Wikipedia

Demand Side Response

Demand Side Response (DSR) — dosłownie: „odpowiedź odbioru”. Zmiana (najczęściej redukcja) zapotrzebowania w celu utrzymania równowagi między popytem i podażą energii elektrycznej i tym samym zapewnienia bilansu w krajowym systemie elektroenergetycznym[1].

Programy DSR są najczęściej prowadzone przez operatorów systemów energetycznych. Mogą stanowić alternatywę dla budowy rzadko wykorzystywanych elektrowni lub sporadycznie przeciążanych sieci energetycznych. Programy DSR o szybkim czasie działania mogą też wspomagać bieżące bilansowanie i wykorzystanie źródeł odnawialnych oraz szybką odpowiedź odbiorców energii. Udział w programach jest dobrowolny, a zaangażowane przedsiębiorstwa otrzymują wynagrodzenie w zamian za gotowość do redukcji[2][3].

DSR w Polsce

edytuj

Programy DSR zostały wprowadzone przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne, pełniące rolę operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego, w 2013. Z szerokim zainteresowanemu odbiorców spotkały się dopiero po wprowadzeniu odpłatności za dyspozycyjność w lipcu 2017[4]. Celem była aktywizacja strony popytowej na rynku energii elektrycznej, przede wszystkim przedsiębiorstw przemysłowych będących znaczącymi odbiorcami energii, pod kątem wsparcia stabilnego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i zapobiegania blackoutom[5].

Program wdrożono po kryzysie wywołanym rekordową falą upałów w sierpniu 2015[6]. Spowodowały one lawinowy wzrost popytu na energię elektryczną, m.in. z uwagi na działanie urządzeń klimatyzujących. Jednocześnie w wyniku suszy i zbyt wysokiej dla ryb temperatury rzek, uniemożliwiającej pełne wykorzystanie układów chłodzenia w wielu elektrowniach konwencjonalnych (węglowych), a także trwających wówczas remontów i prac modernizacyjnych oraz mniejszych i większych awarii elektrowni, z systemu elektroenergetycznego zniknęło około jednej trzeciej mocy[7][8]. Doprowadziło to do ogłoszenia najwyższego 20. stopnia zasilana i tym samym ograniczenia dostaw prądu do największych konsumentów korporacyjnych[9]. Koszty tych ograniczeń dla gospodarki oszacowano na kilka miliardów złotych[10].

Wdrożenie mechanizmu DSR było jednym z narzędzi, które w kolejnych latach zapewniły rezerwy mocy na wypadek wystąpienia podobnych deficytów i pozwoliły uniknąć blackoutu. W programie DSR na rynku mocy biorą udział przedsiębiorstwa posiadające co najmniej 200 kW mocy przyłączeniowej, które mogą zmniejszyć pobór mocy w odpowiedzi na wezwanie operatora systemu elektroenergetycznego w razie wystąpienia krytycznych deficytów mocy[11]. Redukcja taka jest możliwa poprzez czasowe ograniczenie poboru mocy, przesunięcie poboru na inne godziny, włączenie własnych źródeł wytwarzania lub uruchomienie magazynów energii[12]. W zamian za dobrowolne przystąpienie do programu i gotowość do redukcji podmioty te otrzymują stałe wynagrodzenie[13].

Interwencyjne wezwanie do redukcji (tzw. okres przywołania na rynku mocy) było dotychczas ogłoszone przez operatora systemu przesyłowego dwa razy:

  • 23 września 2022 w godz. 19:00–21:00[14]. Wynikało to m.in. z bezwietrznej pogody, która ograniczyła produkcję prądu w farmach wiatrowych, przy dużej ilości awarii i remontów w elektrowniach konwencjonalnych oraz braku możliwości uzupełnienia deficytu importem[15]. Wg danych PSE, zapotrzebowanie na energię w ww. godzinach spadło o blisko 5 proc. względem wcześniejszych prognoz, dzięki czemu gospodarka przetrwała krytyczny okres bez szwanku[16].
  • 6 listopada 2024 w godz.16:00–19:00[17]. Powodem była niska generacja odnawialnych źródeł energii (przede wszystkim wiatrowych) oraz niedostępność mocy w części jednostek konwencjonalnych, wynikająca z ich remontów i awarii[18]. Także następnego dnia istniało duże prawdopodobieństwo ponownego ogłoszenia okresu przywołania. Udało się go uniknąć m.in. dzięki skorzystaniu przez Polskę z awaryjnego importu energii. Jak wynika z danych PSE, 7 listopada 2024 między godz. 11:00 a 14:00 importowano 900 MW mocy[19].

Obecnie DSR zapewnia w Polsce blisko 1,5 tys. MW na rynku mocy[20]. Raporty i dane nt. DSR są regularnie publikowane przez Enel X, będący największym agregatorem programu na polskim rynku[21].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Redukcja poboru mocy jest korzyścią [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  2. ↑ Nowoczesne rozwiązania energetyczne przynoszą dodatkowe przychody firmom [online], Forbes.pl [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  3. ↑ Newseria, Kontrakty DSR receptą na elastyczność systemu elektroenergetycznego [online], Gramwzielone.pl, 11 sierpnia 2023 [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  4. ↑ PSE: Testy usługi DSR zakończone sukcesem, kolejny przetarg ogłoszony - SERWIS INFORMACYJNY CIRE 24 [online], www.cire.pl [dostęp 2024-09-06].
  5. ↑ Jacek Misztal, Czy Polsce grozi blackout? Zapytaliśmy ekspertów [online], Bankier.pl, 5 sierpnia 2022 [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  6. ↑ Tego lata unikniemy ryzyka blackoutu? - WysokieNapiecie.pl [online], wysokienapiecie.pl, 27 maja 2016 [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  7. ↑ Polski przemysł kontra upał. Które branże są najbardziej narażone na brak energii? - Forsal.pl [online], forsal.pl [dostęp 2024-09-06].
  8. ↑ Upał, przegrzane sieci. Rząd wprowadza ograczenia w zużywaniu prądu [online], www.rmf24.pl [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  9. ↑ Rząd wydał rozporządzenie ws. ograniczenia dostaw energii - SERWIS INFORMACYJNY CIRE 24 [online], www.cire.pl [dostęp 2024-09-06].
  10. ↑ Rynek DSR w ciągu pięciu lat wzrośnie dwukrotnie – sposób na obniżenie kosztów energii [online], Enel X [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  11. ↑ DSR usługą o stabilnej pozycji na polskim rynku energii [online], wnp.pl [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  12. ↑ Najnowszy raport Enel X wskazuje na rosnące znaczenie programu DSR w branży spożywczej - SERWIS INFORMACYJNY CIRE 24 [online], www.cire.pl [dostęp 2024-09-06].
  13. ↑ Aneta Łukaszewska, Optymalizacja energii w raporcie Enel X [online], Opakowanie, 5 sierpnia 2024 [dostęp 2024-09-06] (ang.).
  14. ↑ Operator systemu przesyłowego ogłasza okres zagrożenia na rynku mocy - Aktualności - PSE [online], www.pse.pl [dostęp 2024-09-06].
  15. ↑ Stan zagrożenia w polskiej energetyce. Klienci z programu Demand Side Response Enel X wspierają stabilne działanie systemu w okresie zagrożenia [online], Enel X [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  16. ↑ Rynek DSR w ciągu pięciu lat wzrośnie dwukrotnie – sposób na obniżenie kosztów energii [online], Enel X [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  17. ↑ PSE ogłosiły okresy przywołania na rynku mocy na środę 6 listopada 2024 r. - Aktualności - PSE [online], www.pse.pl [dostęp 2024-11-07].
  18. ↑ "Musicie dostarczyć moc do systemu". Ministerstwo Klimatu testuje stopnie zasilania [online], Bankier.pl, 6 listopada 2024 [dostęp 2024-11-07] (pol.).
  19. ↑ Energetyce zabrakło mocy. Uratowała nas Ukraina [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-11-07] (pol.).
  20. ↑ DSR usługą o stabilnej pozycji na polskim rynku energii [online], wnp.pl [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  21. ↑ ENEL X POZOSTAJE LIDEREM POLSKIEGO RYNKU DSR DZIĘKI AUKCJI NA 2028 ROK - WysokieNapiecie.pl [online], wysokienapiecie.pl, 22 grudnia 2023 [dostęp 2024-09-06] (pol.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Demand_Side_Response&oldid=75173737”