Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych
Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych (Dep. Uzbr. MSWojsk.) – jednostka organizacyjna Ministerstwa Spraw Wojskowych w II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1920, 1926 |
| Rozformowanie |
1921, 1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
Departament Uzbrojenia zajmował się planowaniem zaopatrzenia w broń, amunicję, materiały ochrony przeciwgazowej oraz dysponowaniem zgromadzonymi środkami materiałowymi[1].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW roku 1918 sprawami uzbrojenia zajmował się Departament Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1919 departament składał się z sekcji: zaopatrzenia, broni, ładunków, pocisków i naboi, chemicznej, naukowo-doświadczalnej oraz kancelarii. W grudniu 1919 roku sekcja ładunków, pocisków i naboi została przekształcona w sekcję amunicji, a sekcja naukowo-doświadczalna w sekcję techniczną i inspekcji. Utworzono też sekcję odbioru.
W marcu 1920 roku Departament VII Artylerii został przekształcony w Departament V Uzbrojenia z sekcjami: organizacyjną, zaopatrzenia, broni, amunicji, chemiczną oraz inspekcją odbioru, wydziałem surowców, biurem technicznym i kancelarią[2].
Z dniem 22 sierpnia 1921 ponownie utworzono Departament III Artylerii i Uzbrojenia. Nowy departament składał się z wydziałów: artylerii, ogólnoorganizacyjnego, broni, amunicji, chemiczno-gazowego oraz inspektorów i kancelarii. 9 sierpnia 1923 zorganizowano referat obrony przeciwlotniczej[3].
Z dniem 20 lipca 1926 definitywnie rozdzielono sprawy artylerii od uzbrojenia. Zostały utworzone dwie odrębne instytucje: Departament Uzbrojenia i Samodzielny Wydział Artylerii[4][3].
Obsada personalna departamentu
edytuj- Szefowie departamentu
- gen. ppor. Antoni Kaczyński (III 1920 – VIII 1921)
- gen. bryg. Kazimierz Pławski (do 25 X 1926[5])
- gen. bryg. Tadeusz Jastrzębski (24 XI 1926[6] – 31 III 1927[7])
- płk uzbr. inż. Kazimierz Kieszniewski (p.o. od 1 IV 1927[8] i szef 14 VII 1927[9] – 1 XII 1930[10])
- płk art. Mieczysław Maciejowski (1 XII 1930[10] – 1938)
- płk dypl. art. inż. Jerzy Englisch (12 VIII 1938 – 17 IX 1939)[1]
- Zastępcy szefa departamentu
- płk uzbr. Eugeniusz Szpręglewski (p.o. 1 IV 1929 – XII 1930)[11]
- ppłk uzbr. inż. Stanisław IV Witkowski (XII 1930 – III 1932)
- płk uzbr. Mikołaj Kulwieć (V 1932[12] – XII 1934[13])
- mjr / ppłk uzbr. inż. Apolinary Żebrowski (XII 1934[13] – 1939)
- szef departamentu – płk dypl. art. inż. Jerzy Englisch
- I zastępca szefa departamentu – ppłk uzbr. inż. Apolinary Żebrowski
- II zastępca szefa departamentu – ppłk inż. Władysław Jan Jakubowski
- przewodniczący komisji do opracowania tabel i instrukcji – ppłk uzbr. Adolf Jan Łazor
- szef Wydziału Ogólnego – ppłk Jan Wiktor Machowicz
- kier. referatu wyszkolenia – mjr Aleksander Tuk
- kier. referatu organizacyjnego – mjr Stanisław Jan Hyciek
- szef Wydziału Broni – ppłk uzbr. inż. Józef Sarnecki[16]
- kier. referatu broni artyleryjskiej – mjr Michał II Laskowski
- kier. referatu broni ręcznej i maszynowej – mjr Henryk Wojtulewski
- referent broni – kpt. Mieczysław Euzebiusz Sydry
- inspektor uzbrojenia – mjr uzbr. Michał Bień †1940 Charków[17]
Uwagi
edytuj- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[15].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ziomek 2014 ↓, s. 109.
- ↑ Charakterystyka akt ↓, s. 1.
- ↑ a b Charakterystyka akt ↓, s. 2.
- ↑ Böhm 1994 ↓, s. 165.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 3 listopada 1926 roku, s. 389.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 7 grudnia 1926 roku, s. 427.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 70, 88.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 lipca 1927 roku, s. 200.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 214.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 1.
- ↑ Ziomek 2014 ↓, s. 106, wg autorki w latach 1927-1929 miał być szefem tego departamentu.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 426.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 270.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 439.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ Józef Sarnecki: Sprawozdanie. [w:] B.I.12d [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1940. [dostęp 2022-08-17].
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 29.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Alicja Bernaś: Departament III Artylerii I Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych 1919-1926. [dostęp 2019-05-13].
- Tadeusz Böhm: Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08368-1.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ewelina Ziomek. Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939. „Przegląd Zachodniopomorski”. 2, 2014. Szczecin. ISSN 0552-4245.