jest jako miasteczko.
W 1661 w okolicy Dołhinowa miała miejsce potyczka pomiędzy wojskami litewskimi i moskiewskimi, o czym świadczyły widoczne jeszcze w końcu XIX wieku pozostałości okopów.
W 1690 r. miasteczko należało do Karola Michała Druckiego-Sokolińskiego. W 1704 Karol i Ewa Druccy-Sokolińscy ufundowali tu nowy kościół pod wezwaniem św. Stanisława[4].
Dekanat dołhinowski unickiej archieparchii kijowskiej, utworzony w 1746 r., obejmował 29 parafii, natomiast rzymskokatolicka parafia w Dołhinowie w 1744 r. obejmowała 16 wsi[5]. W XVIII w. wzniesiono w Dołhinowie nową cerkiew greckokatolicką[6].
W następstwie II rozbioru Rzeczypospolitej (1793) Dołhinów znalazł się w zaborze rosyjskim. Stał się stolicą włości w ujeździe wilejskim guberni mińskiej, a następnie wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W 1800 r. w miasteczku było 88 domów i 305 mieszkańców, odbywały się dwa jarmarki rocznie.
Kościół drewniany św. Stanisława z 1704 r. zniszczał, dlatego z funduszy parafian, dzięki staraniom długoletniego proboszcza ks. Józefa Kalasantego Lwowicza, w 1853 r. zbudowano nowy, murowany.
W 1866 r. miasteczko Dołhinów posiadało 362 domy i 1469 mieszkańców[7]. Znajdowała się tam szkółka włościańska, cerkiew prawosławna oraz zarząd gminy włościańskiej. Dzięki właścicielom miasteczka – hrabiom Kamieńskim – rozwijał się tu przemysł włókienniczy (istniał zakład sukienniczy).
W końcu maja 1920 roku w okolicach Dołhinowa 8 pułk piechoty Legionów toczył ciężkie boje z nacierającymi wojskami bolszewickimi.
W okresie międzywojennym w granicach Polski, w gminie Dołhinów, powiecie wilejskim, województwie wileńskim[8]. Według spisu powszechnego z 1921 r. folwark i miasteczko Dołhinów liczyły 393 domy i 2671 mieszkańców: 1271 mężczyzn, 1400 kobiet. Pod względem wyznania byli to przede wszystkim żydzi (1747), resztę stanowili rzymscy katolicy (693), prawosławni (202) i 29 muzułmanów. Kryterium deklarowanej narodowości również wskazywało na dominację Żydów (1395). Jako Polacy określiło się 1052 osób, jako Białorusini – 211, pozostali (13) wskazali inną narodowość[a][9].
W 1931 w 547 domach zamieszkiwało 3181 osób[10]. Umiejscowiony był tu sąd grodzki i urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy[11].
Po agresji ZSRR na Polskę (1939) Dołhinów znalazł się w granicach BSRR, gdzie 12 października 1940 r. został centrum sielsowietu. 1 maja 1940 r. miejscowość otrzymała oficjalnie status osiedla typu miejskiego.
Po agresji hitlerowskiej na ZSRR (1941) miejscowość znalazła się pod okupacją niemiecką. W tym okresie naziści dokonali prawie całkowitej eksterminacji żydowskiej ludności Dołhinowa. Do lata 1942 z 5000 przebywających w Dołhinowie Żydów przeżyło zaledwie 278. 218 z nich przeprowadził przez linię frontu radziecki partyzant Nikołaj Kisieliow[12][13].
Dołhinów został wyzwolony 3 lipca 1944 r. Po wojnie miejscowość znalazła się ponownie w granicach ZSRR. W 1954 r. status Dołhinowa został obniżony do rangi wsi.
W 1971 r. było tu 501 domów, a w 1993 – 596.
Znane osoby
edytujW Dołhinowie urodził się w 1794 Józef Kalasanty Lwowicz – polski pijar, filareta, nauczyciel, a także w 1928 Bohdan Ejmont – polski aktor.
Tu także mieszkał i uczył się białoruski poeta żydowskiego pochodzenia Zmitrok Biadula (1886–1941)[14].
W miejscowości tej na początku maja 2022 pochowany został zmarły przed 2 miesiącami w niewyjaśnionych okolicznościach polski dezerter Emil Czeczko[15].
Uwagi
edytuj- ↑ Kryterium „narodowość inna” objęło w gminie Dołhinów 20 Rosjan, 16 Tatarów, 4 Litwinów i 1 Estończyka.
Przypisy
edytuj- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Приход храма Святой Живоначальной Троицы аг. Долгиново. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-02]. (ros.).
- ↑ J. Ochmański, Historia Litwy, Wrocław 1990, s. 65.
- ↑ J. Kurczewski, Biskupstwo wileńskie, Wilno 1912, s. 215.
- ↑ Jerzy Ochmański: Litewska granica etniczna na wschodzie od epoki plemiennej do XVI wieku. Stosunki wyznaniowe na pograniczu litewsko-ruskim do połowy XVI wieku. 2006-10-8. [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)].
- ↑ Даўгінаўска – Будслаўска – Крывіцкі рэгіён на даўняй Віленшчыне (гістарычная хроніка) – Гісторыя рэгіёну да канца ХVІІІ стагоддзя – ХVІІІ стагоддзе. 2008-10-11. [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)]. (biał.).
- ↑ „Encyklopedyja powszechna” – Tom 27, Samuel Orgelbrand, Warszawa 1867.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VII – Część II – Ziemia Wileńska – Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 7, cz. 2: Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Dzisna i Wilejka. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 79. [dostęp 2012-10-10].
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 58.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 354.
- ↑ Рейд обреченных. [dostęp 2012-10-10]. (ros.).
- ↑ Инна Герасимова: Список Киселева: предисловие и послесловие. 2008-10-21. [dostęp 2012-10-10]. (ros.).
- ↑ Долгиново, Вилейский район, Минская область. 2007-07-23. [dostęp 2012-10-10]. (ros.).
- ↑ Białoruś: Emil Czeczko został wreszcie pochowany. [dostęp 2022-05-05]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj
- Dołhinów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 106.
- Dołhinów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 426.
- Долгиново, Вилейский район, Минская область. 2007-07-23. [dostęp 2012-10-10]. (ros.).
- Урачыстасць у Даўгінаве „Ave Maria” nr 5–6 (96–97): 2003
- Даўгінаўскай школе – 150 гадоў! biał. na stronie internetowej tygodnika «Rehijanalnaja Hazieta»
- Тайны адступаюць. Парад вядзе Юзаф Петражыцкі. rh.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. biał. na stronie internetowej tygodnika «Rehijanalnaja Hazieta»
- Historia Żydów w Dołhinowie na portalu Wirtualny Sztetl